Vụ thử bom có sức công phá kinh hoàng 'phóng' quả cầu lửa có thể nhìn xa từ 450km, 'khoét' hố sụt sâu 70m, hàng trăm người bị nhiễm xạ
Do tính toán sai, vụ thử bom đã khiến hàng trăm dân cư sinh sống trên nhiều đảo nhỏ và các thủy thủ bị nhiễm xạ với mức cao.
Rạng sáng ngày 3/1/1954, khi mặt trời còn chưa mọc, thủy thủ đoàn trên tàu Daigo Fukuryu Maru của Nhật Bản đang đánh bắt ngoài khơi Quần đảo Marshall ở Bắc Thái Bình Dương bỗng thấy một quầng sáng chói lòa trên bầu trời và nghe thấy âm thanh giống như tiếng sấm rền vang.
Chỉ vài phút sau, trên tàu xuất hiện những hạt bụi màu xám, sau này, nhiều người trong đoàn nhớ lại và gọi chúng là "tro tàn của Thần Chết".
Đến tối cùng ngày, một số thủy thủ bắt đầu cảm thấy buồn nôn và xuất hiện các vết bỏng kỳ lạ trên cơ thể mà không rõ nguyên nhân. Khi tàu quay về đất liền vào ngày 14/3, họ mới biết rằng mình đã nhiễm phóng xạ từ một vụ thử bom nhiệt hạch của Mỹ, theo nguồn tin từ Slate.fr.
Castle Bravo là tên mật của vụ thử bom nhiệt hạch sử dụng nhiên liệu khô đầu tiên, được kích nổ tại đảo san hô Bikini thuộc Quần đảo Marshall, khởi đầu cho chuỗi thử nghiệm trong Chiến dịch Castle của Mỹ.
Đây là quả bom nhiệt hạch mạnh nhất từng được Mỹ kích nổ, với mức năng lượng lên tới 15 megaton, gấp 1.000 lần sức công phá của một trong hai quả bom nguyên tử mà Mỹ đã thả xuống Nhật Bản, vượt xa mức dự kiến ban đầu là 4-6 megaton.
Vụ nổ tạo ra một quả cầu lửa có thể được nhìn thấy từ đảo Kwajalein, cách đó 450km. Sức công phá kinh hoàng đã tạo nên một hố sâu 70m và có đường kính 2.000m.
Theo các nhà khoa học Liên Xô, vụ nổ giải phóng năng lượng vượt xa dự kiến vì các nhà khoa học Mỹ đã lựa chọn sai đồng vị lithium để chế tạo bom, dẫn đến phản ứng nhiệt hạch không thể kiểm soát.
Trước khi tiến hành thử nghiệm, các chuyên gia Mỹ đã tính toán kỹ mức độ phát tán phóng xạ và di tản cư dân sinh sống tại các đảo trong phạm vi 60km từ tâm vụ nổ để tránh nhiễm xạ. Đồng thời, tàu thuyền trong khu vực cũng được cảnh báo không tiến vào khu vực hạn chế.
Tuy nhiên, việc dự báo sai điều kiện thời tiết và hướng gió thay đổi đột ngột đã đẩy đám mây phóng xạ lên độ cao lớn hơn dự kiến và lan rộng ngoài tầm kiểm soát, khiến một cơn mưa bụi màu trắng bao trùm phạm vi rất rộng.
Theo các tư liệu, đám mây phóng xạ hình nấm với đường kính 11km đã đạt độ cao 14km chỉ trong một phút đầu tiên, sau đó tiếp tục phát triển lên độ cao 40km với đường kính 100km trong vòng 10 phút. Phóng xạ lan tỏa trong bán kính 160km từ tâm vụ nổ, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cư dân tại các đảo gần đó.
Theo đánh giá của các chuyên gia, vụ thử bom nhiệt hạch Castle Bravo đã gây ra thảm họa môi trường nghiêm trọng, khiến hàng trăm cư dân sống trên các đảo cách tâm vụ nổ 180km vẫn bị nhiễm xạ nặng. Nhiều người đã qua đời vì các bệnh liên quan đến phóng xạ sau đó.
Ngoài ra, thủy thủ đoàn của nhiều tàu qua lại gần khu vực thử bom, trong đó có 116 thuyền viên của tàu sân bay USS Bairoki của Hải quân Mỹ, cũng bị ảnh hưởng, làm tăng nguy cơ ung thư cho những người này.
Thủy thủ phụ trách thông tin trên tàu Daigo Fukuryu Maru đã qua đời vào mùa thu năm 1954 do nhiễm xạ cấp tính, 3 thành viên khác cũng mất vài năm sau đó vì các bệnh ung thư khác nhau. Các thủy thủ này không nhận được thông báo sơ tán từ Hải quân Mỹ, khiến họ vô tình tiến vào khu vực cách tâm vụ nổ 60km và bị nhiễm phóng xạ nặng.
Phải đến năm 1974, những nạn nhân đầu tiên của vụ thử Castle Bravo mới bắt đầu lên tiếng yêu cầu Mỹ bồi thường thiệt hại. Điều này đã thúc đẩy phong trào bài trừ vũ khí hạt nhân trên toàn cầu.
