'Vũ khí' có từ nghìn đời nhưng giúp Nga bảo toàn hàng trăm tỷ USD trước đòn trừng phạt của phương Tây

Mặc dù các biện pháp trừng phạt năm 2022 đã đóng băng một phần tài sản của Ngân hàng Trung ương Nga (BoR), nước này vẫn giữ được hàng trăm tỷ USD ngoài tầm kiểm soát của phương Tây. Đòn bẩy chính là kho vàng dự trữ trong nước - tài sản không thể bị tịch thu từ xa như các loại tiền tệ khác.

"Nhờ dự trữ vàng, nền kinh tế Nga đã trụ vững trước sóng gió trừng phạt," một chuyên gia nhận định. Dù phần lớn giá trị này chỉ "trên giấy", song nó vẫn có thể được sử dụng để lách các lệnh cấm khi cần thiết.

Kể từ khi xung đột Nga-Ukraine nổ ra, vàng đã trở thành tài sản chiến lược then chốt của Moscow. Kim loại quý này không chỉ tác động đến chính sách tiền tệ và nguồn thu của Nga, mà còn là trụ cột trong chiến dịch phi đô la hóa toàn cầu, đồng thời củng cố vị thế của nước này tại Châu Phi và Trung Á.

Chiến lược tích vàng của Nga đã bắt đầu từ nhiều năm trước. Kết quả là tỷ trọng vàng trong dự trữ ngoại hối nước này liên tục phá kỷ lục. Theo số liệu BoR, đến ngày 1/10/2024, dự trữ vàng đạt gần 200 tỷ USD, chiếm 31,5% tổng dự trữ ngoại hối - mức cao nhất kể từ năm 1999.

Mặc dù tham vọng trở thành nhà sản xuất vàng hàng đầu thế giới của Nga có thể bị cản trở do sản lượng trong nước chững lại, nước này vẫn nắm giữ cổ phần đáng kể trong ngành công nghiệp vàng của nhiều quốc gia thuộc Liên Xô cũ và Châu Phi.

Trong thập kỷ qua, Nga đã vươn lên vị trí quốc gia mua vàng có chủ quyền lớn nhất thế giới. Bên cạnh đó, Moscow còn được cho là sở hữu một lượng lớn vàng và đá quý không công khai.

Năm 2023 đánh dấu bước nhảy vọt khi Nga dẫn đầu thế giới về lượng mua vàng với 1.300 tấn. Hiện nay, nước này đứng thứ 5 toàn cầu về dự trữ vàng với 2.340 tấn, sau Mỹ (8.100 tấn), Đức (3.400 tấn), Italy (2.500 tấn) và Pháp (2.400 tấn).

Dù là nguồn thu quan trọng, vàng khó có thể thay thế hoàn toàn vai trò của dầu mỏ trong xuất khẩu của Nga. Các lệnh trừng phạt cũng gây ảnh hưởng đáng kể đến ngành khai thác vàng Nga, vốn phụ thuộc nhiều vào công nghệ phương Tây.

Trong bối cảnh hiện tại, vàng đóng vai trò then chốt trong quan hệ thương mại của Nga với các đối tác chiến lược như Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Iran và UAE. Ngoài ra, Moskva còn sử dụng vàng làm phương tiện thanh toán cho ngoại tệ mạnh, vũ khí và các hàng hóa thiết yếu khác.

Chuyên gia thị trường kim loại quý Alexey Vyazovsky phân tích: "Dự trữ vàng không chỉ giúp Nga ổn định kinh tế vĩ mô, bảo vệ đồng ruble mà còn mang lại lợi nhuận đáng kể nhờ giá vàng tăng mạnh gần đây."

Xu hướng này không chỉ riêng Nga. Khảo sát mới nhất của Hội đồng Vàng Thế giới (WGS) cho thấy nhiều quốc gia và ngân hàng trung ương đang có kế hoạch tăng dự trữ vàng. Gần 1/3 số ngân hàng được hỏi thông báo dự định này, chủ yếu do lo ngại về nguy cơ khủng hoảng và lạm phát tăng cao.

Tuy nhiên, chuyên gia Jeffrey Christian của CPM Group đã thảo luận về khả năng và tác động tiềm tàng nếu Nga bán khối lượng lớn vàng dự trữ của mình lên thị trường vàng toàn cầu trong bối cảnh xung đột đang diễn ra với Ukraine.

Vàng không chỉ là tài sản an toàn truyền thống mà còn là công cụ hữu hiệu để đối phó với các biện pháp trừng phạt tài chính trong thời đại địa chính trị bất ổn hiện nay. Điều này có thể thúc đẩy cuộc đua tích trữ vàng giữa các quốc gia, tạo ra những biến động mới trên thị trường kim loại quý toàn cầu trong thời gian tới.

Theo Kitco, RAND

>> Mỹ trữ vàng lớn nhất, Nga, Trung Quốc dồn dập mua vàng rẻ trước cơn sốt, Đông Nam Á thờ ơ?