Trục vớt kho báu 17 tỷ USD từ ‘con tàu đắm giàu nhất thế giới’ sau 300 năm

Trong đợt khai quật mới nhất, các nhà khảo cổ đã thu hồi tiền xu vàng - đồng, một tách sứ, một khẩu pháo cùng nhiều vật dụng quý hiếm nằm sâu gần 600 mét dưới mặt biển. Những hiện vật này được robot lặn điều khiển từ xa thu thập, mở ra giai đoạn đầu tiên trong hành trình giải mã một trong những kho báu bí ẩn nhất lịch sử châu Mỹ.

Kho báu trị giá hàng tỷ USD chìm xuống năm 1708

San José là một trong những tàu lớn nhất của hạm đội Flota de Tierra Firme – đoàn tàu kho báu đưa vàng bạc và đá quý từ các thuộc địa Nam Mỹ trở về châu Âu cho vua Tây Ban Nha. Năm 1708, khi đang chở tới 180-200 tấn vàng, bạc và đá quý, con tàu bị hạm đội Anh tấn công giữa chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha. Một tiếng nổ lớn từ kho thuốc súng khiến San José chìm cùng gần như toàn bộ thủy thủ đoàn và kho báu.

Giá trị ước tính theo thời giá ngày nay có thể lên tới 10-17 tỷ USD, khiến con tàu trở thành một trong những “kho báu dưới biển” đắt giá nhất từng được tìm thấy.

Các phân tích mới, được công bố trên tạp chí Antiquity, xác nhận các đồng tiền vàng tìm thấy xung quanh khu vực đắm tàu chính là của San José. Dữ liệu được thu thập qua những chuyến lặn của robot vận hành từ xa (ROV) ở độ sâu gần 600m.

Các chuyên gia mô tả hàng chục đồng tiền vàng nằm rải rác giữa các mảnh vỡ của tàu, pháo và đồ dùng sinh hoạt.

Nhờ hình ảnh độ phân giải cao từ robot lặn, các nhà nghiên cứu đo được tiền thường có đường kính 32,5 mm và nặng khoảng 27gram.

Mặt trước của nhiều đồng tiền khắc hình thánh giá Jerusalem cùng biểu tượng lâu đài và sư tử; mặt sau là biểu tượng Cột trụ Hercules đội vương miện trên sóng biển, một hoa văn đặc trưng của xưởng đúc tiền Lima (Peru) năm 1707. Một số đồng còn mang dấu của chuyên gia thử nghiệm kim loại thời đó.

Theo các nhà khảo cổ, đây là loại tiền “cob” được đúc thủ công từ thỏi vàng hoặc bạc, đồng tiền chủ đạo tại châu Mỹ trong suốt hơn hai thế kỷ.

Phát hiện mang ý nghĩa khoa học và văn hóa

Chính phủ Colombia cho biết việc trục vớt không chỉ nhằm khôi phục một phần kho báu, mà còn là một dự án khoa học lớn nhằm tìm hiểu bối cảnh kinh tế – xã hội – chính trị châu Âu đầu thế kỷ XVIII, thời kỳ mà của cải từ thuộc địa đóng vai trò quyết định với đế quốc Tây Ban Nha.

Bộ trưởng Văn hóa Colombia gọi đợt thu hồi hiện vật là “một sự kiện lịch sử”, khẳng định quốc gia đang chứng minh năng lực bảo tồn di sản văn hóa dưới nước ở tầm quốc tế. Các hiện vật sẽ được đưa vào phòng thí nghiệm để bảo tồn và sau đó phục vụ nghiên cứu khảo cổ chuyên sâu.

Chính phủ cũng có kế hoạch xây dựng một bảo tàng riêng để trưng bày kho báu từ con tàu huyền thoại này.

Tranh chấp pháp lý phức tạp kéo dài nhiều thập kỷ

Dù Colombia tuyên bố đã xác định vị trí xác tàu vào năm 2015, tranh chấp pháp lý về quyền sở hữu kho báu vẫn âm ỉ suốt nhiều năm.

Công ty trục vớt Mỹ Sea Search-Armada (SSA) khẳng định họ đã tìm ra vị trí tàu từ đầu thập niên 1980 và đang theo đuổi vụ kiện tại Tòa Trọng tài Thường trực (PCA), yêu cầu khoảng 10 tỷ USD, tương đương một nửa giá trị ước tính của kho báu.

Ngoài ra, chính phủ Tây Ban Nha cũng tuyên bố San José là tài sản thuộc chủ quyền Tây Ban Nha theo luật quốc tế về các tàu hải quân bị đắm. Tuy nhiên, Colombia không phê chuẩn công ước liên quan và cho rằng quy định này được xây dựng để bảo vệ công nghệ chiến tranh hiện đại, không áp dụng cho tàu cổ từ thế kỷ XVIII.

Tài liệu lịch sử ghi lại rằng San José là soái hạm dẫn đầu đoàn 18 tàu kho báu khởi hành từ Cartagena và hướng về châu Âu ngày 8/6/1708 giữa bối cảnh Chiến tranh Kế vị Tây Ban Nha.

Khi đoàn tàu bị 5 tàu chiến Anh phục kích, 3 tàu lớn nhất của Tây Ban Nha đã đáp trả bằng pháo kích. Nhưng San José nổ tung khi kho thuốc súng trên tàu bị trúng đạn, khiến cả kho báu chìm theo xuống đáy biển Caribe. Phần lớn các tàu còn lại đã kịp chạy thoát về cảng Cartagena.

Theo CNN