1 triệu USD 'bốc hơi' mỗi giờ, niềm tự hào Nhật Bản trở thành ‘nạn nhân’ lớn nhất vì đòn thuế của ông Trump

Là nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới, Toyota cũng đồng thời là bên chịu tổn thất nặng nề nhất trong ngành trước làn sóng thuế quan từ cuộc chiến thương mại của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Thuế áp lên ô tô và linh kiện nhập khẩu buộc General Motors phải cắt giảm dự báo lợi nhuận cả năm tới 5 tỷ USD, trong khi Ford dự kiến thiệt hại 1,5 tỷ USD. Riêng Toyota ghi nhận mức giảm lợi nhuận 1,2 tỷ USD chỉ trong vòng 2 tháng.

Dù không đưa ra con số cho cả năm 2025, hãng dự báo lợi nhuận hoạt động trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2026 đạt 3.800 tỷ yên (26,1 tỷ USD) - thấp hơn nhiều so với mức 4.700 tỷ yên mà giới phân tích kỳ vọng.

Dù Toyota đã nâng tỷ lệ sản xuất nội địa tại Mỹ lên hơn một nửa tổng doanh số ở thị trường này, hãng vẫn phụ thuộc vào việc nhập khẩu các linh kiện và mẫu xe chủ chốt - tương đương khoảng 1,2 triệu xe/năm.

Điều này khiến nhà sản xuất Nhật Bản lọt vào tầm ngắm của Nhà Trắng, khi ông Trump chỉ đích danh hãng xe trong bài phát biểu ngày 2/4 tại Vườn Hồng. Ông phàn nàn rằng Toyota đã bán "1 triệu chiếc xe sản xuất ở nước ngoài" tại thị trường Mỹ.

Thiệt hại lớn phản ánh chiến lược của Toyota khi giữ nguyên giá bán lẻ và sản lượng tại 11 nhà máy ở Mỹ, giữa lúc hai nước khởi động đàm phán thương mại song phương từ tháng 2. Đến nay, chưa rõ thời điểm có thể đạt được thỏa thuận.

“Về thuế quan, mọi thứ vẫn còn rất bất định”, CEO Koji Sato phát biểu sau khi công bố kết quả tài chính gần nhất. “Chúng tôi rất khó đưa ra bước đi cụ thể hoặc ước tính đầy đủ tác động”.

Trưởng đoàn đàm phán thương mại Nhật Bản, ông Ryosei Akazawa, ngày 30/4 tiết lộ rằng một hãng ô tô Nhật hiện đang mất khoảng 1 triệu USD/giờ vì thuế - dẫn lời một lãnh đạo doanh nghiệp giấu tên. Con số này không cách biệt nhiều với mức thiệt hại 1,2 tỷ USD mà Toyota ước tính dựa trên 730 giờ hoạt động mỗi tháng.

Kể từ ngày 3/4, hầu hết xe nhập khẩu vào Mỹ bị đánh thuế 25%, và linh kiện ô tô bắt đầu chịu mức thuế này từ ngày 3/5. Một số sắc lệnh hành pháp ngăn thuế chồng thuế, song Mỹ vẫn là thị trường quan trọng nhất của 5 hãng xe lớn nhất Nhật Bản, nên ngay cả mức tăng thuế vừa phải cũng tác động mạnh đến lợi nhuận của họ.

Mỹ và Anh đã đạt được thỏa thuận thương mại đầu tiên vào ngày 8/5. Tuy nhiên, Mỹ đang thâm hụt tới 68,5 tỷ USD trong thương mại hàng hóa với Nhật - trái ngược với mức thặng dư 11,9 tỷ USD với Anh, khiến khả năng đạt được thỏa thuận với Tokyo trở nên khó khăn nếu không có nhượng bộ lớn từ một phía.

Hiroshi Namioka, chiến lược gia trưởng tại T&D Asset Management, nhận định: “Rào cản để Nhật giảm thuế ô tô vào Mỹ là rất cao. Nhưng ngành ô tô quá quan trọng với Nhật Bản để có thể dễ dàng nhượng bộ trước yêu cầu của Washington”.

Trong bối cảnh môi trường thương mại ngày càng khắt khe, một số hãng xe Nhật đã điều chỉnh hoạt động toàn cầu: Nissan dừng nhận đơn hàng SUV sản xuất tại Mexico để bán ở Mỹ, Honda chuyển dây chuyền sản xuất mẫu Civic hybrid từ Nhật sang Mỹ. Mazda cũng dừng xuất khẩu một mẫu xe sản xuất tại liên doanh ở Alabama sang Canada vì thuế trả đũa của nước này đối với hàng Mỹ.

“Chúng tôi sẽ duy trì hoạt động hiện tại, tiếp tục cắt giảm chi phí cố định và theo dõi sát mọi diễn biến liên quan đến thuế quan từ phía Mỹ”, Toyota tuyên bố.

Cam kết sản xuất tại Nhật

Toyota đã chi mạnh tay cho hoạt động tại Mỹ, trong đó có 13,9 tỷ USD đầu tư xây nhà máy pin ở Bắc Carolina. Dù vậy, hãng vẫn cam kết duy trì sản lượng lớn ở quê nhà. Chủ tịch Akio Toyoda nhiều lần khẳng định sẽ sản xuất ít nhất 3 triệu xe/năm tại Nhật. Năm ngoái, hãng sản xuất 3,1 triệu xe trong nước - tương đương 1/3 tổng sản lượng toàn cầu.

Năm 2024 Toyota bán tổng cộng 10,8 triệu xe, trong đó thị trường Mỹ chiếm gần 1/4. Khoảng một nửa số xe bán ra tại Mỹ được sản xuất trong nước, 30% nhập từ Canada và Mexico, còn lại khoảng 281.000 xe đến từ Nhật Bản - bao gồm các mẫu ăn khách như 4Runner, Prius và nhiều dòng Lexus cao cấp.

Mức độ phụ thuộc này khiến Toyota trở thành mục tiêu trong cuộc chiến thuế quan của ông Trump và là bên đặt cược nhiều nhất vào kết quả đàm phán Mỹ - Nhật.

Hãng âm thầm phản bác chỉ trích từ Nhà Trắng, nhấn mạnh rằng đã đầu tư gần 21 tỷ USD vào Mỹ kể từ năm 2020 - gần gấp đôi cam kết trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Toyota cũng nâng số lao động sản xuất trực tiếp tại Mỹ từ 25.000 người năm 2016 lên 31.000 người hiện tại.

Một thách thức lớn là khả năng điều chỉnh dây chuyền sản xuất tại các nhà máy ở Mỹ. Nhà máy Toyota tại Georgetown, Kentucky - cơ sở lớn và lâu đời nhất của hãng tại Mỹ - hiện đang vận hành gần 100% công suất, không còn chỗ cho mẫu xe mới, theo đại diện của hãng.

>> Toyota thiệt hại 1,3 tỷ USD lợi nhuận trong hai tháng vì thuế quan của Mỹ