'Vị đắng' tuổi lên 10 của The Coffee House: Từ chuỗi cà phê nghìn tỷ đến nguy cơ tụt lại trong cuộc đua F&B
Sau một thập kỷ phát triển, từng có giai đoạn “lớn nhanh như thổi”, chuỗi cà phê The Coffee House bắt đầu có dấu hiệu đuối sức trước các đối thủ.
Từng là chuỗi cà phê “phát triển nhanh nhất Việt Nam”
Mới đây, The Coffee House (TCH) bị Phê La – một thương hiệu trà và trà sữa mới nổi – vượt qua, mất vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng Top Công ty uy tín ngành Thực phẩm – Đồ uống năm 2024 do CTCP Báo cáo Đánh giá Việt Nam (VietNam Report) bình chọn.
Năm ngoái, TCH là một trong bốn thương hiệu có mặt trong danh sách này, cùng với Trung Nguyên, Highlands, Phúc Long và Starbucks Việt Nam.
 |
| Nguồn: VietNam Report |
Ra đời năm 2014, The Coffee House xuất phát từ giấc mơ về một “ngôi nhà cà phê” của ông Nguyễn Hải Ninh, người được biết đến với vai trò đồng sáng lập chuỗi cà phê Urban Station. Thời gian đầu khi mới thành lập, tốc độ mở cửa hàng mới của TCH rất nhanh. Chỉ sau 3 năm ra đời, thương hiệu có tới 60 cửa hàng tại TP. Hồ Chí Minh. Năm 2018, TCH được Nikkei đánh giá là chuỗi cà phê phát triển nhanh nhất trong các công ty khởi nghiệp về cà phê tại Việt Nam.
Tháng 4/2022, The Coffee House đứng thứ ba về số lượng cửa hàng trên cả nước, chỉ sau Highlands Coffee và Trung Nguyên với hơn 150 cửa hàng, số liệu theo Statista.
Tuy nhiên, mọi việc có vẻ đang thay đổi khi chuỗi cà phê này bước sang tuổi thứ 10.
Tháng 8 năm nay, truyền thông đưa tin về việc The Coffee House đồng loạt đóng cửa chi nhánh tại thành phố Cần Thơ sau hơn 5 năm hoạt động. Không chỉ ở Cần Thơ, chuỗi đồng thời lên kế hoạch đóng toàn bộ cửa hàng tại Đà Nẵng sau hơn 7 năm hoạt động.
"Trong bối cảnh hiện tại, việc tối ưu chi phí để cải thiện hiệu quả hoạt động trở thành công việc ưu tiên và thường xuyên. Quyết định này nhằm thích ứng với điều kiện thay đổi, giúp đảm bảo hiệu quả kinh doanh toàn hệ thống. Còn các cửa hàng ở TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội, chúng tôi đóng - mở mới theo tình hình kinh doanh và hợp đồng với bên thuê, số lượng cửa hàng không thay đổi, vẫn là 58 cửa hàng", đại diện The Coffee House xác nhận về việc đóng cửa các cửa hàng ở thành phố Cần Thơ, tiến tới là Đà Nẵng.
Hiện nay, website The Coffee House hiển thị số lượng 107 cửa hàng trên toàn hệ thống. Trong đó, 55 điểm bán ở TP. Hồ Chí Minh, 32 điểm ở Hà Nội và 20 cơ sở ở các tỉnh khác. Số lượng cửa hàng trên website có sự chênh lệch với phát biểu của đại diện TCH. Tuy nhiên, dù con số chính xác là bao nhiêu thì đều giảm đáng kể so với giai đoạn đỉnh cao.
 |
| Ảnh: Internet |
Trong quá khứ, lần đóng cửa “mạnh tay” nhất của The Coffee House là quyết định “khai tử” Ten Ren - thương hiệu trà sữa có nguồn gốc từ Đài Loan, được hãng mua nhượng quyền để kinh doanh từ năm 2017.
"Chúng tôi nhận thấy mô hình kinh doanh hiện tại chưa phù hợp với nhu cầu khách hàng. Với kết quả chưa đạt như kỳ vọng, chúng tôi sẽ ngừng kinh doanh chuỗi cửa hàng Ten Ren và hoạch định lại chiến lược phù hợp cho lĩnh vực này", The Coffee House thông báo ngừng kinh doanh chuỗi trà sữa Ten Ren tại Việt Nam vào tháng 8/2019.
Trước khi đóng cửa, hệ thống Ten Ren hoạt động chủ yếu ở miền Nam với 23 cửa hàng trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh và Đồng Nai.
Việc kết thúc Ten Ren không giống với việc đóng loạt cửa hàng TCH hiện nay. Chuỗi trà sữa Đài Loan chỉ là một thử nghiệm, không thuộc hoạt động kinh doanh chính, tách biệt với thương hiệu The Coffee House – giá trị cốt lõi của doanh nghiệp.
Để so sánh, TCH đóng cửa Ten Ren tương tự như Thế Giới Di Động thử nghiệm bán quần áo, đồng hồ, phụ kiện, kính mắt,… và dẹp bỏ chỉ sau hơn 6 tháng khai trương, vì kinh doanh không hiệu quả.
Tái cấu trúc hay tụt lại so với đối thủ?
Sự khó khăn của nền kinh tế phả hơi nóng đến mọi ngõ ngách kinh doanh. Theo iPOS.vn, trong nửa đầu năm nay, ít nhất 30.000 cửa hàng kinh doanh ẩm thực trên toàn quốc phải đóng cửa, trong khi số lượng mở mới hạn chế. Trước bối cảnh này, động thái tái cơ cấu, đóng bớt những điểm bán không sinh lời là điều cần thiết. Tuy nhiên, việc thu hẹp địa bàn hoạt động trong ngành F&B có thể là một bước lùi, nhường sân cho đối thủ.
Nhìn lại thị trường chuỗi đồ uống hiện nay, trong khi The Coffee House giảm đáng kể số lượng cửa hàng so với thời kỳ đỉnh cao thì nhóm đối thủ kỳ cựu như Highlands, Trung Nguyên, Phúc Long hay nhóm mới nổi như Katinat, Phê La,... không ngừng gia tăng vị thế.
Năm 2023, theo ước tính của Vietdata, Highland Coffee đã tăng thị phần từ 7,4% lên 11,6%, là chuỗi cà phê sở hữu nhiều chi nhánh nhất Việt Nam. Theo thông tin trên website, Highland Coffee hiện có 800 cửa hàng tại Việt Nam, tăng lên gần 200 điểm so với cuối năm 2022.
Phúc Long, một đối thủ đáng gờm khác, cũng nâng thị phần từ 2% lên gần 4,4% trong năm qua. Hãng cho biết có khoảng 165 cửa hàng và 66 kiosk, phủ sóng nhiều tỉnh, thành phố trên cả nước.
Ngay cả Katinat, dù mới được biết tới nhiều hơn trong vòng hai năm gần đây, nhưng đã nâng số lượng cửa hàng trên cả nước lên hơn 75 điểm, phủ rộng các địa phương như Huế, Vũng Tàu, Cần Thơ, Đà Nẵng,…
Điều đáng nói, trong khi The Coffee House từ bỏ địa bàn Cần Thơ thì Katinat sau hơn 1 năm rưỡi khai trương tại thành phố này vừa chuyển sang mặt bằng rộng hơn, với concept mới, hiện đại, thu hút khách hàng.
Đà Nẵng, địa phương mà TCH thoái lui, cũng ghi nhận sự xuất hiện cơ sở thứ hai của Katinat vào ngày 27/7 vừa qua, sau hơn nửa năm chuỗi này có mặt tại thành phố biển miền Trung.
 |
| Trước sự cạnh tranh từ những thương hiệu đầu tư mới mẻ hơn về không gian, trải nghiệm,... TCH đang bị buộc thoái lui? (Không gian mới của Katinat mới. Ảnh: Internet) |
Bên cạnh đi lùi về số lượng cửa hàng và vị thế, xét trên hiệu quả kinh doanh, TCH cũng đang chật vật trong khoản lỗ lũy kế kéo dài. Ngoại trừ thời gian đầu lãi được vài tỷ đồng mỗi năm (kỷ lục lãi 11 tỷ đồng năm 2017), 5 năm trở lại đây, TCH thua lỗ nặng.
Năm 2019, chuỗi ghi nhận khoản lỗ 80,6 tỷ đồng. Năm 2020, con số này tăng lên 111 tỷ đồng và lỗ tiếp tục mở rộng, chạm mốc 249,3 tỷ đồng vào năm 2021. Tính đến cuối năm 2021, lỗ lũy kế của công ty gần 434 tỷ đồng. Vốn chủ sở hữu của The Coffee House kết thúc năm 2021 trong tình trạng âm hơn 23 tỷ đồng.
Thua lỗ của TCH trực tiếp “kéo chân” công ty mẹ - Công ty Cổ phần Seedcom, thuộc hệ sinh thái Quỹ đầu tư Ficus Asia Investment (trụ sở tại Singapore). Trong giai đoạn 2020-2022, Seedcom lỗ sau thuế hơn 700 tỷ đồng, cụ thể các năm lần lượt lỗ 193 tỷ, 238 tỷ và 272 tỷ đồng.
Theo HNX, từ cuối năm 2020 đến cuối năm 2021, Seedcom huy động thành công 250 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 2 năm, sử dụng nguồn tiền để mở rộng vốn hoạt động và đầu tư vào các công ty con.
Để bảo đảm cho lô trái phiếu 50 tỷ phát hành cuối năm 2020, Seedcom dùng hơn 1,8 triệu cổ phần, tương đương 17,08% vốn điều lệ của The Coffee House, định giá 200 tỷ đồng theo phương pháp dòng tiền vốn chủ sở hữu (FCFE) từ Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá ASCO. Điều này tương đương với định giá của The Coffee House lên tới 1.171 tỷ đồng (hơn 50 triệu USD).
Tình hình tài chính của Seedcom khả quan hơn khi trong năm 2022, công ty hoàn tất đợt phát hành 6,27 triệu cổ phiếu cho Ficus Asia Investment, nâng vốn điều lệ từ 691 tỷ đồng lên 753 tỷ đồng. Đồng thời, Seedcom cũng mua lại thành công 200 tỷ đồng trái phiếu trước hạn.
Với năng lực của đội ngũ đứng sau Seedcom, việc huy động vốn có lẽ không khó. Bài toán khó hơn trong lúc này là nên làm thế nào với một chuỗi cà phê bước sang tuổi thứ 10, gánh trên vai khoản lỗ lũy kế hàng trăm tỷ đồng và đang đi chậm lại so với các đối thủ.
10 tuổi, có thương hiệu bắt đầu chắp bút những trang huy hoàng nhất, cũng có những thương hiệu bắt đầu già đi…
