Chủ tịch CC1 trăn trở: Làm xuyên Tết ở sân bay Long Thành, chi phí đội thêm 57 tỷ nhưng không có cơ chế thanh toán

Tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam lần thứ 3/2025 với chủ đề “Động lực nào cho tăng trưởng GDP 8,3% - 8,5%” diễn ra ngày 26/9, TS. Phan Hữu Duy Quốc – Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Xây dựng Số 1 (CC1), đã chia sẻ những trăn trở từ thực tiễn triển khai các dự án hạ tầng trọng điểm và đặt ra cảnh báo về sự phát triển nóng nếu thiếu cơ chế hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Ông Quốc cho biết CC1 hiện đang tham gia 15 gói thầu lớn trải dài trên nhiều công trình trọng điểm quốc gia: Cao tốc Bắc – Nam, sân bay Long Thành, sân bay Tân Sơn Nhất, sân bay Đồng Hới, nhiệt điện Quảng Trạch 1… Tất cả đều đang được thi công gấp rút để về đích theo yêu cầu thúc giục của Chính phủ.

Ông nhìn nhận, các dự án hạ tầng giao thông có vai trò lan tỏa mạnh mẽ và tạo nền tảng cho tương lai, đồng thời mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp xây dựng. Đặc biệt, kế hoạch Hà Nội và TP.HCM phát triển 400 km đường sắt đô thị trong vòng 10 năm, nhanh gấp 40 lần so với trước, là một mục tiêu “rất tham vọng”, mang đến cơ hội to lớn cho khối tư nhân.

TS. Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch HĐQT Tổng công ty Xây dựng Số 1 (CC1). Ảnh minh họa.

Dù khẳng định tầm quan trọng của đầu tư công, Chủ tịch CC1 cảnh báo việc thúc đẩy ào ạt có thể dẫn đến hệ quả bất lợi như chi phí nhân công và vật liệu xây dựng leo thang chóng mặt.

“Trước đây nhân công chỉ 500.000 đồng/ngày, nay 1 triệu đồng cũng khó thuê. Giá vật liệu cát từ 300.000 đồng đã tăng lên 800.000 đồng/m³”, ông dẫn chứng.

Áp lực tiến độ khiến nhiều dự án phải tổ chức thi công 3–4 ca liên tục, vượt xa cam kết hợp đồng ban đầu. Nhưng thực tế, toàn bộ chi phí phát sinh đều do nhà thầu tự gánh vì chưa có cơ chế chia sẻ rủi ro.

Ông kể lại một trường hợp cụ thể: “Tôi nghe một nhà thầu ở sân bay Long Thành nói, dịp Tết vừa rồi tăng tốc làm thêm ngày đêm khiến chi phí đội thêm 57 tỷ đồng, nhưng không có cơ sở nào để thanh toán.”

Theo ông Quốc, đây là bất cập lớn. Ngành xây dựng hiện được kỳ vọng sẽ đóng góp gần 20% GDP, một con số phản ánh rõ vai trò trụ cột của lĩnh vực này trong nền kinh tế. Tuy nhiên, để kỳ vọng ấy trở thành hiện thực và tạo ra động lực phát triển lâu dài, cách làm cần phải bảo đảm sự hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp, nhà thầu và người dân.

"Nếu Nhà nước và doanh nghiệp cùng “chạy marathon” thay vì “chạy nước rút”, cần thiết kế cơ chế hợp đồng ngay từ đầu để hài hòa lợi ích, tránh khiến doanh nghiệp kiệt sức giữa chừng", ông cho hay.

Bên cạnh đầu tư công, ông Quốc nhấn mạnh đầu tư tư nhân mới là động lực cực kỳ to lớn. Thế nhưng, thực tế tại TP.HCM lại gây thất vọng:

“Tôi đứng trên tòa nhà cao tầng mà buồn vì xung quanh không thấy cần cẩu nào. Với một đất nước đang phát triển, lẽ ra TP.HCM, Hà Nội và các đô thị lớn phải tràn ngập cần cẩu xây dựng. Hiện có 2.200 dự án đang bị ách tắc ở nhiều khâu.”

Ông bày tỏ kỳ vọng cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là cấp giấy phép xây dựng trong vòng một tuần như dự thảo mới, sẽ sớm đi vào thực tế. Nếu không giải phóng được các nguồn lực đang bị dồn nén thì chúng ta bỏ lỡ một động lực tăng trưởng rất lớn.

Một thực trạng khác được ông Quốc chỉ ra là tiến độ giải ngân đầu tư công đang chậm. Tháng vừa rồi, TP.HCM chỉ tăng giải ngân khoảng 1%, một mức rất thấp.

Nguyên nhân, theo ông, không chỉ từ “căn bệnh cố hữu” mà còn đến từ việc sáp nhập ban ngành, địa phương, khiến các dự án bị trì hoãn. “Có dự án dự kiến tháng 7 mở thầu nhưng đến tháng 9 vẫn chưa chắc khởi động”, ông dẫn chứng.

Ngoài ra, tâm lý “trước Đại hội Đảng thì chẳng làm được gì vì sắp thay lãnh đạo” cũng đang trở thành trở lực vô hình. "Nếu điều đó thành sự thật, thì đây là rào cản cực lớn cho mục tiêu tăng trưởng”, ông cảnh báo.

Đáng chú ý, ông Quốc cho rằng, về mục tiêu GDP 8,3 – 8,5%, TP.HCM phải tăng trưởng trên 10,5% trong nửa cuối năm mới đạt yêu cầu, một mục tiêu cực kỳ khó.

“Không nhất thiết phải một năm nhảy vọt lên hai con số. Quan trọng hơn là có lộ trình ổn định, trung bình trong nhiều năm, hài hòa và bền vững", Chủ tịch CC1 nêu quan điểm.