Chuyên gia cảnh báo thương chiến Mỹ - Trung có thể kích hoạt suy thoái toàn cầu, TTCK 11.000 tỷ USD đứng trước nguy cơ ‘vỡ sóng’

Sau nhiều tháng tương đối “yên ả”, những cảnh báo mới từ Washington về việc Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và tình hình thuế quan leo thang đã làm dấy lên lo ngại về khả năng quan hệ thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể bước vào giai đoạn căng thẳng mới.

Trước đó, cổ phiếu Trung Quốc đã tăng mạnh lên mức cao nhất trong nhiều năm, nhờ kỳ vọng vào các gói kích thích kinh tế của Chính phủ và dòng vốn ngoại chảy mạnh vào thị trường. Chỉ số CSI 300 đã tăng gần 20% kể từ đầu năm đến ngày 9/10, trong khi Hang Seng Index của Hồng Kông cũng tăng khoảng 33% trong cùng kỳ.

Tuy nhiên, triển vọng duy trì đà tăng này phụ thuộc lớn vào sự ổn định của các rủi ro địa chính trị, đặc biệt là vấn đề thương mại. Khi “bóng ma” thuế quan quay trở lại, các chuyên gia cảnh báo tâm lý thị trường có thể nhanh chóng đảo chiều. Cả hai chỉ số đều giảm hơn 2% trong phiên giao dịch ngày thứ Hai (13/10).

Trước đó, thị trường đã “đặt cược” vào khả năng hòa dịu giữa hai bên, kỳ vọng một cuộc gặp tiềm năng giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Song, những kỳ vọng đó hiện đã tiêu tan.

“Tôi cho rằng điều đó giờ khó xảy ra. Có lẽ Mỹ đã bị bất ngờ trước phản ứng mạnh mẽ từ phía Trung Quốc...Chúng ta sắp bước vào vài tuần khó khăn hơn nhiều, bởi thị trường từng kỳ vọng một hình thức đình chiến nào đó”, ông Sean Darby, chiến lược gia của Mizuho Securities nhận định khi được hỏi về triển vọng Hội nghị thượng đỉnh.

Darby cho biết thêm rằng thị trường chứng khoán toàn cầu hiện “đang được định giá quá hoàn hảo” và không hề chuẩn bị cho một cuộc đối đầu thương mại mới. “Các vị thế đầu tư đang rất tích cực, cả ở cổ phiếu lẫn tín dụng...Tất cả như được sắp xếp hoàn hảo để thị trường đi lên”, ông nói.

Chỉ số MSCI World, theo dõi hơn 1.000 doanh nghiệp lớn và tầm trung tại 23 thị trường phát triển, đã tăng gần 17% kể từ đầu năm – trước khi ông Trump hôm thứ Sáu (10/10) tuyên bố Mỹ sẽ áp thuế 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Việc xung đột thuế quan bất ngờ quay trở lại khiến giới đầu tư lo ngại thị trường cổ phiếu có thể đi ngang, thậm chí suy yếu. “Thị trường giờ chỉ có thể đi ngang trong kịch bản tốt nhất, hoặc sẽ điều chỉnh giảm thêm”, Darby nhận định.

Theo Goldman Sachs, mức độ bất định hiện đã mở rộng ra nhiều kịch bản – từ đàm phán lại đến đáp trả lẫn nhau. Ngân hàng này cho rằng khả năng cao nhất vẫn là kéo dài thỏa thuận đình chiến thuế quan đạt được hồi tháng 5, song cảnh báo rằng các động thái gần đây có thể cho thấy Bắc Kinh đang tìm kiếm những nhượng bộ riêng và không thể loại trừ khả năng hai siêu cường quay lại mức thuế “ba chữ số” từng áp dụng hồi đầu năm.

“Khi kỳ vọng tăng cao cùng với nguy cơ phản ứng chính sách mạnh mẽ hơn, rủi ro về một kết cục tiêu cực với thị trường – trong đó Mỹ và Trung Quốc tái áp thuế ba chữ số – đang gia tăng rõ rệt”, nhóm chiến lược của Goldman Sachs viết trong một báo cáo.

Hệ lụy sẽ rất lớn nếu không bên nào chịu nhượng bộ. “Nếu cả hai bên đều không chùn bước, kinh tế Mỹ và Trung Quốc có thể kéo cả kinh tế toàn cầu rơi vào suy thoái nghiêm trọng – thậm chí là khủng hoảng”, ông Ed Yardeni, Chủ tịch Yardeni Research cảnh báo.

Thêm vào đó, tin tức về căng thẳng mới Mỹ - Trung xuất hiện đúng thời điểm thị trường chứng khoán Trung Quốc đã rơi vào tình trạng “quá mua”, với mức tăng tập trung chủ yếu ở một số cổ phiếu lớn như Tencent, Alibaba và NetEase, theo ông Arthur Budaghyan, chiến lược gia về thị trường mới nổi và Trung Quốc của BCA Research.

“Khi thị trường đã quá nóng, cổ phiếu Trung Quốc niêm yết ở nước ngoài dễ bị tổn thương trước khả năng điều chỉnh”, ông Budaghyan nhận định.

Tham khảo CNBC