Bức tượng đồng nguyên chất nặng 30 tấn lớn nhất Việt Nam, tôn thờ ‘Người phụ nữ huyền thoại’ 2 lần giúp vua trị quốc
Bà được tôn vinh là “Quan Âm nữ” và được Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam đề nghị UNESCO công nhận là “Người phụ nữ huyền thoại”.
Nằm tại xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, TP. Hà Nội, Quần thể Khu di tích đền thờ Hoàng Thái hậu Ỷ Lan là một trong những điểm đến mang đậm giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật.
Với diện tích 3ha, khu di tích bao gồm nhiều công trình nổi bật như chùa, đền, điện và sơn trang, tất cả đều gắn liền với cuộc đời và sự nghiệp của Hoàng Thái hậu Ỷ Lan - người phụ nữ kiệt xuất trong lịch sử Việt Nam.
Nguyên phi Ỷ Lan hay Hoàng Thái hậu Linh Nhân (1044-1117) tên thật là Lê Thị Yến, là phi tần của Hoàng đế Lý Thánh Tông và là mẹ ruột của Hoàng đế Lý Nhân Tông. Bà nổi tiếng với tài năng trị quốc, từng hai lần nhiếp chính thay chồng và con, góp phần quan trọng vào sự thịnh trị của triều đại nhà Lý.
Bà được người đời tôn vinh là “Quan Âm nữ” và được Trung ương Hội Phụ nữ Việt Nam đề nghị UNESCO công nhận là “Người phụ nữ huyền thoại”. Bà có vai trò vô cùng quan trọng trong việc tiếp nối cũng như phát huy các giá trị Phật giáo thời Lý qua việc truyền bá Phật giáo, đúc chuông và dựng chùa trên nhiều vùng thắng cảnh của cả nước.
Năm 2010, để tri ân và ghi nhận những đóng góp to lớn của bà trong lịch sử dân tộc, Đảng, Nhà nước, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam cùng nhân dân, Phật tử cả nước đã chung tay đúc dựng tượng đồng Hoàng Thái hậu Ỷ Lan tại đền thờ bà.
Tượng được xây dựng vào ngày 10/5/2010, cao 9,1m, nặng 30 tấn và đúc bằng đồng nguyên chất. Thời điểm đó, bức tượng có giá lên tới 22 tỷ đồng. Năm 2012, tượng đài Hoàng Thái hậu Ỷ Lan được xác lập kỷ lục Việt Nam.
Bên cạnh tượng đài là hình ảnh rùa đá cõng bia, trên bia khắc ghi tiểu sử, công lao và quê hương của Hoàng Thái hậu Ỷ Lan. Phía sau tượng đài là bức phù điêu rộng hơn 140m2, làm từ đá xanh Thanh Hóa, minh họa những dấu mốc quan trọng trong cuộc đời bà.
Ngoài tượng đồng, khu di tích còn có đền thờ Hoàng Thái hậu Ỷ Lan (hay đền Bà Tấm) với lối kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóa nhà Lý, vừa mang ý nghĩa lịch sử sâu sắc lại vừa mang giá trị nghệ thuật cao.
Đền có quy mô kiến trúc lớn gồm ba phần là khu kiến trúc chính, gò cao với am thờ nhỏ và một ao tròn có nhà thủy đình mới được xây dựng vào những năm 90 của thế kỷ trước.
Khu đền chính với quy mô kiến trúc kiểu nội công ngoại quốc. Tiền tế là nếp nhà ngang ba gian xây gạch kiểu tường hồi bít đốc tay ngai. Các bộ vì đỡ mái kết cấu "kiểu chồng rường hạ bẩy". Các cột sơn son vẽ rồng uốn lượn quanh thân gỗ. Các xà nách, câu đối trang trí đầu rồng đao lửa uốn gấp nhịp nhàng…
Hằng năm, nhân dân vùng Dương Xá tổ chức lễ hội truyền thống kéo dài suốt 3 ngày (19, 20, 21 tháng 2 Âm lịch), thu hút đông đảo khách thập phương đến dâng hương, tưởng nhớ công lao của Hoàng Thái hậu Ỷ Lan.
Lễ hội không chỉ là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn, mà còn là cơ hội để gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa, truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
Đền Bà Tấm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử và nghệ thuật năm 1996. Cùng với tượng đôi sư tử đá ở chùa, khám thờ sơn son thếp vàng trong đền Bà Tấm được Thủ tướng Chính phủ ra quyết định công nhận là Bảo vật quốc gia vào ngày 15/1/2020.
Quần thể Khu di tích đền thờ Hoàng Thái hậu Ỷ Lan không chỉ là nơi lưu giữ những giá trị lịch sử gắn liền với triều đại nhà Lý, mà còn là minh chứng cho vai trò quan trọng của phụ nữ Việt Nam trong việc xây dựng và phát triển đất nước.
Với lối kiến trúc độc đáo, giá trị nghệ thuật cao cùng ý nghĩa lịch sử sâu sắc, khu di tích này là điểm đến không thể bỏ qua cho những ai yêu thích tìm hiểu về lịch sử và văn hóa Việt Nam.
