Việt Nam phát hiện giếng cổ miệng vuông độc đáo, chuyên gia nhận định đây là ‘sự tiến bộ trong kỹ thuật đào giếng của người dân xưa’
Trong lúc cải tạo ao làng, người dân huyện Hiệp Hòa, tỉnh Bắc Giang, đã phát hiện một cấu trúc hình vuông được kè gỗ, giống như giếng cổ.
Sự việc diễn ra tại thôn Hạc Lâm, xã Hương Lâm, khi người dân tiến hành làm sạch ao làng. Cấu trúc giếng có độ sâu quan sát được khoảng 3m, nhưng đáy giếng vẫn chưa được xác định chính xác.
Giếng cổ, với thiết kế hình vuông và các thanh gỗ kè bốn phía, được tìm thấy trong khuôn viên quần thể di tích chùa Hạc Lâm. Trao đổi với Dân trí, ông Nguyễn Thế Định, Trưởng thôn Hạc Lâm, cho biết: "Theo các cụ cao niên trong thôn, nước trong ao từng được dùng cho sinh hoạt của dân làng. Trải qua thời gian, cùng với sự phát triển của kinh tế, các gia đình có nguồn nước sạch nên ao trở thành nơi chứa nước mưa. Thời gian gần đây, bà con muốn cải tạo lại giúp không gian sạch đẹp hơn."
Sau khi phát hiện, người dân đã báo cáo lên UBND xã Hương Lâm. Chính quyền địa phương yêu cầu tạm dừng công việc cải tạo và giữ nguyên hiện trạng để chờ hướng dẫn từ cấp trên.
Trao đổi với phóng viên Dân trí, TS Phạm Văn Triệu, Phó Trưởng phòng Khảo cổ học lịch sử, Viện Khảo cổ học, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đã xem xét hình ảnh cấu trúc giếng với thiết kế xoắn trôn ốc.
"Đến nay, chúng tôi chưa thể xác định được niên đại của giếng vì phải lấy mẫu gỗ để làm xét nghiệm carbon phóng xạ (C14), đồng thời nghiên cứu thêm lối sống, cách đào giếng của người dân trong khu vực mới có thể kết luận một cách chính xác", TS Triệu nói.
Ông Triệu cho biết thêm, giếng vuông này khác biệt so với kiểu giếng phổ biến ở miền Bắc: "Người dân khu vực đồng bằng Bắc Bộ thời xưa chủ yếu dùng loại giếng mạch ngang - mặt giếng nằm sát mặt đất. Tuy nhiên, kiểu giếng này dễ bị nhiễm bẩn do đất cát rơi xuống. Giếng phát hiện ở Hương Lâm thuộc loại giếng mạch đứng - được đào sâu xuống lòng đất - giúp giữ nước luôn sạch. Điều này cho thấy sự tiến bộ trong kỹ thuật đào giếng và cuộc sống văn minh của người dân thời xưa".
Cấu trúc vuông nghi giếng cổ được phát hiện trong khi cải tạo ao làng. Ảnh: PĐ/Dân Trí
Điểm nổi bật là các thanh gỗ kè xung quanh giếng, thể hiện kỹ thuật xây dựng tiên tiến. "Gỗ được kè xung quanh không chỉ giúp thành giếng vững chắc hơn mà có thể mang lại tác dụng lọc nước, ngăn mạch nước bẩn tràn vào, giữ cho nước luôn sạch", ông Triệu nhận định.
Vị trí giếng nằm trong khu vực chùa Hạc Lâm khiến phát hiện này thêm phần đặc biệt. TS Triệu chia sẻ: "Ngoài cung cấp nước cho sinh hoạt của người dân thì giếng có thể từng được dùng trong các hoạt động văn hóa, tín ngưỡng như: Nấu cơm, nấu xôi, làm cỗ, thực hiện các nghi lễ..."
Theo ông Triệu, giếng vuông không phải là phát hiện đầu tiên ở miền Bắc. Những cấu trúc tương tự từng được ghi nhận tại Việt Yên (Bắc Giang) và một số khu vực gần Hà Nội, có niên đại từ khoảng thế kỷ 10-11.
Chính quyền địa phương đang bảo vệ hiện trạng giếng để phục vụ công tác nghiên cứu. Phát hiện này mở ra cơ hội tìm hiểu sâu hơn về kỹ thuật đào giếng và đời sống văn hóa của người dân Bắc Giang trong lịch sử.
