Trung Quốc hé lộ bước nhảy vọt của đội tiêm kích không người lái, mở ra kỷ nguyên 'phi công ảo'

Biên đội tiêm kích tàng hình không người lái GJ-11 “Sharp Sword” của Không quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAAF) mới đây đã chính thức được triển khai tại căn cứ không quân Shigatse, khu tự trị Tây Tạng - đánh dấu lần đầu tiên một quốc gia bố trí một phi đội UAV chiến đấu đầy đủ vào trực chiến.

Sự kiện này được xem là bước tiến lớn trong lĩnh vực tác chiến hàng không tự hành. Không chỉ phản ánh tốc độ phát triển của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, việc bố trí GJ-11 còn củng cố vị thế của Bắc Kinh khi song hành cả tiêm kích thế hệ 5 J-20 và các máy bay chiến đấu tự hành - tàng hình.

Nguyên mẫu GJ-11 được ghi nhận từ năm 2018 và thu hút chú ý rộng rãi sau lễ duyệt binh kỷ niệm 70 năm Quốc khánh Trung Quốc năm 2019. Thiết kế “cánh bay” không đuôi của GJ-11 tương tự một số xu hướng thiết kế tàu ném bom-tàng hình hiện đại, đồng thời giúp giảm diện tích phản xạ radar xuống mức gần với UAV trinh sát.

Thông số và vũ khí

Theo SCMP, GJ-11 sở hữu khoang vũ khí trong thân có thể mang tên lửa không đối không PL-15 và phiên bản tầm xa hơn (khoảng PL-XX), cho phép tấn công mục tiêu ở cự ly hàng trăm km.

Một số biến thể được dự báo sẽ tích hợp thêm tên lửa hành trình và tên lửa chống bức xạ, mở rộng phạm vi nhiệm vụ từ hỗ trợ tấn công mặt đất đến áp chế hệ thống phòng không đối phương.

Vận tốc hành trình của mẫu này được ước tính ở gần tốc độ cận âm (khoảng Mach 0,9), với thiết kế khí động học tối ưu cho bay đường dài. Tuy nhiên, tính cơ động cận chiến lại bị hạn chế do kiến trúc “cánh bay”.

Tác chiến theo đội hình và “phi công ảo”

Một tính năng nổi bật của GJ-11 là khả năng hoạt động bán tự động trong đội hình “một người - nhiều máy bay” do J-20 chỉ huy. Hình ảnh đồ họa do CCTV công bố năm 2022 mô tả J-20 hai chỗ ngồi đảm nhiệm vai trò chỉ huy, trong khi biên đội GJ-11 hoạt động như các “phi công ảo”, thực thi mệnh lệnh được điều phối bởi hệ thống AI và chia sẻ dữ liệu cảm biến giữa các đơn vị.

Mô hình phối hợp này giúp mở rộng tầm hoạt động, tăng hiệu quả tấn công phối hợp từ nhiều hướng đồng thời giảm rủi ro với phi công con người. Các nhà phân tích nhận định, việc đưa GJ-11 vào trạng thái tác chiến cho thấy Trung Quốc đã vượt qua giai đoạn thử nghiệm giới hạn và đạt được trình độ tự động hóa chiến đấu sánh ngang với những chương trình tiên tiến của Mỹ như Skyborg hay MQ-28.

Hướng phát triển tiếp theo

So với tiêm kích có người lái, UAV chiến đấu như GJ-11 mang lại lợi thế về chi phí vòng đời thấp hơn như loại bỏ chi phí huấn luyện phi công, giảm hao mòn khung thân và kéo dài thời gian hoạt động thực tế. Vì không cần bảo đảm an toàn sinh mạng con người, thiết kế còn giúp giảm khối lượng kết cấu và nâng cao tải trọng vũ khí.

Tuy nhiên, điểm yếu lớn vẫn là năng lực nhận thức tình huống trong không gian phức tạp - một lĩnh vực mà AI chưa thể sánh ngang “mắt người” và kinh nghiệm phi công.

Vì vậy, các nhiệm vụ quân sự phức tạp hiện vẫn đòi hỏi sự giám sát và can thiệp của phi công J-20. Song song đó, Bắc Kinh đang thúc đẩy chương trình “Dark Sword” - hướng tới mẫu tiêm kích không người lái tốc độ cao, cơ động tốt và có mức tự chủ cao hơn, được kỳ vọng làm nền tảng cho thế hệ chiến đấu tự hành tiếp theo.

Theo SCMP