TPHCM đặt mục tiêu xanh hóa sản xuất

TPHCM đặt mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Nhiều doanh nghiệp (DN) chủ động xanh hóa sản xuất, hợp tác với trường đại học đào tạo nhân lực xanh, dù còn nhiều khó khăn về vốn, công nghệ và thể chế.

Doanh nghiệp chủ động xanh hóa

Sau sáp nhập, TPHCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo, hướng tới phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Dù đối diện không ít khó khăn về vốn, công nghệ và nhân lực, nhiều DN tại TPHCM vẫn tiên phong đi trước, tìm mọi cách xanh hóa sản xuất.

Ông Nguyễn Đình Tùng - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Vina T&T Group - cho biết, DN này đã dành tới 2/3 diện tích nhà máy cho mảng xanh, chuyển đổi 100% sang năng lượng tái tạo, dù khách hàng quốc tế chưa bắt buộc. Thời gian tới, Vina T&T còn đầu tư thêm mảng năng lượng sạch để thay thế nguồn năng lượng hiện nay.

Vina T&T còn hợp tác với Viện Cây ăn quả miền Nam và nhiều viện, trường để nghiên cứu công nghệ giảm phát thải, áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như GlobalGAP, ISO, HACCP. Nhờ đó, toàn bộ hoạt động sản xuất của DN hiện đã đạt trạng thái cân bằng phát thải carbon bằng 0, đủ điều kiện tiếp cận những thị trường khó tính nhất.

“Chúng tôi vừa hợp tác vừa đào tạo sinh viên để họ tiếp cận công nghệ xanh, trở thành đồng nghiệp tương lai. Nhờ đó, quy trình trồng trọt, sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được tính toán hợp lý hơn, giúp giảm chi phí và phát thải” - ông Tùng chia sẻ.

Trong lĩnh vực dược phẩm, bà Lê Thị Thúy Anh - Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Dược phẩm OPC - cho biết, DN đã xây dựng trung tâm nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong phát triển thuốc. Công nghệ này giúp rút ngắn thời gian nghiên cứu, giảm rủi ro và mở rộng công dụng của sản phẩm. Tuy nhiên, DN đang thiếu nhân lực am hiểu công nghệ, có khả năng vận hành thiết bị hiện đại.

Công ty Gỗ Đức Thành từng lo ngại chi phí cho chuyển đổi xanh, nhưng sau khi đầu tư điện mặt trời áp mái đã tiết kiệm được khoảng 5% chi phí điện năng, đồng thời giảm đáng kể lượng phát thải. Theo DN này, yếu tố then chốt cho thành công chính là sự cam kết của người đứng đầu.

Bà Vũ Kim Hạnh - Chủ tịch Hội Hàng Việt Nam chất lượng cao - nhận định, tiêu chuẩn xanh hiện là rào cản thương mại mới. Nhiều quốc gia ưu tiên cho sản phẩm đạt chuẩn xanh, trong khi hàng hóa chưa đáp ứng sẽ bị xếp mức ưu tiên thấp. “DN phải đối diện thách thức kép: Vừa đảm bảo chất lượng xanh, vừa duy trì giá phù hợp. Đây không chỉ là vấn đề kỹ thuật mà còn là bài toán kinh tế phức tạp, buộc doanh nghiệp đổi mới toàn diện” - bà Hạnh nhấn mạnh.

Kết nối tạo nguồn nhân lực xanh

Theo ông Võ Tân Thành - Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nguồn nhân lực là một trong những thách thức hiện nay. Các dự án năng lượng tái tạo cần nhiều chuyên gia vận hành, bảo trì tay nghề cao; trong khi các nhà máy lại thiếu kỹ sư, công nhân am hiểu công nghệ sạch và quy trình tuần hoàn. Đây là khoảng trống kỹ năng mà Việt Nam phải nhanh chóng lấp đầy.

Ông Tùng cho rằng, nhân lực chính là chìa khóa của chuyển đổi xanh. Không chỉ vận hành nhà máy theo chuẩn, nhân lực xanh còn là cầu nối tập huấn nông dân thay đổi phương thức sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, nguồn nhân lực từ các trường, viện hiện chưa đáp ứng đủ. Do đó, việc kết nối DN - nhà trường trở thành giải pháp cấp bách.

Nhiều DN bền vững cũng cho rằng cần đặt hàng trực tiếp cho các trường đại học đào tạo lớp nhân lực chất lượng cao, đủ năng lực vận hành hệ thống công nghệ tiên tiến.

Mới đây, Hội DN HVNCLC đã tổ chức Uni Tour, Company Tour, kết nối cộng đồng doanh nghiệp với môi trường học thuật. Sinh viên, giảng viên được tham quan nhà máy, quan sát mô hình sản xuất xanh, cải tiến tái chế và ứng dụng nguyên liệu bền vững. Điều này vừa giúp sinh viên học tập thực tế, vừa tạo cơ hội để DN quảng bá mô hình, sản phẩm xanh.

TS. Ngô Minh Đức - Hiệu trưởng Trường đại học quốc tế Miền Đông - cho biết, phát triển bền vững đã trở thành nguyên tắc cốt lõi trong đào tạo. “Nếu sinh viên được giáo dục ý thức phát triển bền vững ngay từ ghế nhà trường, họ sẽ tham gia nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và giải quyết các thách thức cộng đồng. Khi nhà trường vận hành xanh bằng thực hành bền vững, giảm tác động môi trường, sẽ tạo ra môi trường kết nối cộng đồng, nhất là với DN xanh và nền kinh tế xanh” - ông Đức nhấn mạnh.

6 lĩnh vực chú trọng xanh hóa

Ông Phạm Bình An - Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM cho biết, thành phố đã xác định sáu lĩnh vực then chốt ưu tiên chuyển đổi: Năng lượng, công nghiệp, giao thông, hạ tầng đô thị, thương mại - dịch vụ và nông nghiệp. Thành phố đặt mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước, phát triển điện gió, điện mặt trời, điện từ rác; đồng thời chuyển đổi các khu công nghiệp theo hướng sinh thái, tiết kiệm năng lượng, thúc đẩy giao thông công cộng và công trình xanh. “Chính sách chỉ đi vào thực tiễn khi được lượng hóa bằng chỉ tiêu, thông số cụ thể. Khi đó, việc triển khai mới đồng bộ. Nhà nước cần thúc đẩy lối sống xanh, tiêu chuẩn xanh để tạo thị trường tiêu dùng trong nước, thay vì chỉ chú trọng đáp ứng yêu cầu xuất khẩu” - ông An nhấn mạnh.

Tuy vậy, ông Đinh Hồng Kỳ - Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Xanh TPHCM - cho rằng, nhiều DN, đặc biệt là nhóm nhỏ và vừa, vẫn gặp khó về vốn và công nghệ. Khung chính sách hỗ trợ còn thiếu, chưa tạo được hành lang pháp lý đủ mạnh để khuyến khích chuyển đổi. Khảo sát cho thấy 90% DN chưa sẵn sàng, chủ yếu do tâm lý cho rằng chuyển đổi xanh chỉ phù hợp với tập đoàn lớn. Ông Kỳ nhấn mạnh, ngay cả DN nhỏ cũng có thể bắt đầu từ những hạng mục đơn giản như tiết kiệm năng lượng, đáp ứng một số yêu cầu xanh của nhà nhập khẩu.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Lộc Hà khẳng định: “Chuyển đổi xanh, chuyển đổi số không còn là xu thế, mà đã trở thành mệnh lệnh của thời đại đối với các đô thị lớn như TPHCM, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và áp lực tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu”.