Vụ nổ này mạnh gấp 14 lần so với vụ nổ bom Sa Hoàng – vũ khí hạt nhân mạnh nhất từng được phát nổ bởi Liên Xô năm 1961.
Hơn 200 năm trước, hòn đảo Sumbawa ở Indonesia từng phải hứng chịu một vụ nổ khủng khiếp. Núi Tambora, ngọn núi cao nhất đảo đã phát nổ với sức công phá khoảng 1.000 triệu tấn TNT, theo Live Science. Đây cũng được đánh dấu là lần phun trào núi lửa mạnh nhất trong lịch sử hiện đại.
19h ngày 10/4/1815, núi Tambora phát nổ, phun ra dung nham nóng chảy, khói bụi dày đặc và các hòn đá có đường kính lên đến 20cm. Tiếng nổ có thể được nghe thấy ở đảo Sumatra, cách xa ngọn núi 2.600km, theo Listverse. Trang báo này nhận định vụ nổ Tambora mạnh gấp 14 lần so với vụ nổ bom Sa Hoàng – vũ khí hạt nhân mạnh nhất từng được phát nổ bởi Liên Xô năm 1961.
 |
| Với sức công phá khoảng 1.000 triệu tấn TNT, đây là vụ nổ núi lửa lớn nhất lịch sử. Thảm kịch kinh hoàng này khiến khoảng 10.000 người chết trực tiếp do sức mạnh tàn phá của vụ nổ. Ảnh minh họa |
Theo chỉ số nổ núi lửa, vụ nổ Tambora được xác định có thang 7, nghĩa là siêu khổng lồ. Hơn 140 tỷ tấn mắc ma được phun ra. Một cột khói khổng lồ bốc lên cao tới 43km, nghĩa là tới tầng bình lưu. Theo NASA, khói bụi từ vụ nổ bay xa ít nhất 1.300km về phía Tây Bắc.
Vụ nổ còn gây ra sóng thần với chiều cao 4-5m và thiệt hại đất đai rộng lớn. Toàn bộ làng Tambora bị xóa sổ. Người dân địa phương chết vì mắc ma, dung nham, sóng thần và lốc xoáy xảy ra sau vụ nổ.
Trước vụ phun trào, núi Tambora cao 4,3km nhưng sau đó, nó chỉ cao 2,85km, theo Listverse. Sau vụ nổ lớn nhất, Tambora tiếp tục phát nổ nhưng với cường độ nhỏ hơn trong vài tháng sau. Theo trang Schoolwork Helper, ngày núi lửa ngừng phun trào là ngày 15/7/1815, tức là hơn 3 tháng sau vụ nổ đầu tiên.
 |
| Theo ước tính, hơn 140 tỷ tấn mắc ma phun ra do núi lửa Tambora phát nổ |
Đám mâу bụi thoát ra từ núi lửa Tambora khiến nhiệt độ toàn cầu giảm từ 0,4-0,7 độ Ϲ. Tro bụi của núi lửa bao phủ đất đai, phá hủy cây trồng, giết chết vật nuôi và làm ô nhiễm nguồn nước. Không chỉ thế, lớp tro dày còn che Mặt Trời, khiến năm 1816 trở thành năm lạnh thứ 2 trong lịch sử thế giới.
Thậm chí, dòng sông Pennsylvania còn đóng băng giữa tháng 8 mùa hè. Vì thế, người ta đã gọi năm 1816 định mệnh ấy là “năm không có mùa hè”. Vụ mùa thất thu và đói kém xảу ra triển miên khắp châu Âu và Bắc Mỹ. Sau thảm họa, mùa màng và môi trường bị phá hủy, con số người chết vì thiếu lương thực lên tới 82.000 người.
Sự bất thường về khí hậu này được cho là nguyên nhân gây ra mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh sốt phát ban ở Đông Nam châu Âu và dọc theo miền Đông từ năm 1816-1819. Sự thay đổi khí hậu đã làm gián đoạn các trận gió mùa của Ấn Độ, nó đã gây ra ba vụ mùa thất bát và nạn đói, đồng thời góp phần vào sự lây lan của một chủng vi khuẩn dịch tả mới bắt nguồn từ Bengal vào năm 1816.
 |
| Do năm 1816 không có mùa hè nên sản xuất nông nghiệp ở một số nơi bị ảnh hưởng nghiêm trọng |
Nhiều gia súc chết ở New England trong mùa đông 1816-1817. Nhiệt độ mát mẻ và mưa lớn dẫn đến mùa màng thất bát ở Anh và Ireland. Các gia đình ở Wales đã di chuyển xa để tị nạn, xin ăn. Nạn đói phổ biến ở phía Bắc và Tây Nam Ireland, sau thất bại của vụ thu hoạch lúa mì, yến mạch và khoai tây. Cuộc khủng hoảng nghiêm trọng ở Đức khiến giá thực phẩm tăng mạnh đã gây ra các cuộc biểu tình trước các chợ ngũ cốc và tiệm bánh, sau đó là bạo loạn, đốt phá và cướp bóc, đã diễn ra ở nhiều thành phố ở châu Âu. Đó là nạn đói tồi tệ nhất trong thế kỷ XIX.
Ảnh hưởng của “năm không có mùa hè” có thể được nhìn thấy trên khắp Bắc bán cầu. Ở Bắc Mỹ, băng giá vào tháng 6, tháng 7 và tháng 8 làm chết tất cả cây trồng. Ở Pháp và Đức, các vườn nho và ngô gần như bị xóa sổ hoàn toàn. Ở Trung Quốc, sản lượng gạo ở mức thấp và tuyết mùa hè xuất hiện ở nhiều nơi. Tại Bắc Cực, nhiệt độ bất ngờ lại ấm lên, khiến băng giá tại đây tan chảy, tạo thành lối thông Tây Bắc (Northwest Passage) giữa Đại Tây Dương và Thái Bình Dương.
Năm 1920, nhà khí hậu học người Mỹ William J Humphreys đưa ra lời giải thích chi tiết cho hiện tượng này. Humphreys cho rằng vụ phun trào đã thổi tro bụi vào tầng bình lưu. Ở đây, gió thổi tung tro bụi ra toàn thế giới. Đám mây bụi này tạo ra một “màn hình”, phản chiếu lại nhiệt lượng từ Mặt Trời. Bằng chứng là tuyết màu nâu đỏ đã rơi ở Hungary và Italy, được cho là do tro núi lửa trong khí quyển.
 |
| Núi Tambora ngày nay là điểm đến thường xuyên của khách du lịch |
Hơn 200 năm trôi qua kể từ sau thảm họa chết chóc, Tambora ngày nay dù hùng vĩ dữ dội, nhưng vẫn mang vẻ đẹp bình yên. Khu vực hiện tại gọi là Vườn quốc gia núi Tambora, là địa điểm lý tưởng để leo núi và cắm trại. Thậm chí du khách có thể leo tới rìa và đi xuống miệng sâu của núi lửa.
Các nhà khảo cổ cũng quan tâm tới khu vực này. Họ nhiều lần tới phác thảo lại những khu làng gần Tambora từng bị tàn phá hủy diệt trong năm 1815. Khách du lịch cũng có thể thưởng ngoạn vẻ đẹp tự nhiên của hòn đảo không người ở Moyo gần đó với những loài thú hoang như lợn rừng, hoẵng và các thác nước ấn tượng.
