Từ 15/9, ngân hàng phải vượt '4 lớp vốn' mới được chia lợi nhuận bằng tiền mặt

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vừa ban hành Thông tư số 14/2025/TT-NHNN quy định về tỷ lệ an toàn vốn đối với các ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thông tư có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, đánh dấu bước điều chỉnh quan trọng trong việc quản lý rủi ro hệ thống và nâng cao năng lực tài chính của các tổ chức tín dụng.

Theo quy định mới, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên hoặc Tổng giám đốc của các ngân hàng có trách nhiệm ban hành và giám sát việc thực hiện quy định nội bộ về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu. Việc này phải phù hợp với mức độ rủi ro, chu kỳ kinh doanh và chiến lược phát triển của từng ngân hàng.

Tổng giám đốc là người chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc xây dựng quy định nội bộ, tổ chức quản lý và giám sát các cá nhân, bộ phận liên quan đến quản lý tỷ lệ vốn. Ngoài ra, ngân hàng phải có bộ phận chuyên trách theo dõi việc tuân thủ tỷ lệ vốn và báo cáo định kỳ lên lãnh đạo.

Ban kiểm soát của ngân hàng chịu trách nhiệm giám sát việc chấp hành quy định, còn kiểm toán nội bộ có vai trò độc lập trong việc rà soát và đánh giá hiệu quả của hệ thống quản lý vốn.

Các mức tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

Thông tư quy định ba tỷ lệ vốn bắt buộc mà ngân hàng phải duy trì theo công thức:

1. Tỷ lệ vốn lõi cấp 1 = Vốn lõi cấp 1 / [RWA + 12,5 × (KOR + KMR)]
2. Tỷ lệ vốn cấp 1 = Vốn cấp 1 / [RWA + 12,5 × (KOR + KMR)]
3. Tỷ lệ an toàn vốn (CAR) = Vốn tự có / [RWA + 12,5 × (KOR + KMR)]

Trong đó:

RWA là tài sản có rủi ro tín dụng.

KOR là vốn yêu cầu cho rủi ro hoạt động.

KMR là vốn yêu cầu cho rủi ro thị trường.

Tùy vào quy mô và cấu trúc tổ chức, ngân hàng áp dụng mức tỷ lệ như sau:

Ngân hàng thương mại không có công ty con và chi nhánh ngân hàng nước ngoài: Duy trì tỷ lệ riêng lẻ, gồm: Vốn lõi cấp 1 ≥ 4,5%; Vốn cấp 1 ≥ 6%; CAR ≥ 8%.

Ngân hàng thương mại có công ty con: Duy trì cả tỷ lệ riêng lẻ và hợp nhất ở cùng mức trên. Trường hợp có công ty con hoạt động trong lĩnh vực bảo hiểm, việc hợp nhất không tuân theo nguyên tắc kế toán thông thường nhưng vẫn phải tính rủi ro tín dụng theo phương pháp tiêu chuẩn cho phần tài sản có của công ty con.

Lộ trình áp dụng bộ đệm bảo toàn vốn (CCB)

Ngoài ba tỷ lệ bắt buộc, các ngân hàng phải thực hiện thêm tỷ lệ bộ đệm bảo toàn vốn (Capital Conservation Buffer – CCB). Đây là phần vốn lõi cấp 1 vượt trên mức tối thiểu để đảm bảo khả năng ứng phó với biến động kinh tế.

Ngân hàng chỉ được chia lợi nhuận bằng tiền mặt khi đã đáp ứng đầy đủ tỷ lệ CCB theo lộ trình sau:

Việc áp dụng CCB nhằm buộc các ngân hàng tích lũy thêm vốn trong giai đoạn thuận lợi, từ đó nâng cao khả năng chống chịu khi thị trường xấu đi.

Thông tư cũng trao quyền chủ động cho Ngân hàng Nhà nước trong việc giám sát và điều chỉnh tỷ lệ an toàn vốn. Cụ thể, cơ quan quản lý có thể yêu cầu một ngân hàng duy trì mức vốn cao hơn tiêu chuẩn chung nếu có dấu hiệu rủi ro hoặc khi ngân hàng được xác định là tổ chức có tầm quan trọng hệ thống.

Thông tư 14/2025/TT-NHNN chính thức có hiệu lực từ ngày 15/9/2025, đánh dấu bước tiến mới trong việc tiệm cận chuẩn mực Basel III về quản trị vốn, đồng thời giúp hệ thống ngân hàng Việt Nam gia tăng khả năng chống chịu với các cú sốc kinh tế vĩ mô.

>> Hơn 80 triệu tài khoản ngân hàng có nguy cơ bị xóa sổ từ tháng 9, NHNN nói gì?