Vàng lập đỉnh lịch sử, nhưng kim loại bị lãng quên này mới là ‘kho báu’ thực sự?
Mặc dù vẫn giữ được sức hấp dẫn trong hàng nghìn năm, nhưng vàng lại được chứng minh là một biện pháp phòng ngừa lạm phát tương đối kém trong ngắn hạn.
Theo Reuters, vàng đang bước vào một "khoảnh khắc vàng" khi nhà đầu tư lo ngại về lạm phát leo thang và sự bất ổn của đồng USD. Sau khi tăng 25% từ đầu năm 2025, giá vàng điều chỉnh theo lạm phát đã vượt qua mốc đỉnh lịch sử cao nhất thiết lập đầu những năm 1980.
Dữ liệu lịch sử cho thấy, vàng giao dịch cao hơn 3 độ lệch chuẩn so với xu hướng dài hạn. Mặc dù vàng vẫn giữ được sức hấp dẫn trong hàng nghìn năm, nhưng kim loại này lại được chứng minh là một biện pháp phòng ngừa lạm phát tương đối kém trong ngắn hạn.
Campbell Harvey, chuyên gia phân tích từ Research Affiliate cho biết: "Giá trị thực của vàng giống như tỷ số P/E của cổ phiếu: Khi P/E quá cao, lợi nhuận kỳ vọng sẽ thấp".
Từ năm 1975, những ai mua vàng khi giá cao đã lãi ít hoặc thua lỗ trong vòng 10 năm sau đó. Ngược lại, những ai mua vàng khi giá thấp đã có lợi nhuận điều chỉnh theo lạm phát dương.
 |
| Giá vàng điều chỉnh theo lạm phát hiện ở mức cao kỷ lục. Nguồn: Reuters |
Hiện nay, giá vàng vượt xa nhiều hàng hóa khác. Trung bình trong 50 năm qua, 1 ounce vàng tương đương 21 thùng dầu. Hiện tỷ lệ vàng/dầu vượt 50, mức cao nhất lịch sử (trừ một khoảng ngắn trong năm 2020).
Vàng cũng đắt hơn bạc. Trong lịch sử, trung bình 1 ounce vàng có thể đổi 60 ounce bạc. Ngày nay, giá trị của vàng cao hơn khoảng 100 lần so với bạc.
Trong khi đó, bạch kim, kim loại quý khác thậm chí còn có vẻ rẻ hơn nữa so với vàng. Sản lượng bạch kim tập trung ở một vùng nhỏ phía Nam châu Phi. Kim loại này đã có lúc vượt 1.200 USD/ounce vào mùa xuân 2021, nhưng giờ chỉ quanh 1.000 USD. Tính theo lạm phát, giá bạch kim hiện đang thấp hơn trung bình 50 năm 25%.
Theo Bryan Taylor, kinh tế trưởng tại Finaeon, từ năm 1900, giá bạch kim ổn định hơn vàng. Trong 50 năm, tỷ lệ giá vàng so với bạch kim trung bình là khoảng ngang bằng.
“Từ 2015, vàng tăng nhanh và hiện cao gấp ba bạch kim. So với vàng, bạch kim chưa bao giờ rẻ đến vậy”, vị chuyên gia này nhận định.
 |
| Giá vàng tăng mạnh so với các hàng hóa khác. Nguồn: Reuters |
Câu hỏi đặt ra là: Ý nghĩa của những so sánh này là gì? Nhiều nhà đầu tư coi vàng là một sự thay thế cho các loại tiền giấy không ổn định. Dù bạc và bạch kim cũng được coi là kim loại tiền tệ nhưng chúng không có thương hiệu mạnh như vàng.
Hệ thống tiền tệ quốc tế do USD thống trị đang có nguy cơ suy yếu. Sau khi Mỹ và đồng minh đóng băng dự trữ ngoại hối Nga năm 2022, Trung Quốc và nhiều ngân hàng trung ương khác tăng mạnh dự trữ vàng.
Lịch sử cho thấy vàng đã trải qua nhiều "chuyển đổi mô hình". Trong đó, khi bản vị vàng sụp đổ đầu thập niên 1930, giá chính thức tăng từ 20,67 USD/ounce lên 35 USD. Sau khi hệ thống Bretton Woods tan rã, giá vàng dao động mạnh nhưng tạo mặt bằng giá mới cao hơn. Xa hơn, việc phi tiền tệ hóa bạc vào cuối thế kỷ 19 đã khiến giá bạc mãi mãi thấp hơn vàng.
Vàng có thể đang trong giai đoạn đầu của một sự thay đổi mô hình khác. Khác với vàng, hàng hóa công nghiệp nhạy cảm trước sự suy thoái kinh tế toàn cầu.
Khi Covid-19 bùng nổ, giá dầu kỳ hạn tương lai đã giảm trong thời gian ngắn. Khoảng 50% bạc và 75% bạch kim được sử dụng trong công nghiệp, nếu nền kinh tế toàn cầu suy thoái, những mặt hàng này chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng.
Ngoài ra, nhóm kim loại bạch kim như palladium, rhodium được dùng nhiều nhờ khả năng chịu nhiệt cao. Khoảng 44% bạch kim được sử dụng trong bộ chuyển đổi xúc tác trong ô tô giúp giảm ô nhiễm môi trường do động cơ đốt trong tạo ra. Tuy nhiên, việc các quốc gia muốn chấm dứt xe đốt trong đã đe dọa tới nhu cầu dài hạn với dầu và kim loại nhóm này, vốn không được sử dụng trong xe điện chạy bằng pin.
Nhưng ngoài Trung Quốc, sự phát triển của xe điện đang chững lại. Năm ngoái, Chính phủ Đức đã chấm dứt trợ cấp cho việc mua xe điện.
Đồng thời, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã phá vỡ mục tiêu của người tiền nhiệm Joe Biden là một nửa doanh số bán ô tô tại Mỹ sẽ là xe điện vào năm 2030. Trong khi đó, xe hybrid cắm sạc đang gia tăng thị phần. Dòng xe này sử dụng nhiều kim loại nhóm bạch kim hơn so với xe chạy bằng dầu mỏ và dầu diesel.
UBS dự báo, nhu cầu bạch kim sẽ ổn định trong trung hạn. Impala Platinum, một trong những công ty khai thác quặng lớn nhất cũng xác nhận nhu cầu "vẫn mạnh".
Mặt khác, nguồn cung thì ngày càng hạn chế. Django Davidson của Hosking Partners đánh giá, ngành khai thác bạch kim đã đầu tư rất ít do giá thấp. Họ không có động lực đầu tư do nhiều hoạt động thua lỗ. Hội Đồng Đầu tư Bạch kim Thế giới tuyên bố, năm 2024, nguồn cung bạch kim thấp hơn nhu cầu 17% và tình trạng thiếu hụt nguồn cung sẽ còn tiếp diễn.
 |
| Nhà đầu tư vàng thu lợi cao nhất khi giá vàng điều chỉnh theo lạm phát ở mức thấp. Nguồn: Reuters |
Biến động giá theo hình parabol gần đây cho thấy vàng có thể đang trong giai đoạn bong bóng. Dù nhà đầu cơ ngắn hạn vẫn có lãi, nhưng đối với nhà đầu tư dài hạn, vàng không còn là nơi giữ giá trị tối ưu.
So với vàng, dầu, bạc đang rất rẻ. Còn bạch kim - kim loại khan hiếm nhất được cho là đang trong tình trạng miễn nhiễm bong bóng. Cả về giá và nguồn cung đều giảm, kim loại quý này đang trở thành nơi lưu trữ giá trị đáng tin cậy hơn vàng.
Tham khảo Reuters
