Thương vụ gần 600.000 tỷ đồng 'mắc kẹt' tại kênh đào Panama, chuyện gì xảy ra?

Theo nguồn tin của Financial Times, đại diện của hãng vận tải biển MSC và tập đoàn quản lý tài sản Mỹ BlackRock đã có các cuộc gặp trực tiếp với Cục Quản lý Thị trường Nhà nước Trung Quốc (SAMR) trong những tuần gần đây. Đây là bước đi mang tính chuẩn bị trước khi liên danh chính thức nộp hồ sơ xin phê duyệt thương vụ mua lại hai cảng Panama từ tập đoàn CK Hutchison (Hồng Kông, Trung Quốc) của tỷ phú Lý Gia Thành.

Động thái này diễn ra trong bối cảnh liên danh đang tìm cách điều chỉnh cấu trúc giao dịch để vừa làm hài lòng giới chức Trung Quốc, vừa tránh đối đầu với chính quyền Tổng thống Donald Trump – người từng công khai chỉ trích Trung Quốc “kiểm soát kênh đào Panama”.

Vào tháng 3, tập đoàn CK Hutchison cho biết sẽ bán 43 cảng nằm ngoài Trung Quốc cho một liên danh gồm công ty vận hành cảng Terminal Investment Limited (do MSC nắm phần lớn) và GIP – bộ phận hạ tầng của BlackRock. Thương vụ này bao gồm cả quyền kiểm soát hai cảng tại Panama, nơi trở thành điểm nóng trong căng thẳng thương mại Mỹ - Trung sau khi Tổng thống Trump cáo buộc Trung Quốc đang chiếm ảnh hưởng tại vị trí chiến lược này.

Trung Quốc đã bày tỏ phản đối thương vụ, dọa tiến hành điều tra với lý do lo ngại cạnh tranh không lành mạnh. Trước áp lực gia tăng, CK Hutchison được cho là đang cân nhắc một "Kế hoạch B", bao gồm khả năng bán toàn bộ hoặc một phần 10 cảng còn lại tại Trung Quốc đại lục – một hướng đi tách biệt với thương vụ hiện tại và vẫn đang trong giai đoạn xem xét ban đầu.

Một số doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc có thể trở thành bên mua tiềm năng, nhưng việc bán các cảng tại Trung Quốc nếu có xảy ra sẽ chỉ được tính đến sau khi thương vụ với liên danh MSC – BlackRock hoàn tất. Tuy nhiên, người phát ngôn của CK Hutchison bác bỏ tin đồn trên, khẳng định: “Chúng tôi hiện không xem xét bất kỳ kế hoạch bán nào như vậy… đây là tin đồn không đúng sự thật”.

Một nguồn tin thân cận cũng tiết lộ rằng CK có thể trì hoãn riêng phần giao dịch liên quan đến cảng Panama – phần nhạy cảm nhất trong toàn bộ thương vụ.

Tại Đại hội cổ đông thường niên hồi tháng 5, ban lãnh đạo CK Hutchison tỏ ra dè dặt, không đưa ra thông tin cụ thể về tiến độ thương vụ. Ông Dominic Lai – đồng Giám đốc điều hành của tập đoàn – khẳng định CK “không bao giờ làm điều gì vi phạm pháp luật hay quy định”.

Một lựa chọn khác được đưa ra là mời thêm nhà đầu tư tham gia thương vụ. Tập đoàn nhà nước Cosco của Trung Quốc và công ty hậu cần DP World (Dubai) được giới quan sát nhắc đến như các ứng viên tiềm năng. Một lãnh đạo cấp cao của Cosco từng cho biết hồi tháng 3 rằng họ “không loại trừ bất kỳ phương án nào phù hợp với chiến lược phát triển dài hạn”.

DP World và BlackRock đều từ chối bình luận, trong khi CK cũng không đưa ra ý kiến về khả năng trì hoãn thương vụ Panama hoặc mời thêm nhà đầu tư.

Giá cổ phiếu CK Hutchison tại Hồng Kông từng tăng vọt 33% trong hai ngày sau khi thương vụ được công bố, nhờ kỳ vọng thu về 19 tỷ USD tiền mặt. Tuy nhiên, cổ phiếu sau đó đã hạ nhiệt, hiện chỉ còn cao hơn khoảng 15% so với trước thời điểm công bố – cho thấy nhà đầu tư đang chia rẽ về khả năng thương vụ được hoàn tất.

Quan điểm từ phía Bắc Kinh vẫn là trở ngại lớn. Phía SAMR đã công bố ý định xem xét kỹ lưỡng thương vụ từ tháng 3 với mục tiêu “bảo vệ cạnh tranh lành mạnh”. Ông Dan Baker, chuyên gia phân tích cao cấp tại Morningstar, nhận định: “Nếu Chính phủ Trung Quốc không cho phép tách riêng phần giao dịch nhạy cảm, thì khả năng thương vụ được thông qua sẽ rất mong manh”.

CK Hutchison cũng đang đối mặt với áp lực từ Chính phủ Panama, bao gồm việc bị kiểm toán hợp đồng khai thác hai cảng – hợp đồng 25 năm vừa được gia hạn vào năm 2021.

Một nguồn tin có liên quan cho biết: “CK và liên danh sẽ không tiến hành phần Panama nếu yếu tố chính trị chưa được giải quyết”. Nguồn này cho biết khả năng cao là thương vụ 41 cảng còn lại trên toàn cầu sẽ được hoàn tất trước, trong khi phần Panama vẫn phải chờ. Dù vậy, ông nhấn mạnh rằng “tiến độ tổng thể vẫn đang có tiến triển tốt”.

Tham khảo FT

>> Tàu hàng từ Trung Quốc qua kênh đào Panama bị hủy hàng loạt, chuyện gì đang xảy ra?