Chính phủ họp với THACO, VinSpeed... bàn về dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam 67 tỷ USD

Sáng 27/11, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các Bộ, ngành và đại diện nhiều doanh nghiệp để bàn về Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam trị giá 67 tỷ USD.

Cuộc họp có sự tham dự của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà; Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh; Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng; Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cùng lãnh đạo nhiều Bộ, ngành liên quan. Đại diện các doanh nghiệp tham dự gồm Việt Nam 3000 - Tập đoàn Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Tập đoàn Discovery, CTCP Vận tải đường sắt Việt Nam, Tập đoàn Trường Hải (THACO) và VinSpeed.

Chính phủ tổ chức cuộc làm việc nhằm lắng nghe trực tiếp ý tưởng, giải pháp của doanh nghiệp, đồng thời đánh giá năng lực thực chất và thiện chí của các nhà đầu tư. Việc tham vấn giúp cung cấp thông tin chính xác cho công chúng, làm rõ đâu là doanh nghiệp có sự chuẩn bị nghiêm túc, đủ năng lực triển khai, đâu là đề xuất thiếu cơ sở. Đây được xem là bước chuẩn bị quan trọng trước khi Chính phủ lựa chọn phương thức đầu tư khả thi và hiệu quả nhất.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh Bộ Chính trị đã có kết luận, Quốc hội đã ban hành nghị quyết về chủ trương triển khai dự án. Ba phương thức đầu tư được đặt lên bàn gồm đầu tư công, PPP và đầu tư tư nhân. Yêu cầu đặt ra là phải chọn đúng hình thức tối ưu, mang lại lợi ích cao nhất cho quốc gia.

Theo báo cáo rà soát của Bộ Xây dựng, số lượng hồ sơ doanh nghiệp gửi đến nhiều nhưng phần lớn ý tưởng còn mơ hồ, thiếu chứng cứ về năng lực tài chính và đầu tư. Không ít hồ sơ còn thiếu thông tin cơ bản như địa chỉ, liên hệ.

Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình yêu cầu quá trình xem xét phải công khai, minh bạch, khách quan, không để xảy ra việc “dấm dúi”, đồng thời đánh giá cao tinh thần cầu thị và thiện chí đóng góp của các doanh nghiệp.

Tại cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp trình bày phương án tài chính, công nghệ, mô hình đầu tư và mong muốn tham gia dự án. Các Phó Thủ tướng và lãnh đạo Bộ, ngành đặt nhiều câu hỏi về năng lực thực hiện, khả năng huy động vốn, rủi ro và quản trị rủi ro - các yếu tố then chốt của một dự án hạ tầng quy mô lớn.

Đại diện Công ty TNHH Việt Nam 3000 khẳng định muốn tham gia theo mô hình PPP, đóng vai trò huy động vốn và kêu gọi chuyên gia. Tuy nhiên, khi được yêu cầu làm rõ năng lực tài chính, tỷ lệ vốn góp, cơ sở pháp lý cho việc huy động vốn, doanh nghiệp không đưa ra được câu trả lời thỏa đáng. Bộ Xây dựng đánh giá hồ sơ của doanh nghiệp thiếu tài liệu chứng minh năng lực; Ngân hàng Nhà nước đề nghị công khai thực chất “hệ sinh thái” tài chính mà doanh nghiệp đề cập thay vì các cam kết chung chung.

Tập đoàn Discovery bày tỏ mong muốn đầu tư theo phương thức kinh doanh thu hồi vốn. Tuy vậy, khi được hỏi về quy mô nhân sự và vốn chủ sở hữu, Chủ tịch HĐQT Nguyễn Nam Thiều cho biết doanh nghiệp hiện có khoảng 70 nhân sự và 2.000 - 3.000 tỷ đồng vốn, tương đương 0,2% tổng mức đầu tư dự án. Nhận định này cho thấy năng lực còn rất hạn chế so với yêu cầu.

Trong khi đó, đại diện CTCP Vận tải đường sắt Việt Nam cho biết muốn tham gia dự án ở mảng thiết bị thông tin tín hiệu và hệ thống điện.

THACO đánh giá đây là cơ hội lớn và cho biết đã tổ chức nhiều cuộc họp nội bộ, thường xuyên gửi hồ sơ cập nhật tới cơ quan chức năng. CEO Nguyễn Hoàng Tuệ cho hay doanh nghiệp mong muốn đầu tư theo hình thức kinh doanh theo Luật Đầu tư.

Về vốn, THACO dự kiến dùng 20% vốn chủ sở hữu, 80% từ nguồn vay và huy động. Doanh nghiệp sẽ thành lập nhiều công ty thành viên để huy động vốn trong nước và quốc tế. Theo tính toán sơ bộ, đoạn Hà Nội - Vinh và TP. HCM - Nha Trang có thể hoàn thành trong 5 năm; đoạn Nha Trang - Vinh cần 7 năm. THACO cam kết đảm bảo nhân sự, tiến độ, chất lượng, tăng tỷ lệ nội địa hóa và hướng tới sản xuất đầu máy toa tàu tại Việt Nam từ năm 2039. Doanh nghiệp đề nghị Chính phủ sớm ban hành khung chính sách, tiêu chuẩn kỹ thuật để nghiên cứu và triển khai.

Đại diện được dư luận chú ý nhiều nhất là VinSpeed thuộc Vingroup. Ông Nguyễn Việt Quang, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup, cho biết doanh nghiệp muốn đầu tư theo phương thức đầu tư kinh doanh, với tổng mức đầu tư hơn 61 tỷ USD (không gồm giải phóng mặt bằng), thời gian thi công 5 năm sau khi nhận đất sạch. VinSpeed xin vay 80% vốn và hoàn trả trong 30 năm. Doanh nghiệp cam kết tuân thủ pháp luật trong vay vốn, không bán thầu, không chuyển nhượng dự án, sử dụng công nghệ hiện đại, đẩy mạnh nội địa hóa, đào tạo nhân lực và sẵn sàng chịu một phần rủi ro kinh doanh. Vinspeed cũng tuyên bố cam kết không phát sinh thêm vốn, không đội vốn và sẽ đầu tư nghiên cứu công nghệ đường sắt tốc độ cao để tiến tới làm chủ công nghệ.

Ông Nguyễn Việt Quang cho rằng nếu VinSpeed trực tiếp đầu tư, Nhà nước sẽ có 5 lợi ích: chỉ phải cho vay 80% thay vì tự đầu tư 100%; có thể thu hồi vốn trong 30 năm thay vì 140 năm; dự án vận hành sau 5 năm thay vì 10 năm, giúp kích thích tăng trưởng; tránh rủi ro đội vốn, chậm tiến độ; và có được ngành công nghiệp đường sắt cao tốc mà không bỏ vốn chủ sở hữu.

Kết thúc buổi làm việc, Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh đây không phải cuộc họp để lựa chọn nhà đầu tư, mà nhằm thu thập thông tin phục vụ quyết sách. Ông giao Bộ Xây dựng chủ trì phối hợp với Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan hoàn thiện báo cáo đề xuất phương thức đầu tư và cơ chế chính sách kèm theo để trình Chính phủ. Báo cáo này sẽ là căn cứ quan trọng trước khi Chính phủ xem xét và trình cấp có thẩm quyền quyết định phương thức đầu tư cuối cùng cho dự án hạ tầng lớn nhất trong nhiều thập kỷ.