Bất ngờ loại quả bình dân ở Việt Nam, 'đắt xắt ra miếng' tại nước ngoài: Vừa là món ăn, vừa là 'vị thuốc quý' ít người biết
Loại quả này từ lâu được sử dụng như một món ăn vặt quen thuộc hay nguyên liệu chế biến nước giải khát phổ biến vào mùa hè. Tuy nhiên, điều bất ngờ là ở nước ngoài, loại quả này được bán giá cao "ngất ngưởng"...
Ở miền Bắc Việt Nam, cây sấu từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc, thường được trồng trên các tuyến phố không chỉ để lấy bóng mát mà còn cho quả làm thực phẩm.
Quả sấu với vị chua đặc trưng được người dân sử dụng trong nhiều món ăn và đồ uống giải khát, đặc biệt là vào mùa hè. Tuy nhiên, ít ai ngờ rằng loại quả bình dân này lại đang được săn lùng tại nước ngoài với mức giá “đắt xắt ra miếng”.
Tại thị trường nội địa, giá sấu tươi dao động từ 40.000 – 70.000 đồng/kg, tùy theo thời điểm và khu vực. Dù có kích thước nhỏ, vỏ xù xì, nhưng sấu lại ghi điểm bởi hương vị chua thanh rất riêng, được dùng để ngâm đường, nấu canh chua, làm ô mai, chế biến nước giải khát hoặc đơn giản là dầm cùng muối ớt – món ăn vặt “huyền thoại” của nhiều thế hệ học sinh.
 |
| Quả sấu với vị chua đặc trưng được người dân sử dụng trong nhiều món ăn và đồ uống giải khát, đặc biệt là vào mùa hè - Ảnh: Internet |
Tại Trung Quốc, sấu được coi là “đặc sản cao cấp”
Trái ngược với sự bình dị ở Việt Nam, tại một số tỉnh như Quảng Đông, Quảng Tây hay Vân Nam (Trung Quốc), quả sấu lại được xem là đặc sản quý hiếm, với giá bán lên tới 100 Nhân dân tệ/kg (khoảng hơn 300.000 đồng), cao gấp nhiều lần so với giá tại Việt Nam.
Tại Trung Quốc, quả sấu còn được gọi với cái tên độc đáo “quả mặt người” do hình dạng nhăn nheo đặc trưng khi phần vỏ ngoài khô lại. Không chỉ dùng để ăn sống, người dân nơi đây còn sáng tạo ra nhiều cách chế biến độc đáo, điển hình là món sấu ngâm nước tương – một món ăn vặt giòn vỏ, mềm ruột, chua chua ngọt ngọt đầy hấp dẫn.
 |
| Cây sấu từ lâu đã trở thành hình ảnh quen thuộc với người dân Việt Nam - Ảnh: Internet |
Thực phẩm lành mạnh
TS. Lương Y Phùng Tuấn Giang, Chủ tịch Viện nghiên cứu phát triển y dược cổ truyền Việt Nam cho hay, cây sấu gắn liền với đời sống nhân dân ta, với nhiều lợi ích. Vỏ rễ và lá cây sấu có thể dùng làm thuốc trong y học dân gian, có chức năng bổ tỳ vị, kiện thân, giải độc. Quả sấu có thể ăn được và được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau. Gỗ sấu đặc, chắc và sáng bóng, có khả năng chống ăn mòn mạnh, thích hợp cho xây dựng và nội thất. Dầu hạt sấu có thể được sử dụng để làm đẹp và bôi trơn.
Mùa sấu thường kéo dài khoảng 3 tháng (từ tháng 6 đến tháng 9 hàng năm). Quả sấu có thể dùng tươi hoặc dự trữ cho cả năm bằng cách cấp đông, phơi hoặc sấy khô hoặc ngâm muối, đường.
Các nghiên cứu hiện đại cho rằng, quả sấu là loại thực phẩm lành mạnh, giúp giảm béo, tăng sức mạnh cơ bắp. Ngày nay, nhiều nước trên thế giới đã săn đón quả sấu. Tháng 6/2021 Việt Nam lần đầu xuất khẩu 22 tấn sấu đông lạnh sang Australia.
Theo y học cổ truyền, quả sấu có vị ngọt (cam), chua (toan), tính mát (lương). Quy các kinh túc thái âm tỳ, túc dương minh vị và túc quyết âm can. Sấu có tác dụng kiện vị, sinh tân, giải rượu và giải độc. Chủ trị các chứng chán ăn, sốt, khát nước, say rượu, đau họng, lở miệng, mụn nhọt, nôn mửa do thai nghén và các bệnh khác. Liều dùng 4 - 6 g cùi quả sấu, sắc nước hay hãm với nước sôi hoặc dầm với muối hay đường rồi dùng.
Quả sấu chín chữa ngứa cổ khó chịu, làm long đờm, thanh giọng; chữa sâu răng, đau răng; có thể ăn trực tiếp với chút muối hoặc sắc nước uống.
Một số món ăn có sử dụng sấu như vịt om sấu, sườn om sấu, cá diếc nấu sấu, canh sấu chua thịt dọc mùng hay đơn giản là nước rau muống luộc thả vài quả sấu. Các món ăn từ sấu được dùng để kích thích tiêu hóa, tăng sự ngon miệng, phù hợp với người đang ốm, suy nhược cơ thể và nôn do thai nghén.
Sấu được ngâm với đường thành siro, dịch siro này được pha loãng, thêm đá và trở thành thức uống giải khát mùa hè. Các món ăn vặt khác từ sấu như sấu lắc muối ớt, ô mai sấu xào mặn ngọt, ô mai sấu gừng… được chế biến từ quả sấu chín.
>> 1 nội tạng động vật lọt top thực phẩm 'lành mạnh nhất thế giới': Bán đầy chợ Việt giá lại cực rẻ
Ai không nên sử dụng quả sấu?
Dù là một loại quả quen thuộc trong ẩm thực Việt, sấu vẫn có một số hạn chế đối với sức khỏe nếu sử dụng không đúng cách hoặc dùng cho những đối tượng nhạy cảm.
Quả sấu tươi, đặc biệt khi còn xanh, có vị chua mạnh nên không phù hợp với người mắc bệnh viêm loét dạ dày – tá tràng. Việc ăn sấu khi đói có thể khiến cảm giác cồn cào tăng lên, làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh lý liên quan đến dạ dày.
Trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi cũng không nên sử dụng quả sấu, do hệ tiêu hóa còn yếu và nhạy cảm.
Ngoài ra, các món ăn từ sấu như ô mai, nước sấu ngâm thường chứa nhiều đường và muối. Mặc dù có hương vị hấp dẫn, những món này nếu tiêu thụ quá nhiều có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như béo phì, tiểu đường và tăng huyết áp.
Sấu là loại cây bản địa của Việt Nam, có giá trị không chỉ trong ẩm thực mà còn trong y học dân gian với nhiều bài thuốc truyền miệng. Tuy nhiên, các nghiên cứu khoa học hiện đại về tác dụng y học của quả sấu và các bộ phận khác của cây vẫn còn hạn chế. Điều này cho thấy tiềm năng lớn của cây sấu cần được quan tâm nghiên cứu và khai thác sâu hơn.
Cây sấu có khả năng sinh trưởng nhanh, tuổi thọ cao, chống chịu tốt với gió bão, thường được trồng để lấy lá, thu quả, cải thiện môi trường và làm cây bóng mát cho đô thị.
