Bỏ qua Nga chọn nhà thầu Trung Quốc, dự án nhà máy điện hàng trăm triệu USD hư hỏng nặng

Kyrgyzstan từng kỳ vọng vào một dự án nâng cấp nhà máy điện quan trọng để cung cấp điện và sưởi ấm cho cả nước. Tuy nhiên, sau khi chọn một nhà thầu Trung Quốc thiếu kinh nghiệm, quốc gia này đã phải đối mặt với hàng loạt hệ lụy nghiêm trọng.

Dù đã xảy ra từ nhiều năm trước, vụ việc này vẫn là một bài học đắt giá về rủi ro khi lựa chọn nhà thầu thiếu kinh nghiệm.

Cụ thể, hồi năm 2013, Kyrgyzstan cần nâng cấp nhà máy điện tại thủ đô Bishkek - một dự án trị giá hàng trăm triệu USD. Dù có một nhà thầu Nga giàu kinh nghiệm sẵn sàng tham gia, Chính phủ nước này lại quyết định chọn TBEA - một công ty Trung Quốc ít kinh nghiệm trong lĩnh vực này.

Khi dự án hoàn thành, thay vì vận hành ổn định, nhà máy nhanh chóng bị tê liệt. Sự cố khiến cả thủ đô Bishkek chìm trong giá lạnh giữa mùa đông, làm dấy lên làn sóng phẫn nộ trong dư luận.

Ngay sau đó, truyền thông và Chính phủ Kyrgyzstan đã mở cuộc điều tra. Kết quả cho thấy hợp đồng với TBEA có dấu hiệu tham nhũng nghiêm trọng, với sự tham gia của cựu Thủ tướng Sapar Isakov và nhiều quan chức khác. Các công tố viên nói rằng việc thao túng đấu thầu và định giá cao này đã gây tổn thất 11 triệu USD.

Theo các tài liệu điều tra, TBEA không được chọn thông qua một cuộc đấu thầu công khai và cạnh tranh, mà thông qua một cuộc xét duyệt kín đối với các hồ sơ dự thầu từ một số ít công ty – những doanh nghiệp bằng cách nào đó đã biết về cơ hội hợp đồng này.

Ông Nurlan Omurkul, Giám đốc nhà máy, cho biết ông đã có những nghi ngờ mạnh mẽ về việc thuê một công ty không có kinh nghiệm xây dựng nhà máy điện, nhưng ông đã bị các quan chức cấp cao của Kyrgyzstan thúc ép phải đồng ý với quyết định đã được đưa ra trước đó.

Ông Omurkul bị sa thải sau khi nhà máy bị hỏng, bị buộc tội sơ suất và bị kết án bốn năm tù. Trong một cuộc phỏng vấn trước khi bị kết án, ông cho biết vụ án chống lại ông và các chuyên gia kỹ thuật khác chỉ nhằm che đậy tham nhũng của các quan chức cấp cao.

"Suốt cuộc đời tôi làm việc trong các nhà máy điện và tôi đã biết ngay từ đầu rằng con số 386 triệu USD của Trung Quốc là quá đắt", ông nói. Ông cũng cho biết mình chỉ bắt đầu hiểu lý do vì sao giá của TBEA lại cao như vậy sau khi nhận được các báo cáo liệt kê những khoản chi bất thường: 1.600 USD cho một bình chữa cháy, 320 USD cho một chiếc kìm, và hàng chục triệu USD cho các khoản phí tư vấn không rõ ràng.

Theo đó, Kyrgyzstan sẽ phải trả khoảng 470 triệu USD trong 20 năm, bao gồm lãi và các khoản phí.

Một công ty Trung Quốc khác, China Machinery Engineering Corporation, đã đưa ra một giá thầu thấp hơn, 356 triệu USD. Tuy nhiên, công ty cũng không được chọn. Hay thậm chí nhà thầu Nga, dù báo giá cao hơn - 518 triệu USD nhưng đưa ra phương án tự xây dựng và vận hành nhà máy để đổi lấy cổ phần, thay vì buộc Kyrgyzstan phải vay nợ. Tuy nhiên, đề xuất này cũng bị bác bỏ.

Sau sự cố, người dân Kyrgyzstan vô cùng bức xúc khi vừa phải gánh khoản nợ lớn, vừa phải chịu đựng một dự án kém chất lượng như vậy.

>> Tỷ phú Lý Gia Thành quyết bán cảng Panama cho Mỹ: Trung Quốc ra chỉ thị khẩn