Cuộc tranh luận quyết liệt về thuế rượu bia: WB đề xuất tăng 155%, doanh nghiệp kêu cứu

Khuyến nghị tăng thuế vì mục tiêu bảo vệ sức khỏe

Theo hồ sơ thẩm định dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi) gửi Bộ Tư Pháp, Bộ Tài chính hiện đang cân nhắc hai phương án tăng thuế đối với rượu bia. Cụ thể:

Rượu từ 20 độ trở lên: Mức thuế có thể tăng từ 65% hiện nay lên 90% hoặc 100% vào năm 2030.

Rượu dưới 20 độ: Mức thuế tối đa dự kiến sẽ là 60% hoặc 70% trong giai đoạn 2026-2030.

Bia: Thuế suất có thể tăng từ 35% hiện nay lên 90% hoặc 100% trong giai đoạn 2026-2030.

Tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu bia - Ảnh: Internet

Theo đánh giá của WB, mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia đang được Việt Nam xem xét vẫn chưa đủ mạnh để đạt được mục tiêu giảm tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. WB khuyến nghị Việt Nam nâng mức thuế lên 155% hoặc áp dụng mức thuế tuyệt đối 16.500 đồng (tính trên một lít cồn) cộng với thuế suất 65% hiện tại.

Lý do là Việt Nam đang chứng kiến tình trạng tuổi thọ người dân giảm sút và tỷ lệ tử vong gia tăng do tiêu thụ quá mức rượu bia. Vì vậy, việc tăng mạnh mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu, bia là rất cấp thiết nhằm hạn chế việc lạm dụng loại đồ uống này, từ đó mang lại những tác động tích cực đến sức khỏe công chúng. Khi rượu bia không còn phổ biến, mức độ tiêu thụ sẽ được kiểm soát tốt hơn, góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng.

WB cho biết số ca tử vong và tuổi thọ do sử dụng rượu tại Việt Nam đã lần lượt cao hơn 140% và 104% so với mức trung bình ở các nước có thu nhập trung bình thấp. Trong khi đó, vào năm 1990, con số này chỉ là 59% và 58%. Đáng báo động hơn, tổng lượng tiêu thụ rượu bia trong giai đoạn 2008-2022 đã tăng tới 177%, trong đó bia chiếm tới 92%. Đồng thời, mức tiêu thụ bình quân đầu người cũng tăng 142%.

Những con số này cho thấy sự cần thiết phải có các biện pháp kiểm soát tiêu dùng rượu bia mạnh mẽ hơn, nhằm bảo vệ sức khỏe và tính mạng của người dân. Đáng chú ý, việc tăng thuế suất với bia từ 45% lên 65% trong giai đoạn 2010-2018 đã không đủ hiệu quả trong việc giảm tiêu dùng. Vì vậy, WB khuyến nghị Việt Nam cần có những kế hoạch và lộ trình tăng thuế mạnh mẽ hơn để đảm bảo sức khỏe của người dân.

Phản ứng trước những đề xuất

Mặc dù khuyến nghị của Ngân hàng Thế giới (WB) về tăng mạnh thuế suất bia và rượu nhận được sự quan tâm, Bộ Tài chính lại cho rằng mức thuế tuyệt đối chưa phù hợp với tình hình hiện tại ở Việt Nam. Thay vào đó, Bộ này kiên định với quan điểm tăng thuế tối đa 100% đối với bia, rượu từ 20 độ trở lên và 70% đối với rượu dưới 20 độ.

Theo lộ trình này, giá bia, rượu sẽ tăng khoảng 20% vào năm 2026 và tiếp tục tăng thêm 2-3% mỗi năm tiếp theo. Mức tăng này được xem là phù hợp với việc đảm bảo thu nhập và kiểm soát lạm phát. Đáng chú ý, các Bộ, ngành và địa phương khi được tham vấn đều ủng hộ phương án tăng thuế này.

Mục tiêu của phương án này là giảm tiêu dùng và hạn chế các tác hại liên quan đến việc lạm dụng đồ uống có cồn, qua đó bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Mức tăng thuế này được cho là phù hợp với đặc thù của ngành bia, rượu Việt Nam và cam kết gia nhập WTO.

Trong khi đó, Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA) cùng các doanh nghiệp trong ngành lại có quan điểm trái chiều. Họ lo ngại rằng mức thuế quá cao sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh và đề nghị giảm mức tăng thuế cũng như giãn lộ trình điều chỉnh. Tuy nhiên, Bộ Tài chính giữ quan điểm rằng việc tăng thuế sẽ có tác động tích cực, đồng thời bổ sung mức thuế tuyệt đối sẽ giúp tăng thu ngân sách và giảm tiêu dùng rượu bia.

Dự kiến, việc tăng thuế sẽ tạo ra khoảng 10.700 tỷ đồng thu ngân sách từ thuế tiêu thụ đặc biệt đối với bia và gần 230 tỷ đồng đối với rượu vào năm 2026, và gần 80 tỷ đồng mỗi năm sau đó. Bộ Tài chính cũng tiếp tục đề xuất áp thuế 10% đối với nước giải khát có hàm lượng đường trên 5 gram trong 100ml và giữ thuế suất thuốc lá ở mức 75% nhưng bổ sung mức thuế tuyệt đối tăng dần.

Khuyến nghị của WB về việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với rượu bia lên 155% mở ra một cuộc tranh luận quan trọng về chính sách thuế và sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam. Dù có nhiều ý kiến khác nhau, việc điều chỉnh chính sách thuế để kiểm soát tiêu dùng và bảo vệ sức khỏe vẫn là một nhiệm vụ cấp bách để đảm bảo sức khỏe và nâng cao tuổi thọ của người dân.

>>Thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có đường và cồn: Cần lộ trình để tránh sốc