Choáng: Nhóm người chỉ đại diện cho 1% nhưng kiếm được 33.000 tỷ USD trong năm qua
Con số này đủ khiến bất cứ ai cũng phải giật mình: từ năm 2015 đến nay, tài sản nhóm siêu giàu đã tăng thêm 33,9 nghìn tỷ USD.
1% người giàu nhất thế giới đang kiểm soát gần 43% tài sản toàn cầu, theo phân tích mới nhất của Oxfam. Con số này đủ khiến bất cứ ai cũng phải giật mình: từ năm 2015 đến nay, nhóm siêu giàu đã tăng thêm 33,9 nghìn tỷ USD. Số tiền này khổng lồ đến mức, nếu phân chia cho người nghèo, có thể xóa nghèo 22 lần theo chuẩn nghèo cao nhất của Ngân hàng Thế giới.
Điều này đồng nghĩa với việc quyền lực tài chính đang tập trung vào tay một nhóm cực nhỏ, ảnh hưởng đến hầu hết các quyết định kinh tế và chính trị trên toàn cầu.
Báo cáo “Takers, Not Makers” (2025) của Oxfam chỉ ra rằng phần lớn tài sản của 1% siêu giàu không phải do họ tự lao động tạo ra, mà xuất phát từ thừa kế, độc quyền kinh doanh hoặc lợi ích từ mối quan hệ chính trị. Nghĩa là, sự giàu sang đang được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, khiến khoảng cách giàu nghèo ngày càng sâu rộng. Oxfam nhấn mạnh, hiện tượng này không chỉ làm tăng bất bình đẳng thu nhập, mà còn bóp nghẹt khả năng tiếp cận cơ hội của phần lớn dân số.
Nếu nhìn vào các con số thực tế, mức độ chênh lệch càng khiến người ta phải kinh ngạc. Theo Oxfam, 1% giàu nhất đang sở hữu nhiều tài sản hơn gấp đôi phần còn lại của thế giới, tức là hơn 6,9 tỷ người. Sự chênh lệch này không chỉ nằm ở tiền, mà còn ở quyền lực: họ có khả năng tác động tới chính sách thuế, luật lệ kinh doanh và các quyết định tài chính quan trọng, đồng thời kiểm soát những nguồn lực mà phần đông còn lại gần như không thể tiếp cận.
Người ta thường nghĩ rằng giàu có là kết quả của lao động chăm chỉ. Tuy nhiên, báo cáo của Oxfam cho thấy, 60% tài sản của nhóm siêu giàu không phải từ lao động, mà là kết quả của thừa kế hoặc lợi ích chính trị - một cơ chế tạo ra “tầng lớp tinh hoa kinh tế” vững chắc. Điều này đồng nghĩa với việc phần còn lại của thế giới, dù làm việc chăm chỉ đến đâu, cũng khó có cơ hội vượt lên, trong khi 1% giàu nhất liên tục tăng tốc về tài sản.
Không chỉ là vấn đề tiền bạc, bất bình đẳng này còn liên quan mật thiết tới cơ hội sống và tiếp cận dịch vụ. Oxfam trong báo cáo “Extreme Inequality and Essential Services” nhấn mạnh rằng nhóm 1% giàu nhất đang chi phối quyền tiếp cận y tế, giáo dục và các dịch vụ cơ bản của phần còn lại. Trong khi đó, các quốc gia nghèo đang vật lộn với nợ nần và thiếu hụt cơ sở hạ tầng quan trọng, nhiều người dân phải trả giá bằng cơ hội phát triển và chất lượng cuộc sống.
Di sản lịch sử cũng góp phần hình thành sự giàu sang này. Theo “Takers, Not Makers”, Oxfam lập luận rằng “tài sản không công bằng” ngày nay là sản phẩm của di sản thực dân. Sự chiếm đoạt, khai thác nguồn lực ở các quốc gia từng bị thống trị đã đặt nền móng cho một cấu trúc giàu nghèo toàn cầu sâu sắc, nơi nhóm 1% giàu nhất hưởng lợi lớn nhất.
Tranh cãi xoay quanh việc giải quyết vấn đề này đang ngày càng sôi nổi. Một số chuyên gia ủng hộ đề xuất đánh thuế tài sản siêu giàu toàn cầu. Nhà kinh tế Gabriel Zucman đã đề xuất thuế tối thiểu 2% áp lên tài sản của khoảng 3.000 tỷ phú giàu nhất, với khả năng huy động hàng trăm tỷ USD mỗi năm. Số tiền này có thể dùng để cải thiện giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng, tạo điều kiện cho sự phát triển công bằng hơn.
Ngoài ra, Oxfam cũng cảnh báo về xu hướng cắt giảm viện trợ của các nước giàu G7, dự kiến giảm 28% vào năm 2026 so với 2024. Trong khi đó, các quốc gia nghèo đang phải trả nợ cho chủ nợ giàu hơn thay vì đầu tư cho giáo dục, y tế hay cơ sở hạ tầng. Như vậy, sự chênh lệch tài sản không chỉ là chuyện cá nhân mà đang tạo ra một vòng xoáy bất công, khi 1% giàu nhất tiếp tục thịnh vượng, còn phần đông phải gánh chịu hậu quả.
Không chỉ là con số, câu chuyện này còn là lời cảnh tỉnh toàn cầu: khi quyền lực và tài sản tập trung vào một nhóm siêu giàu, phần còn lại sẽ mất dần tiếng nói, cơ hội và quyền tiếp cận các dịch vụ cơ bản. Đây cũng là nguyên nhân khiến công chúng trên toàn thế giới ngày càng lên tiếng, kêu gọi công bằng hơn trong thuế, chính sách phát triển và quản lý tài nguyên.
