Chưa từng có trong lịch sử: Nga phát hiện kho báu ‘vàng đen’ lớn nhất thế giới, mở ra cuộc chiến mới đối đầu phương Tây?
Con số được nhắc tới - 511 tỷ thùng - vượt xa mọi mỏ dầu từng được biết tới và thậm chí gấp đôi quy mô của Saudi Arabia.
Một tài liệu gửi lên Ủy ban Kiểm toán Môi trường thuộc Hạ viện Anh đang gây xôn xao dư luận khi đề cập đến khả năng Nga xác định được trữ lượng dầu khổng lồ dưới đáy biển Weddell. Khu vực này do Anh tuyên bố chủ quyền nhưng đồng thời cũng là điểm nóng tranh chấp với Argentina và Chile.
Ước tính được nêu trong báo cáo lên tới 511 tỷ thùng dầu (tương đương 69,5 tỷ tấn) – con số có thể biến đây thành mỏ dầu lớn nhất từng được công bố trên Trái đất. Quy mô nói trên vượt gấp đôi trữ lượng đã biết của Saudi Arabia và lớn gấp 10 lần tổng sản lượng của Biển Bắc trong 50 năm qua.
Theo Newsweek, Moscow gọi các hoạt động ở biển Weddell là nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, giáo sư Klaus Dodds (Đại học Royal Holloway ở London) trình bày trước Quốc hội Anh rằng dữ liệu địa chấn mà Nga thu thập có đặc điểm của hoạt động thăm dò tài nguyên, không phải khảo cứu thông thường.
Ông cho rằng trong bối cảnh quan hệ giữa Nga và phương Tây rơi xuống mức thấp sau chiến sự tại Ukraine, động thái này có thể mở đầu cho một cuộc cạnh tranh chiến lược mới tại Nam Cực.
Hiệp ước Nam Cực – được 54 quốc gia thông qua từ năm 1959 – quy định khu vực này chỉ phục vụ mục đích hòa bình và nghiên cứu; mọi hoạt động khai thác tài nguyên thương mại đều bị cấm.
Tuy vậy, các chuyến khảo sát địa chấn chuyên sâu của Nga - kỹ thuật phổ biến trong ngành dầu khí - làm dấy lên nghi vấn về khả năng Moscow đang tìm cách thu thập dữ liệu để phục vụ khai thác trong tương lai.
Phía Anh cho biết Nga khẳng định đây chỉ là nghiên cứu khoa học. Nhưng nhiều chuyên gia tỏ ra hoài nghi khi dữ liệu thu được lại trùng khớp với các cấu trúc địa chất chứa hydrocarbon.
Tin tức về trữ lượng dầu 511 tỷ thùng xuất hiện trong bối cảnh các cường quốc đang mở rộng hiện diện tại Nam Cực. Nga hiện vận hành 5 trạm nghiên cứu, trong khi Trung Quốc cũng vừa đưa vào hoạt động cơ sở thứ 5.
Cả hai từng phủ quyết đề xuất thành lập các khu bảo tồn biển vào năm 2022 – bước đi khiến phương Tây nghi ngờ họ muốn bảo vệ lợi ích chiến lược lâu dài.
Sự quan tâm của các quốc gia lớn với Nam Cực ngày càng tăng khi nguồn tài nguyên dễ khai thác trên thế giới dần cạn, còn những vùng cực lại sở hữu tiềm năng lớn về dầu khí, khí đốt, khoáng sản hiếm và các tuyến hàng hải mới trong tương lai.
Việc quản lý khu vực lại phức tạp do các tuyên bố chủ quyền chồng lấn: Anh, Chile và Argentina đều khẳng định quyền sở hữu biển Weddell; trong khi Nga, Mỹ và nhiều nước khác không công nhận bất kỳ tuyên bố nào.
Bên cạnh đó, Hiệp ước Nam Cực hầu như không có cơ chế cưỡng chế; nếu một quốc gia hành động vượt khuôn khổ, cộng đồng quốc tế chỉ có thể gây sức ép ngoại giao.
Giáo sư Dodds cảnh báo rằng thách thức lớn nhất lúc này là liệu các nước có đủ quyết tâm bảo vệ hệ thống quản trị Nam Cực trước những hành động “bào mòn âm thầm nhưng có chủ đích” hay không.
