ĐBQH đề xuất hướng nghiệp cho học sinh mầm non, tiểu học

Chiều 29/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tổ chức Hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lần thứ 8, nhiệm kỳ khóa XV để thảo luận và cho ý kiến về 21 dự án luật quan trọng sẽ trình tại kỳ họp thứ 10. Trong đó, các dự thảo luật liên quan đến lĩnh vực giáo dục nhận được nhiều ý kiến đóng góp.

Phát biểu tại Hội nghị, ĐBQH Đàng Thị Mỹ Hương, Phó Trưởng đoàn chuyên trách tỉnh Khánh Hòa nhấn mạnh rằng phân luồng học sinh sau trung học cơ sở và trung học phổ thông là nhiệm vụ chiến lược nhằm cơ cấu lại nguồn nhân lực, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, bà chỉ rõ công tác phân luồng nhiều năm qua chưa đạt kỳ vọng, còn tồn tại nhiều bất cập.

"Cụ thể, tỷ lệ phân luồng học sinh còn thấp so với mục tiêu. Hoạt động hướng nghiệp còn hình thức... thiếu sự gắn kết thực tế liên tục với doanh nghiệp và các cơ sở dạy nghề khiến học sinh không có đủ thông tin và trải nghiệm để lựa chọn nghề phù hợp", bà Hương nói.

Theo bà, tâm lý xã hội còn nặng nề khi phụ huynh và học sinh quá coi trọng đại học, trong khi giáo dục nghề nghiệp chưa được đánh giá đúng mức. Chính sách hỗ trợ học sinh phân luồng vẫn thiếu, chưa có cơ chế học bổng, tín dụng ưu đãi hay hỗ trợ việc làm. Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục còn quy định chung chung, chưa cụ thể.

"Cần quy định rõ hơn về công tác triển khai hướng nghiệp phù hợp với năng khiếu, sở trường, năng lực của học sinh từ giai đoạn giáo dục mầm non, tiểu học, không chỉ dừng ở trung học cơ sở và trung học phổ thông", ĐBQH Đàng Thị Mỹ Hương đề xuất.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách tỉnh Khánh Hòa cũng kiến nghị bổ sung quy định về trách nhiệm phối hợp của các tổ chức hướng nghiệp độc lập, các trung tâm tư vấn nghề nghiệp để hỗ trợ học sinh và phụ huynh. Bà đề nghị chú trọng định hướng nghề nghiệp cho học sinh năng khiếu, học sinh vùng dân tộc thiểu số, miền núi và các khu vực kinh tế - xã hội khó khăn.

Về cơ chế trách nhiệm, bà nhấn mạnh cần tăng cường vai trò của chính quyền địa phương. "Theo đó, cần quy định rõ về trách nhiệm của UBND cấp tỉnh và cấp xã... gắn phân luồng với thị trường lao động số hóa, xây dựng hệ thống dữ liệu về phân luồng và liên kết báo cáo định kỳ với Bộ Giáo dục và Đào tạo", bà Hương nhấn mạnh.

Đại biểu cũng lưu ý việc ứng dụng công nghệ số trong phân luồng, như xây dựng hệ thống đánh giá năng lực, tư vấn hướng nghiệp trên nền tảng số và cơ sở dữ liệu quốc gia về năng lực, sở thích học sinh. Cơ sở dữ liệu này cần liên thông giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo, địa phương, cơ sở dạy nghề và doanh nghiệp, đồng thời phải bảo đảm an toàn dữ liệu cá nhân. "Nhà nước cũng cần có chính sách tài chính riêng cho việc chuyển đổi số trong công tác phân luồng, chẳng hạn như đầu tư hạ tầng số, tập huấn giáo viên, xây dựng cổng tư vấn nghề nghiệp", bà nói thêm.

Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Thị Sửu, Phó đoàn TP. Huế cho rằng việc sửa đổi Luật Giáo dục nhằm tăng phân luồng sau THCS và THPT là phù hợp xu thế quốc tế. Tuy nhiên, bà lưu ý cụm từ "chương trình đào tạo chuyên sâu đặc thù" nếu không làm rõ sẽ dễ bị hiểu sai hoặc lạm dụng. Bà đề xuất giao Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành tiêu chí xác định cụ thể.

Theo dự thảo Nghị định phân luồng, học sinh sẽ được định hướng sau khi hoàn thành THCS và THPT thông qua tích hợp nội dung hướng nghiệp vào môn học, hoạt động trải nghiệm, tư vấn nghề nghiệp cùng với sự phối hợp giữa nhà trường, gia đình và doanh nghiệp. Các biện pháp phân luồng gồm tổ chức môn học lựa chọn, chuyên đề hướng nghiệp, khảo sát năng lực, sở trường, nguyện vọng để làm cơ sở định hướng.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy nhiều nước châu Âu như Đức, Áo, Thụy Sĩ hay Hà Lan đã triển khai phân luồng ngay từ cuối tiểu học hoặc đầu THCS, khi học sinh mới 10-12 tuổi. Mô hình này giúp sớm hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao và khẳng định không phải tất cả đều đi theo con đường đại học.

Tại châu Á, các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc thực hiện phân luồng sau lớp 9, cho học sinh lựa chọn giữa trường phổ thông học thuật và trường nghề. Điểm chung quốc tế là hướng nghiệp được bắt đầu sớm, từ tiểu học thông qua trải nghiệm thực tế, đến THCS định hướng rõ ràng hơn và THPT là giai đoạn lựa chọn lộ trình học thuật hoặc nghề nghiệp gắn với thị trường lao động.