Trung Quốc âm thầm xây tuyến đường mới sang châu Âu, Việt Nam là mắt xích quan trọng
Trung Quốc đang âm thầm phát triển các tuyến đường thay thế để xuất khẩu hàng hóa sang châu Âu mà không cần đi qua Biển Đông, nhằm giảm rủi ro trước căng thẳng với Mỹ và các đồng minh trong khu vực.
Thành phố Trùng Khánh, đô thị miền núi phía Tây Nam Trung Quốc, đã trở thành trung tâm then chốt của một tuyến thương mại đường bộ mà nhiều chuyên gia ví như “kênh đào Suez mới”. Tuyến đường này được vận hành bằng hệ thống tàu hỏa tốc độ cao và được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm logistics quan trọng bậc nhất châu Á.
Theo tờ South China Morning Post, Trùng Khánh đang nhanh chóng nổi lên như một mắt xích chiến lược trong mạng lưới thương mại của Bắc Kinh. Nếu tiếp tục thành công, mô hình này có thể thúc đẩy chính phủ nhân rộng sang các tỉnh phía tây khác.
Mỗi ngày, thành phố xử lý hàng trăm chuyến hàng, kết nối các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Singapore với châu Âu, bao gồm Đức và Ba Lan, thông qua các đoàn tàu chở hàng tốc độ cao.
Tuyến vận tải đường sắt giúp rút ngắn 10-20 ngày so với đường biển truyền thống, đồng thời giảm bớt các thủ tục hải quan phức tạp. Đặc biệt, tuyến đường sắt cao tốc ASEAN khai trương năm 2023 đã rút ngắn thời gian vận chuyển từ Việt Nam tới Trùng Khánh chỉ còn 5 ngày. Từ đây, hàng hóa có thể tới châu Âu trong vòng chưa đầy hai tuần.
Ngoài vị trí chiến lược, Trùng Khánh còn là trung tâm sản xuất toàn cầu: nơi sản xuất khoảng hơn 30% số laptop trên thế giới, một căn cứ lớn của ngành xe điện và cũng là đầu mối xuất khẩu tới 25% số ô tô của Trung Quốc.
Tính toán địa chính trị
Giới quan sát cho rằng động cơ của Bắc Kinh không chỉ thuần túy về logistics mà còn mang nặng yếu tố địa chính trị.
Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung dưới thời Tổng thống Donald Trump đã phơi bày rủi ro khi phụ thuộc vào các tuyến đường biển quốc tế nằm trong tầm ảnh hưởng của phương Tây, như kênh đào Suez hay eo biển Hormuz và Malacca. Đại dịch COVID-19 càng làm rõ sự mong manh của chuỗi cung ứng đường biển.
Trong bối cảnh chiến tranh Ukraine vẫn kéo dài, một số lô hàng Trung Quốc từng bị tịch thu trong năm 2023, việc quá cảnh qua Nga trở nên rủi ro hơn, dù thương mại song phương hai nước đạt 240 tỷ euro vào năm 2024. Vì thế, Bắc Kinh đang thúc đẩy phát triển “Hành lang Trung tâm” đi qua Kazakhstan và biển Caspi để tránh Nga cũng như các eo biển chiến lược.
Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn phải đối mặt nhiều thách thức: từ ách tắc hải quan, chi phí vận tải cao, hạ tầng yếu kém cho tới bài toán tài chính dài hạn. Trên thực tế, nhiều tuyến đường trong sáng kiến “Vành đai và Con đường” chỉ có thể duy trì nhờ trợ cấp của chính phủ.
