4 tỷ USD 'bốc hơi', nhà đầu tư choáng váng khi bong bóng cổ phiếu Trung Quốc nổ tung

Theo báo cáo của Financial Times, bảy công ty khiến nhiều nhà đầu tư thiệt hại nhiều nhất bao gồm Concorde International, Ostin Technology, Top KingWin, Skyline Builders, Everbright Digital, Park Ha Biological Technology và Pheton Holdings đã mất tổng cộng 3,7 tỷ USD giá trị thị trường.

Chúng đều là các công ty ít tiếng tăm, vốn hóa nhỏ của Trung Quốc niêm yết trên sàn Nasdaq và lao dốc hơn 80% chỉ trong vài phiên giao dịch. Bên cạnh đó, các mã cổ phiếu này đều có chung đặc điểm: giá tăng vọt bất thường ngay trước khi sụp đổ hoàn toàn.

Chiến dịch thao túng qua mạng xã hội

Nguyên nhân được xác định là một chiến dịch quảng cáo có hệ thống trên WhatsApp và các nền tảng mạng xã hội khác, sau đó là đợt bán tháo đồng loạt có tổ chức.

Các cổ phiếu này được quảng bá mạnh mẽ trong các nhóm trò chuyện trực tuyến được ngụy trang như những diễn đàn đầu tư chính thống và đáng tin cậy.

Mặc dù không có công ty nào bị chứng minh trực tiếp tham gia vào hoạt động thao túng, các chuyên gia phân tích đã chỉ ra những dấu hiệu rõ ràng của chiến thuật "pump and dump" (bơm thổi và xả hàng).

Đây là loại hình lừa đảo điển hình nhằm thu hút các nhà đầu tư cá nhân, sau đó để họ "cầm đồ" những cổ phiếu vô giá trị trong khi những kẻ tổ chức thao túng rút lui với lợi nhuận khổng lồ.

Hiện tượng này có mối liên hệ mật thiết với sự gia tăng mạnh các đợt chào bán công khai lần đầu (IPO) của các công ty Trung Quốc trên sàn chứng khoán Hoa Kỳ.

Đặc biệt, thị trường vốn hóa nhỏ trên sàn chứng khoán NASDAQ của Mỹ đã chứng kiến một "làn sóng" các công ty quy mô nhỏ từ Trung Quốc và Hồng Kông gia nhập kể từ năm ngoái.

Những cảnh báo bị phớt lờ

Ông Matthew Michel, Giám đốc Quỹ InvestorLink, đã liên tục đưa ra cảnh báo trong nhiều tháng qua, ông cho biết nhóm của mình đã phát hiện những hoạt động bất thường xung quanh các cổ phiếu vốn hóa nhỏ hàng tuần trong bảy tháng qua.

Vào ngày 9/6, chuyên gia Michel đã cảnh báo cụ thể về Ostin Technology - hai tuần trước khi cổ phiếu này mất 94% giá trị chỉ trong một phiên giao dịch. Tương tự, ông cũng phát hiện dấu hiệu đáng ngờ ở Pheton Holdings ba tuần trước khi mã này lao dốc 95% trong một ngày.

Một công ty giao dịch tại Phố Wall - sử dụng công cụ phân tích của InvestorLink và yêu cầu giấu tên - cũng đã báo cáo những lo ngại này tới NASDAQ và Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC), cho biết nhiều cổ phiếu có dấu hiệu rõ ràng bị thao túng.

Phân tích của ông Michel về hoạt động quảng bá Ostin Technology cho thấy 12 tài khoản Reddit đã đồng loạt quảng cáo cổ phiếu này trong cùng khoảng thời gian chỉ hai giờ.

Đáng chú ý, ba trong số những tài khoản này có địa chỉ IP tại Nga và Iran, trùng khớp với mô hình mà nhóm nghiên cứu của ông đã phát hiện trong các vụ lừa đảo chứng khoán khác.

Trước các cuộc điều tra mở rộng của FBI và SEC, Meta, công ty sở hữu 2 nền tảng mạng xã hội Facebook và WhatsApp, khẳng định không muốn nội dung lừa đảo xuất hiện trên các nền tảng của mình. Công ty cho biết đang phát triển các công cụ phát hiện lừa đảo tiên tiến hơn, bao gồm hệ thống cảnh báo trên nền tảng, nâng cấp công nghệ AI và tăng cường hợp tác với các ngân hàng cũng như cơ quan chính phủ.

Một trường hợp điển hình khác là Regencell Bioscience - công ty dược thảo Trung Quốc có cổ phiếu tăng vọt 60.000% trong năm, đạt vốn hóa thị trường 38 tỷ USD vào ngày 17 tháng 6, cao hơn cả những tập đoàn lớn như Walgreens hay Jefferies.

Điều nghịch lý là công ty này vừa báo cáo khoản lỗ 4,4 triệu USD trong năm 2024, trước khi cổ phiếu sụp đổ 83%. Mô hình này hoàn toàn tuân theo cùng một kịch bản quen thuộc: bơm thổi, tăng vọt, rồi sụp đổ hoàn toàn.

Cảnh báo từ các cơ quan quản lý thị trường

Cơ quan Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) cho biết các khiếu nại liên quan đến "gian lận bơm thổi và bán tháo cổ phiếu" đã tăng gấp ba lần so với cùng kỳ năm trước.

Theo các nhà điều tra, thủ đoạn phổ biến hiện nay là mạo danh các công ty đầu tư hoặc nhà phân tích uy tín để xây dựng lòng tin trên các nền tảng như Facebook và WhatsApp. Sau đó, chúng sẽ dẫn dụ nạn nhân tham gia các nhóm chuyên rao bán cổ phiếu Trung Quốc giá rẻ như những "cơ hội vàng" không thể bỏ lỡ.

Cô Tia Castagno, một huấn luyện viên tại London, là một trong những nạn nhân điển hình của chiến dịch lừa đảo này. Cô đã mất toàn bộ số tiền tiết kiệm sau khi tham gia một nhóm WhatsApp theo quảng cáo trên Facebook.

Ban quản trị nhóm tự xưng là đại diện của một công ty đầu tư Mỹ và khuyến nghị cô mua cổ phiếu Ostin Technology. Tuy nhiên, ngay sau đó, mã cổ phiếu này đã sụp đổ hoàn toàn.

"Tôi cảm thấy trống rỗng và xấu hổ," cô Castagno chia sẻ. "Tôi liên tục hoài nghi về khả năng phán đoán của bản thân và không thể quên được cảm giác tuyệt vọng khi thảm họa ập đến."

Luật sư Ryan Sweetnam tại hãng luật Cel Solicitors (Anh) cho biết ông đang đại diện cho "hơn một trăm khách hàng" rơi vào các bẫy tương tự liên quan đến cổ phiếu penny của Trung Quốc.

Một trong những khách hàng này - một nhà đầu tư châu Âu - tiết lộ với Financial Times rằng họ đã tổn thất hơn 100.000 USD khi đầu tư vào Pheton Holdings.

Nạn nhân này đã tham gia một nhóm WhatsApp sử dụng lời chứng thực giả mạo từ một nhân vật truyền hình nổi tiếng của Mỹ.

"Họ hỏi tôi có phải là robot AI không ngay từ đầu... một trò lừa bịp tinh vi. Trông hoàn toàn giống như một hoạt động đầu tư hợp pháp," nạn nhân này kể lại. "Tôi suýt ngã khỏi ghế khi chứng kiến cổ phiếu bị bán tháo."

Bà Noushin Mirshokraei, chủ một doanh nghiệp thực phẩm và đồ uống tại Ý, cũng là nạn nhân với khoản tổn thất 70.000 USD. Bà đã bị thuyết phục mua cổ phiếu Ostin Technology sau khi nhận được thông tin "nội bộ" về việc công ty này sắp hợp tác với một tập đoàn lớn của Mỹ.

"Tất cả thông tin được cung cấp trong các nhóm WhatsApp đều đến từ những thành viên giả mạo", bà Mirshokraei tiết lộ. "Những người thật duy nhất trong đó chính là những nạn nhân như chúng tôi".

Tham khảo Financial Times (FT), Business Insiders (BI)