Bức tranh toàn cảnh thị trường tiền tệ tháng 01/2023

Năm vừa qua, chênh lệch huy động – cho vay thấp kỷ lục

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến cuối tháng 11/2022, tổng tiền gửi của khách hàng tổ chức và dân cư tại các tổ chức tín dụng đạt hơn 11,5 triệu tỷ đồng, tăng 126.938 tỷ đồng so với tháng 10.

Trong đó, tiền gửi của dân cư tiếp tục tăng gần 84.600 tỷ đồng so với tháng trước lên hơn 5,74 triệu tỷ đồng. Tiền gửi của các tổ chức kinh tế cũng tăng 42.341 trong tháng 11 lên 5,8 triệu tỷ đồng.

So với đầu năm, tổng tiền gửi của toàn hệ thống tăng 5,5%, tương đương tăng hơn 607.700 tỷ đồng. Trong đó, tiền gửi dân cư tăng 8,38%, tiền gửi của tổ chức kinh tế tăng 2,9%.

Nguyên nhân khiến người dân tăng tiền gửi ngân hàng là mức lãi suất huy động tại nhiều ngân hàng ở mức cao. Cụ thể, mặt bằng lãi suất huy động của ngân hàng phổ biến từ 9% đến 10%/năm với kỳ hạn trên 12 tháng. Trong đó, một số ngân hàng huy động tới 11,5%/năm.

Theo số liệu ước tính của TCTK, tính đến 21/12/2022, tổng phương tiện thanh toán tăng 3,9% so với cuối năm 2021, trong khi huy động vốn chỉ tăng khoảng 6,0%.

Nhìn chung, tăng trưởng huy động vốn của các TCTD và cung tiền trong năm 2022 là mức thấp kỷ lục trong vòng nhiều năm. Mặc dù xu hướng theo tháng cho thấy sự cải thiện trong quý 4/2022 nhưng mức độ tăng tốc trở lại của cả cung tiền và huy động là khá chậm.

Nguồn NHNN

Xét ở khía cạnh tín dụng, riêng trong tháng 11/2022, quy mô vay nợ của toàn nền kinh tế tăng thêm 40,6 nghìn tỷ đồng lên mức 11,7 triệu tỷ đồng. Tín dụng tính đến cuối tháng 11/2022 đã tăng 12,0% so với đầu năm và tăng 14,5% so với cùng kỳ.

Động lực tăng trưởng tín dụng trong tháng 11 vẫn đến từ cho vay lĩnh vực khác và thương mại, trong khi đó quy mô cho vay đối với lĩnh vực công nghiệp hay vận tải có xu hướng thu hẹp.

Theo ước tính của TCTK, tăng trưởng tín dụng đạt 12,87% tính đến 21/12/2022. Tuy nhiên, ước tính mới nhất của NHNN cho thấy tín dụng cả năm 2022 đạt mức tăng 14,2%, cao hơn một chút so với mục tiêu đầu năm và ước tính của chúng tôi là 14%.

Với diễn biến như vậy, tín dụng trong riêng tháng 12/2022 đã tăng tốc rất mạnh sau động thái cấp thêm room tín dụng (1,5-2%) của NHNN vào đầu tháng 12. Quy mô cho vay thêm trong tháng 12/2022 đạt hơn 226.000 tỷ đồng, tương đương quy mô giải ngân trong cùng kỳ năm 2021.

Theo báo cáo cập nhật tại Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), vốn tín dụng đi vào nền kinh tế trong thời điểm cuối năm thường tập trung vào thương mại, tiêu dùng nhiều hơn là đi vào khu vực sản xuất.

Thanh khoản hệ thống ổn định trong tháng 1/2023

Theo VDSC, trái với xu hướng hút ròng trong tháng 12, từ trước kỳ nghỉ Tết nguyên đán, NHNN đã chuyển sang trạng thái bơm ròng trên thị trường mở. Lượng tiền bơm ròng trong tháng 01/2023 ước đạt 110.000 tỷ đồng, cao hơn quy mô hút ròng 92,5 nghìn tỷ đồng trong tháng 12 năm ngoái.

Khác với tháng 12, NHNN đã không còn hỗ trợ thanh khoản với kỳ hạn dài 91 ngày mà chỉ tập trung ở các kỳ hạn 7-14 ngày, việc bơm tiền với kỳ hạn 14 ngày cũng đơn thuần là do ảnh hưởng của thời gian nghỉ Tết. Lãi suất trên thị trường mở tương đối ổn định ở chiều bơm vốn, và tăng nhẹ ở chiều hút vốn về.

Tính đến ngày 30/01, số dư nghiệp vụ mua kỳ hạn và tín phiếu lần lượt là 88,2 nghìn tỷ đồng và 40.000 tỷ đồng.

Lãi suất trên thị trường liên ngân hàng sau nhịp giảm sâu vào cuối tháng 12 đã tăng trở lại, phù hợp với quy luật cung - cầu vốn trong dịp Tết nguyên đán. Lãi suất cho vay qua đêm bình quân từ đầu năm đến trước khi nghỉ lễ là 5,61%/năm, cao hơn 99 điểm cơ bản so với lãi suất bình quân trong tháng 12.

Tại ngày 19/01/2023, lãi suất cho vay qua đêm là 6,09%/năm, cao hơn 165 điểm cơ bản so với lãi suất cho vay qua đêm tại thời điểm cuối năm 2022. Diễn biến lãi suất trên thị trường liên ngân hàng nhìn chung tương đồng với cùng kỳ các năm trước.

Kỳ vọng tín dụng cả năm 2023 sẽ thấp hơn mục tiêu 14-15%

Đà tăng lãi suất huy động đã bắt đầu chững lại từ cuối năm 2022, đặc biệt là sau khi NHNN một cách không chính thức đưa ra mức trần lãi suất huy động 9,5%/năm. Sau kỳ nghỉ Tết nguyên đán, một số ngân hàng điều chỉnh lãi suất kỳ hạn trên 6 tháng với mức giảm từ 0,1-0,5 điểm %, nhưng nhìn chung mặt bằng lãi suất vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao.

Kênh tiền gửi hiện đang được xem là một kênh đầu tư hấp dẫn, thể hiện qua việc tăng tốc của tiền gửi khu vực dân cư từ tháng 11/2022. Trong khi đó, nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất kinh doanh không mạnh trong tháng đầu năm.

Cụ thể, doanh nghiệp thu hẹp sản xuất do đơn hàng giảm, vốn đăng ký kinh doanh bình quân của doanh nghiệp thành lập mới giảm 38% so với cùng kỳ hay vấn đề khơi thông thị trường vốn cho thị trường TPDN và bất động sản đều chưa có tiến triển.

Về định hướng điều hành cho năm 2023, NHNN đặt mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14-15%, cao hơn mục tiêu 14% của năm 2022 và cũng cao hơn rất nhiều so với dự báo 11-12% của chúng tôi. Tính đến cuối năm 2022, quy mô tín dụng toàn nền kinh tế là hơn 11,9 triệu tỷ đồng, tương đương 126% GDP.

Với mục tiêu năm 2023, nguồn cung tín dụng ước tính lên đến 1,7-1,8 triệu tỷ đồng, cao hơn 13-21% so với nguồn cung tín dụng trong năm 2022.

Xét ở cả ba khía cạnh liên quan đến khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế gồm triển vọng tăng trưởng kinh tế năm 2023; mức lãi suất vay hiện hành và định hướng tiếp tục kiểm soát tín dụng lĩnh vực rủi ro, VDSC vẫn cho rằng, mục tiêu tăng trưởng tín dụng 14-15% trong năm 2023 là khá cao.

Ngoài ra, tháng 01/2023 đã kết thúc nhưng vẫn chưa có thông tin về hạn mức room tín dụng cho năm 2023 dành cho các ngân hàng.