Cập nhật tiến độ nhà máy điện phân nhôm đầu tiên tại Việt Nam

Nhà máy điện phân nhôm đầu tiên tại Việt Nam được khởi công từ 10 năm trước

Nhà máy điện phân nhôm Đắk Nông là dự án sản xuất nhôm kim loại đầu tiên tại Việt Nam, đặt tại tỉnh Đắk Nông – nơi có nguồn quặng bauxite lớn nhất cả nước, do Công ty TNHH Luyện kim Trần Hồng Quân làm chủ đầu tư.

Dự án có công suất thiết kế 450.000 tấn nhôm mỗi năm, với nhu cầu alumina lên tới 900.000 tấn mỗi năm. Khi đi vào hoạt động, dự án sẽ bao tiêu toàn bộ sản lượng alumin của nhà máy alumina Nhân Cơ (630.000 tấn/năm) và một phần sản lượng của nhà máy alumina Tân Rai (270.000 tấn/năm), đồng thời đáp ứng đủ lượng nhôm mà hiện tại Việt Nam vẫn phải nhập khẩu.

Tổng mức đầu tư của dự án ước tính khoảng 680 triệu USD, trong đó 80% là vốn vay. Theo dự báo, dự án sẽ đóng góp khoảng 900 triệu USD vào GDP của tỉnh mỗi năm, nộp ngân sách Nhà nước trung bình khoảng 70 triệu USD mỗi năm, và tạo ra khoảng 1.000 việc làm trực tiếp.

Dự án này đã được Chính phủ phê duyệt trong quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến, và sử dụng quặng bauxite giai đoạn 2007-2015, có xét đến năm 2025, với mục tiêu hình thành nhà máy sản xuất nhôm nguyên chất xuất khẩu, tiến tới phát triển các ngành công nghiệp chế biến sâu từ nhôm và các ngành công nghiệp phụ trợ khác.

Khi dự án mới hình thành, một số đối tác nước ngoài từ Nhật Bản, Malaysia, Singapore… đã bày tỏ mong muốn hợp tác với Trần Hồng Quân trong việc tiêu thụ nhôm thô để sản xuất các sản phẩm nhôm chế biến như nhôm định hình, vành xe ô tô, vỏ hộp, và các sản phẩm cơ khí nhôm hợp kim ngay tại khu công nghiệp Nhân Cơ.

Thuộc lĩnh vực đầu tư đặc biệt ưu đãi và hoạt động tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, dự án này được hưởng các chính sách ưu đãi cao nhất về thuế, giá điện, tiền thuê đất. Nhà nước cũng đã hỗ trợ đầu tư cơ sở hạ tầng tại khu công nghiệp Nhân Cơ để phục vụ cho dự án. Khi đi vào hoạt động, dự án được kỳ vọng sẽ tạo động lực quan trọng cho sự hình thành và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ từ nhôm tại Đắk Nông.

Tháng 6/2014, Chính phủ đã phê duyệt các cơ chế ưu đãi cho dự án điện phân nhôm Đắk Nông. Theo đó, dự án sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm kể từ khi có thu nhập chịu thuế, giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo và áp dụng mức thuế suất 10% trong vòng 30 năm.

Ngoài ra, dự án còn được miễn thuế nhập khẩu đối với các hàng hóa nhập khẩu để tạo tài sản cố định; các nguyên liệu, vật tư, bán thành phẩm mà trong nước chưa sản xuất được nhập khẩu để phục vụ sản xuất theo quy định về thuế xuất khẩu và thuế nhập khẩu hiện hành. Hơn nữa, dự án được Nhà nước cho thuê đất và miễn tiền thuê đất, áp dụng cho dự án thuộc lĩnh vực đầu tư đặc biệt ưu đãi.

>> Thực hư chuyện nhiều huyện ngoại thành đang Hà Nội thi nhau đấu giá đất

Về giá điện, dự án sẽ áp dụng mức giá 1.052 đồng/kWh (tương đương 5 cent/kWh, chưa bao gồm VAT) trong 10 năm đầu, kể từ khi nhà máy điện phân nhôm đi vào hoạt động. Sau giai đoạn này, giá điện sẽ được điều chỉnh theo giá thị trường, với tính toán đặc thù của ngành công nghiệp điện phân nhôm, đảm bảo dự án thu hồi chi phí và có mức lợi nhuận hợp lý.

Bộ Công Thương cho biết, chi phí Nhà nước hỗ trợ về giá điện cho dự án trong giai đoạn 2016-2025 dự kiến là 229 triệu USD (khoảng 4.800 tỷ đồng). Theo tính toán, trong giai đoạn 2016-2045, dự án sẽ nộp vào ngân sách nhà nước khoảng 420 triệu USD, trung bình 14 triệu USD mỗi năm. Nếu trừ đi chi phí hỗ trợ về giá điện trong giai đoạn 2016-2025, dự án vẫn đóng góp khoảng 190 triệu USD vào ngân sách.

Tháng 9/2014, Công ty Trần Hồng Quân đã động thổ dự án và bắt đầu khởi công vào năm 2015. Dự kiến cuối năm 2016, nhà máy sẽ đi vào hoạt động với công suất từ 300.000 đến 450.000 tấn nhôm mỗi năm, doanh thu ước tính đạt 1,35 tỷ USD hàng năm. Chủ đầu tư cam kết hoàn thành xây dựng nhà máy và sản xuất nhôm kim loại đầu tiên vào cuối năm 2017, với mục tiêu đạt công suất thiết kế 450.000 tấn/năm vào năm 2019.

Tỉnh Đắk Nông đặt nhiều kỳ vọng vào dự án này và đã chuẩn bị một khu công nghiệp phụ trợ có diện tích 400ha (khu công nghiệp Nhân Cơ 2, đã được Thủ tướng phê duyệt bổ sung vào Quy hoạch phát triển các khu công nghiệp Việt Nam đến năm 2020) để phát triển các sản phẩm từ nhôm.

Tuy nhiên, sau 10 năm, dự án vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc tháo gỡ các vướng mắc về chính sách và đẩy nhanh tiến độ sản xuất. Một trong những nguyên nhân chính là cơ sở hạ tầng của khu công nghiệp Nhân Cơ vẫn chưa hoàn thiện.

Nhà máy chậm tiến độ, cơ quan chức năng giải quyết như thế nào?

Theo thông tin từ báo Tiền Phong, trước tình hình này, UBND tỉnh Đắk Nông đã đề nghị Chính phủ và các bộ ngành Trung ương thống nhất chủ trương cho tỉnh xây dựng chính sách miễn tiền sử dụng cơ sở hạ tầng khu công nghiệp Nhân Cơ (trong hàng rào khu công nghiệp), trong thời gian được giao và cho thuê đất đối với Dự án Nhà máy điện phân nhôm; đồng thời chỉ đạo thực hiện các cơ chế, chính sách áp dụng cho dự án theo Quyết định số 822 của Thủ tướng Chính phủ.

Ông Lê Văn Chiến, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Đắk Nông, cho biết dự án Nhà máy điện phân nhôm Đắk Nông đang đối mặt với nhiều khó khăn, đúng với câu “vạn sự khởi đầu nan”. Đây là dự án đầu tiên trong cả nước phát triển ngành điện phân nhôm.

Từ khi khởi công, dự án đã gặp phải nhiều trở ngại, bao gồm thiếu hồ sơ thủ tục, sự sạt trượt nghiêm trọng tại hàng rào khu công nghiệp Nhân Cơ, và việc nhập khẩu thiết bị từ nước ngoài bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19 khiến các chuyên gia không thể đến Việt Nam.

“Chúng tôi đang chờ sự hướng dẫn từ Trung ương để hoàn thiện các thủ tục cho dự án. Tỉnh cũng rất nóng lòng và lo lắng về dự án này vì đây là bước đột phá trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế và phát triển ngành công nghiệp điện nhôm của tỉnh. Hiện tại, tỉnh đang xúc tiến làm thủ tục và nếu được Trung ương thông qua, sẽ thực hiện gia hạn giấy phép đầu tư”, ông Chiến chia sẻ.

>> Tỉnh nhỏ nhất Đông Nam Bộ sắp thu về 10.000 tỷ đồng nhờ vào bất động sản