Đại biểu tranh luận với Bộ trưởng GTVT về việc thu hút đầu tư dự án PPP

Đại biểu Phạm Thúy Chinh (Hà Giang) tranh luận với Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng về thu hút đầu tư tư nhân trong các dự án PPP (hợp tác công tư).

Bà Chinh bày tỏ không đồng tình với ý kiến cho rằng “chỉ cần nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP là sẽ thu hút được các nhà đầu tư tư nhân”.

Theo đại biểu, nếu quá tập trung vào việc nâng tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào các dự án PPP sẽ dễ trở thành một hình thái khác của đầu tư công. Một trong những việc Nhà nước cần làm là đảm bảo thực hiện đúng những cam kết của mình trong các dự án PPP.

Các nghĩa vụ này được thực hiện thông qua việc Nhà nước sẽ mua lại dự án trong trường hợp do lỗi của Nhà nước, bảo đảm cam kết cân đối vốn, chia sẻ khi giảm doanh thu. Việc này đã được quy định tại Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, khi và chỉ khi Nhà nước thực hiện đầy đủ các cam kết của mình thì mới thu hút được đầu tư tư nhân.

Cùng tham gia tranh luận, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đánh giá phần trả lời của Bộ trưởng GTVT rất rõ ràng và thẳng thắn các câu hỏi của đại biểu. Tuy nhiên, ông Huân bày tỏ băn khoăn về phần trả lời của Bộ trưởng đối với chất vấn về các giải pháp cho 8 dự án BOT.

“Bộ trưởng cho rằng sẽ cắt giảm lợi nhuận của các chủ đầu tư hoặc đàm phán để giảm vốn ngân hàng. Điều này có thể là cuộc đàm phán không công bằng, bởi về bản chất ngân hàng cũng là các doanh nghiệp kinh doanh vốn, nếu cắt vốn của họ thì doanh nghiệp có đứng vững được không?

Các doanh nghiệp đầu tư bỏ tiền đồng để thu tiền hào, để kỳ vọng vào lợi nhuận trong tương lai. Việc đàm phán cắt giảm vốn của họ như vậy có ảnh hưởng đến niềm tin của họ hay không? Khi chim sẻ đã hoang mang thì đại bàng cũng sẽ lo lắng”, đại biểu Huân đặt vấn đề.

Đại biểu Huân đề nghị Bộ trưởng GTVT hết sức cân nhắc, nên dùng ngân sách được phân bổ của ngành giao thông cơ cấu hỗ trợ những dự án phải dừng kinh doanh sớm; cần triển khai có lộ trình cho nhiều năm, nhiều lần, chỉ cần công bố được lộ trình đó, các nhà đầu tư, nhân dân sẽ yên tâm.

Đại biểu Vũ Tiến Lộc (Hà Nội) tranh luận về việc tham gia vốn Nhà nước vào các dự án PPP.

Đại biểu dẫn lại thông tin Bộ trưởng GTVT cho biết là ở các quốc gia khác không quy định tỷ lệ vốn của Nhà nước mà tùy theo tính chất của từng dự án, nhưng ở Việt Nam vẫn đưa ra con số khoảng 70%.

Theo ông Lộc, cần phải căn cứ vào tính chất của từng dự án PPP vào trong từng giai đoạn để quyết định tỷ lệ vốn của Nhà nước bao nhiêu cho phù hợp. Đặc biệt là vốn Nhà nước tại các dự án ở những vùng khó khăn, vùng xa xôi cần phải phát triển cơ sở hạ tầng giao thông theo phương thức này.

Đại biểu Lộc đề nghị sửa đổi Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư để phù hợp với thực tiễn hơn, không chỉ trong lĩnh vực giao thông có các dự án PPP đang bế tắc mà còn rất nhiều dự án tương tự trong lĩnh vực giáo dục, y tế.

Thu hút vốn vào dự án PPP khó khăn

Trả lời ý kiến tranh luận của các đại biểu về giải pháp thu hút đầu tư vào dự án PPP, Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thắng cho biết, sau khi ban hành Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư chưa thu hút được nhiều doanh nghiệp tham gia các dự án PPP.

Theo Bộ trưởng, hiện nay cả nước có 5,2 triệu ô tô, riêng Hà Nội và TP.HCM chiếm xấp xỉ 50%, do phân bổ không đồng đều nên việc thu hút vốn vào dự án PPP khó khăn. Bên cạnh đó, nhiều dự án từ năm 2016 đang có vướng mắc chưa thể tháo gỡ, ảnh hưởng đến niềm tin của doanh nghiệp.

Về giải pháp, Bộ GTVT đang từng bước nghiên cứu, phối hợp với các bộ, ngành để tham mưu cho Chính phủ và Quốc hội. Một trong những yếu tố thu hút đầu tư của doanh nghiệp vào các dự án PPP là tăng tỷ lệ vốn Nhà nước.

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng nhìn nhận đó không phải là yếu tố quyết định. Theo kinh nghiệm từ một số quốc gia, nhiều nước không khống chế tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia vào dự án. Điều quan trọng là cần thay đổi tư duy khi mời gọi đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông.

Sắp tới, Bộ GTVT sẽ chuẩn bị hoàn thiện các điều kiện để cùng các địa phương tổ chức hội nghị xúc tiến kêu gọi đầu tư vào kết cấu hạ tầng giao thông. Đồng thời, cần đẩy mạnh thu hút nguồn vốn doanh nghiệp thông qua triển khai nhượng quyền thu phí, đấu giá quyền thu phí.

Chuẩn bị dự án vài tháng nhưng giải ngân có khi vài kỳ trung hạn

Sáng nay, đại biểu Lê Hoàng Anh (Gia Lai) bày tỏ chưa hài lòng với phần trả lời của Bộ trưởng GTVT vào chiều qua nên tiếp tục tranh luận về việc chuẩn bị chủ trương, chuẩn bị đầu tư dự án giao thông chưa tốt.

Đại biểu đề nghị Bộ trưởng tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng tổng kết, đánh giá, xác định nguyên nhân căn cốt. Từ đó có giải pháp xử lý đối với từng nguyên nhân.

“Bộ trưởng đã trả lời là cơ bản các dự án tốt, chỉ có 3 dự án ở Đồng bằng sông Cửu Long là chưa tốt, phải điều chỉnh. Nhưng ở đây là số nhiều được diễn ra ở diện rộng, không phải chỉ ở nhiệm kỳ mà hiện nay Bộ trưởng đang đảm nhận mà cả nhiệm kỳ trước”, đại biểu tỉnh Gia Lai tranh luận.

Ngoài ra, đại biểu Lê Hoàng Anh cũng nêu thực tế, vấn đề không chỉ ở dự án giao thông do Bộ GTVT làm chủ đầu tư mà cả các dự án giao thông do địa phương làm chủ đầu tư, kể cả ở các lĩnh vực khác.

“Đơn cử như dự án sử dụng vốn ODA để xây dựng Quốc lộ 19 qua Gia Lai đã hết hiệp định đến nay vẫn chưa hoàn thành; hay dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành cũng phải điều chỉnh và trong 5 nguyên nhân Chính phủ trình thì có 4 nguyên nhân do công tác chuẩn bị”, đại biểu Lê Hoàng Anh dẫn chứng.

Ngoài ra, đại biểu tỉnh Gia Lai cũng bày tỏ chưa hài lòng khi “Bộ trưởng trả lời là thực hiện rất nghiêm túc” nhưng tình trạng chuẩn bị không tốt vẫn xảy ra, phải điều chỉnh từ thời gian, tổng mức cho đến chuyển nguồn.

“Như vậy là do yếu kém, thiếu trách nhiệm hoặc là thiếu tầm nhìn, không thể dự báo, đánh giá sai hoặc chưa thực sự nghiêm túc”, đại biểu Lê Hoàng Anh tiếp tục phản biện.

Đại biểu cũng nêu kinh nghiệm quốc tế cho thấy, dự án của họ chuẩn bị dài, kỹ lưỡng 3 - 5 năm, thậm chí 10 - 20 năm nhưng giải ngân chỉ có vài năm.

Tại Việt Nam thì việc chuẩn bị dự án vài tháng, 1 - 2 năm nhưng giải ngân có khi vài kỳ trung hạn. Với bất cập đó, đại biểu Lê Hoàng Anh đề nghị Bộ trưởng GTVT cần tham mưu với Chính phủ đánh giá lại vấn đề này.

Tuy nhiên, do hết thời gian chất vấn về nhóm lĩnh vực liên quan ngành GTVT nên Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chưa trả lời hết các tranh luận của đại biểu. Các nội dung này sẽ được Bộ trưởng GTVT trả lời đại biểu bằng văn bản.