TS Vũ Đình Ánh: ‘Nếu ngân hàng tiếp tục thừa tiền, hàng chục triệu tỷ đồng sẽ không được giải ngân’

Chưa tới 50% doanh nghiệp tiếp cận dòng vốn dễ dàng

Như chúng tôi đã đưa tin, sau khi Vietcombank tiên phong đưa mức lãi suất kỳ hạn 12 tháng xuống thấp nhất thị trường còn 5,3%/năm, hôm nay, ngày 11/10, đồng loạt 3 ngân hàng còn lại trong nhóm big 4 hạ lãi suất về mức này.

Nhưng đối diện với tình cảnh các ngân hàng đang thừa tiền, thì ở chiều ngược lại trao đổi với chúng tôi, nhiều doanh nghiệp vẫn cho biết, họ đang rất khó khăn trong việc tiếp cận với dòng vốn tín dụng.

Lý giải về nghịch lý này, chuyên gia kinh tế Vũ Đình Ánh cho biết có 4 nguyên nhân dẫn đến thực trạng này.

Cụ thể, với vấn đề lãi suất, vào tháng 9, tháng 10/2022, Việt Nam có hai lần tăng lãi suất điều hành, mỗi lần tăng 1% khiến lãi suất cho vay bị đẩy lên mức rất cao từ 10-12%/năm, thậm chí có một số hợp đồng tín dụng lên trên mức 12%/năm.

Với vấn đề tiêu thụ, đặc biệt là kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2023 liên tiếp tăng trưởng âm, thậm chí âm trên 10%, trong khi xuất khẩu chiếm tới gần 100% GDP . Điều này, theo quan điểm của ông Ánh sẽ tác động trực tiếp tới các doanh nghiệp xuất khẩu và gián tiếp tới các doanh nghiệp liên quan, thông qua đó tác động tới nền kinh tế.

Thứ ba, được biết, hiện nay, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn vì họ thiếu các điều kiện để tiếp cận nguồn vốn, cho dù họ có thể chấp nhận mức lãi suất tương đối cao. Ví dụ, liên quan tới tài sản đảm bảo để vay vốn, trải qua mấy năm dịch khó doanh nghiệp nào có thể chứng minh được là mình đang có dòng vốn dương; tới các hợp đồng vay tín dụng mà phía tổ chức tín dụng đánh giá là khả thi hay không; hoặc liên quan đến các khoản nợ, lịch sử tín dụng của doanh nghiệp...

Và cuối cùng là do nhu cầu vốn tín dụng hiện nay cơ bản là của doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi thực tế chỉ chưa tới 50% các doanh nghiệp này trong suốt hàng chục năm vừa qua có thể tiếp cận tín dụng chính thức một cách dễ dàng.

Đáng nói, theo ông Ánh nếu tình trạng thừa tiền của các ngân hàng vẫn tiếp diễn, phía ngân hàng sẽ đối mặt với rất nhiều vấn đề, khi nguồn vốn họ huy động vào lên tới hàng chục triệu tỷ đồng sẽ không thể giải ngân được.

“Quan sát của tôi nhận thấy từ cuối năm ngoái đầu năm nay, ngân hàng đã phải huy động tiền gửi với lãi suất rất cao nên nếu nguồn vốn đó không cho vay được thì phía ngân hàng sẽ phải chịu lỗ. 50% thu nhập của các ngân hàng vẫn dựa vào tín dụng, việc không thể giải ngân vốn vay sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập, đồng thời tỷ lệ nợ xấu của các ngân hàng cũng sẽ tiếp tục tăng lên.

Vô hình chung cả chi phí trực tiếp, gián tiếp để xử lý nợ xấu như trích lập dự phòng rủi ro, hay hàng loạt các biện pháp khác sẽ làm cho các ngân hàng rơi vào vòng xoáy là muốn tăng tín dụng mà không tăng được, dẫn tới rủi ro cho hoạt động ngân hàng”, ông Ánh nhấn mạnh.

Tăng khả năng hấp thụ vốn bằng cách nào?

Vậy làm thế nào để giải quyết được tình trạng ngân hàng thừa vốn nhưng doanh nghiệp không thể vay? Trả lời câu hỏi này TS Vũ Đình Ánh khẳng định tăng khả năng hấp thụ vốn cho doanh nghiệp là điều kiện kiên quyết.

Theo đó, để doanh nghiệp tăng khả năng hấp thụ vốn thì doanh nghiệp phải phục hồi được hoạt động sản xuất, kinh doanh, phục hồi được khả năng tiêu thụ sản phẩm, tức là tổng cầu phải tăng. Đồng thời, ngân hàng cần xem xét các khoản nợ đến hạn nhưng chưa được thanh toán do những khó khăn, giảm bớt các điều kiện để doanh nghiệp có thể tiếp cận nguồn vay, đặc biệt với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Khi làm được điều này, ông Ánh cho rằng sẽ không chỉ giải quyết bài toán về việc thừa - thiếu tiền trên thị trường, mà còn tái cơ cấu lại nguồn vốn tín dụng theo hướng lành mạnh, bền vững, đáp ứng đúng nhu cầu doanh nghiệp.

Về phía các ngân hàng, chuyên gia Vũ Đình Ánh nhấn mạnh cần rà soát lại các danh mục khách hàng kể cả khách hàng hiện tại và khách hàng tiềm năng, từ đó tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng mà họ đánh giá là đáp ứng đủ các điều kiện, tuy nhiên vì vướng mắc một số quy trình, thủ tục để có thể giải ngân khoản vay. Tiếp đó là các vấn đề liên quan đến lịch sử tín dụng mà các ngân hàng có thể xử lý dựa trên cơ sở pháp luật.