Tỷ phú nổi tiếng qua đời, để lại khối tài sản hơn 100.000 tỷ gây tranh chấp gay gắt
Tỷ phú “vua đồ uống” Trung Quốc qua đời, để lại khối tài sản nghìn tỷ gây tranh chấp gay gắt giữa con ruột và con ngoài giá thú.
Từng giữ danh hiệu người giàu nhất Trung Quốc suốt gần hai thập kỷ, Tông Khánh Hậu được mệnh danh là “vua đồ uống” và trở thành biểu tượng của thế hệ doanh nhân tự thân đầu tiên tại đất nước này. Tuy nhiên, chưa đầy hai năm sau khi ông qua đời, tập đoàn Wahaha do ông gây dựng rơi vào khủng hoảng kế thừa.
Ba người tự xưng là con ngoài giá thú đã đâm đơn kiện con gái ruột của ông tại Hàng Châu và Hồng Kông, đòi phân chia khối tài sản gần 34 tỷ NDT (tương đương khoảng 123 nghìn tỷ đồng). Di sản kinh doanh đồ uống khổng lồ của Tông Khánh Hậu đang đứng trước thử thách nghiêm trọng nhất: Thiếu nền tảng truyền thừa vững chắc.
Huyền thoại tỷ phú tự thân và đế chế đồ uống Wahaha
Tông Khánh Hậu sinh năm 1945 tại Tô Châu, tỉnh Giang Tô, trong một gia đình nghèo. Sớm nghỉ học trung học để mưu sinh, ông từng làm đủ nghề lao động phổ thông như bán hàng rong, đào đập, làm nông. Mãi đến năm 42 tuổi, ông mới bắt đầu khởi nghiệp với khoản vốn 140.000 NDT (khoảng 510 triệu đồng) vay từ người thân. Xuất phát điểm là một hộ kinh doanh nhỏ bán kem que, ông nhanh chóng nhận thấy thị trường đang thiếu sản phẩm dinh dưỡng dành riêng cho trẻ em.
Từ ý tưởng ấy, thương hiệu Wahaha - có nghĩa là “tiếng cười trẻ thơ” - ra đời, đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp của ông. Ông Tông làm việc không biết mệt mỏi, mỗi ngày kéo dài 16 tiếng, hơn 200 ngày mỗi năm là công tác. Từ việc tìm giáo sư y khoa để phát triển công thức sản phẩm, tự đăng báo để quảng bá thương hiệu, cho đến xây dựng hệ thống phân phối với 50.000 nhà bán lẻ và mạnh dạn mua lại nhà máy quốc doanh cũ – mọi bước đi đều do chính ông lèo lái.
Đến năm 2013, Wahaha đã có hơn 160 công ty con, trở thành một trong những tập đoàn tiêu dùng hàng đầu Trung Quốc. Forbes nhiều lần vinh danh ông là người giàu nhất Trung Quốc vào các năm 2010, 2012 và 2013.
Dù giàu có, ông Tông vẫn sống giản dị đến mức khó tin: Không dùng điện thoại thông minh, mỗi năm chi tiêu cá nhân không quá 50.000 NDT (khoảng 182 triệu đồng) và suốt hàng chục năm chỉ làm việc trong văn phòng vài chục mét vuông. Ông đi giày vải truyền thống, vốn thường thấy ở người lao động phổ thông. Hình ảnh “tỷ phú đi giày vải” dần trở thành biểu tượng cho tinh thần khổ luyện, kỷ luật và vượt khó.
Gắn bó với mô hình quản trị gia đình, ông đặt toàn bộ niềm tin vào con gái – bà Tông Phức Lệ, người được đào tạo ở nước ngoài và nắm quyền điều hành Wahaha từ trước khi ông qua đời.
Khủng hoảng kế thừa và những toan tính trong gia tộc Wahaha
Tuy nhiên, mô hình quản trị dựa chủ yếu vào sự tin tưởng gia đình và thiếu tách bạch giữa tài sản cá nhân với doanh nghiệp đã để lại một khoảng trống lớn sau khi ông Tông qua đời vào tháng 2/2024.
Đến tháng 7/2025, ba người mang quốc tịch Mỹ tự nhận là con ngoài giá thú đã đâm đơn kiện tại tòa án Hồng Kông và Hàng Châu. Họ yêu cầu phong tỏa 1,8 tỷ USD (khoảng 47 nghìn tỷ đồng) trong tài khoản HSBC của ông, chia lại quỹ tín thác trị giá 2,1 tỷ USD (khoảng 54,8 nghìn tỷ đồng) được lập từ năm 2003, đồng thời đòi phân chia 29,4% cổ phần Wahaha - hiện do bà Tông Phú Lệ nắm giữ, ước tính trị giá gần 6 tỷ USD (khoảng 156,7 nghìn tỷ đồng). Một trong ba người này được cho là con của bà Đỗ Kiến Anh – cựu quản lý Wahaha từng tháp tùng con gái ông Tông đi du học.
Tòa án đã yêu cầu xét nghiệm ADN từ mẫu máu lưu trữ của ông Tông, căn cứ theo quy định trong Bộ luật Dân sự Trung Quốc, cho phép con ngoài giá thú được hưởng thừa kế nếu chứng minh được quan hệ huyết thống.
Cùng lúc, bản di chúc năm 2020 do bà Tông Phức Lệ nắm giữ cũng bị đặt dấu hỏi về tính pháp lý khi chỉ có chữ ký của hai quản lý công ty, mà không có thân nhân hay nhân chứng độc lập tham gia. Trong khi đó, Điều 1134 Bộ luật Dân sự Trung Quốc yêu cầu di chúc viết tay phải có ít nhất hai nhân chứng độc lập để được công nhận. Sự thiếu sót này khiến bản di chúc dễ bị tranh chấp.
Cú sốc di sản khiến Wahaha, từng là niềm tự hào của khối doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc, đối mặt với nghi ngờ từ thị trường và giới đầu tư. Một số nguồn tin trong hệ thống bán lẻ cho biết đã có nhà phân phối ngừng nhập hàng vì lo ngại cấu trúc sở hữu chưa rõ ràng.
Truyền thông Trung Quốc cũng đặt vấn đề: Liệu ngay cả những doanh nhân huyền thoại nhất, như Tông Khánh Hậu, có thể tìm ra lời giải cho bài toán kế thừa?
Suốt 32 năm, ông Tông chỉ tập trung vào một việc – dốc toàn lực phát triển ngành hàng tiêu dùng. Ông từng nói: “Nghiêm túc để làm một việc nào đó là điều dễ nhất, nhưng cũng là điều khó nhất”. Ông đã chiến thắng trên thương trường, nhưng lại chưa kịp xây dựng nền móng vững chắc cho sự trường tồn của đế chế mà mình đã tạo dựng.
Theo Sohu
