Bộ trưởng: Nhà nước làm đường sắt phải 100 năm mới có lãi, nếu giao nhà đầu tư chỉ mất 30 - 40 năm

Chiều 16/6, tiếp tục chương trình kỳ họp, Quốc hội thảo luận ở tổ về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi) do Chính phủ trình Quốc hội, dự kiến lấy ý kiến đại biểu thông qua ngay tại kỳ họp lần này.

Nêu ý kiến, đại biểu Vũ Trọng Kim (đoàn Nam Định) cho rằng việc phát triển đường sắt cao tốc Bắc - Nam, đường sắt đô thị là rất cần thiết nhằm phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội. Ông cũng đề cập đến việc một số doanh nghiệp tư nhân đăng ký thực hiện như Tập đoàn Vingroup, THACO, liên minh Mekolor - Great USA.

“Tuy nhiên, chúng ta cần xác định rõ nhà đầu tư khác với nhà thầu. Nhà đầu tư là người có tiền để đầu tư, còn nhà thầu là đơn vị thi công thì phải có năng lực. Vì thế, chúng ta phải làm rõ việc khai thác nguồn vốn từ doanh nghiệp trong nước hay huy động từ bên ngoài bằng cách vay?” - đại biểu Kim đặt vấn đề.

Ông cũng cho rằng: “Không thể có chuyện doanh nghiệp đi vay tiền làm dự án rồi lại yêu cầu Nhà nước trả lãi. Bên cạnh đó, cũng cần tránh tình trạng cứ làm đường sắt là lại đội vốn, kéo dài thời gian gấp 2 - 3 lần như trước đây”.

Ảnh minh họa

5 nhà đầu tư đăng ký làm dự án đường sắt

Thảo luận tại tổ, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh bày tỏ trăn trở về việc Việt Nam chưa thể làm chủ được công nghệ đường sắt. Cụ thể, một số tuyến như Cát Linh - Hà Đông, Nhổn - ga Hà Nội, Bến Thành - Suối Tiên vẫn phụ thuộc lớn vào yếu tố nước ngoài, từ công tác đầu tư, huy động vốn đến dây chuyền công nghệ trong quá trình thực hiện. Điều này dẫn tới nhiều hệ lụy như thi công kéo dài, không đảm bảo tiến độ, dự án đội vốn, trong khi khả năng cung ứng và làm chủ dây chuyền công nghệ gần như không có.

Chưa kể, mỗi dự án lại sử dụng công nghệ từ một quốc gia khác nhau (ví dụ, tuyến Cát Linh - Hà Đông dùng công nghệ Trung Quốc; Nhổn - ga Hà Nội dùng công nghệ Pháp; Bến Thành - Suối Tiên dùng công nghệ Nhật Bản), dẫn tới thiếu đồng bộ, gây khó khăn cho việc cung ứng, thay thế, sửa chữa, tất cả đều phải phụ thuộc nước ngoài.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh

Bộ trưởng nhấn mạnh sự cần thiết phải sửa đổi toàn diện Luật Đường sắt để tháo gỡ những điểm nghẽn pháp lý để thúc đẩy ngành công nghiệp đường sắt.

“Nếu chỉ trông vào đầu tư công, không khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia thì rất khó triển khai. Do đó, dự thảo luật bổ sung các quy định về huy động vốn và phát triển kinh tế tư nhân” - ông Minh nói. Ông cho biết hiện đã có 5 nhà đầu tư đăng ký tham gia vào các dự án đường sắt, do đó cần có cơ chế và chính sách tạo điều kiện cho họ đầu tư hiệu quả.

Chia sẻ về việc phát triển đường sắt gắn với mô hình phát triển đô thị (TOD), Bộ trưởng cho rằng: “Nhà nước làm phải 100 năm mới có lãi, nhưng nếu nhà đầu tư làm, kết hợp khai thác TOD thì chỉ mất 30 - 40 năm. Khi đưa được các tiêu chí phát triển TOD, một số người lại hiểu sai, cho rằng đây là bán đất, hay băn khoăn về việc Nhà nước - tư nhân, sợ địa phương không được gì. Nhưng đây là việc lớn, đại sự của đất nước. Cần có tư duy chung: ở đâu cũng là người Việt Nam”.

Dự thảo cũng cho phép tách dự án giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, giúp đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, từ đó rút ngắn thời gian triển khai thi công và hạn chế các vướng mắc phát sinh.

Liên quan đến vấn đề công nghệ và tỷ lệ nội địa hóa, Bộ trưởng Trần Hồng Minh cho rằng, dù là Nhà nước hay tư nhân đầu tư, đều phải có lộ trình chuyển giao công nghệ.

“Trước mắt, các nhà thầu Việt Nam có thể đảm nhận toàn bộ phần hạ tầng dưới ray; về lâu dài, phải nghiên cứu sản xuất ray, toa xe, đầu máy, linh kiện, phụ tùng để từng bước tự chủ. Việc đưa các cơ chế, chính sách đặc thù vào một luật thống nhất sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, giúp triển khai các dự án đường sắt trong thời gian tới thuận lợi và hiệu quả hơn” - ông Minh chốt lại.

>> Công ty xin tự bỏ 100 tỷ USD thực hiện đường sắt cao tốc Bắc - Nam làm cả năm lỗ 8 triệu đồng, trụ sở có 2 nhân sự