Đòn thuế quan của Tổng thống Trump có thể khiến nền kinh tế lớn thứ tư thế giới đánh mất 1 điểm % GDP

Xuất khẩu tăng trưởng yếu nhất 8 tháng

Nhật Bản là một nền kinh tế phụ thuộc lớn vào xuất khẩu, đặc biệt là xuất khẩu ô tô - lĩnh vực chiếm hơn 28% trong tổng số 21.000 tỷ yên (145 tỷ USD) hàng hóa mà quốc gia châu Á này xuất khẩu sang Mỹ vào năm ngoái.

Chính vì vậy, các kế hoạch thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đang phủ bóng mờ lên trên vọng tăng trưởng của kinh tế nước này. Đàm phán thương mại Mỹ - Nhật đang được tiến hành, nhưng chưa đi đến được một thỏa thuận nào sau các cuộc gặp cấp cao.

Mới đây nhất, vào thứ Ba tuần này (17/6), Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho biết tại Hội nghị thượng đỉnh G7 rằng đất nước của ông vẫn chưa đạt được thỏa thuận thuế quan toàn diện với Mỹ vì một số bất đồng vẫn tồn tại giữa hai quốc gia.

Tokyo vẫn đang cố gắng tìm cách để Washington miễn cho các nhà sản xuất ô tô của Nhật Bản khỏi mức thuế 25% dành riêng cho ngành ô tô, ngành công nghiệp trụ cột của nền kinh tế lớn thứ 4 thế giới. Bên cạnh đó, Nhật Bản cũng phải đối mặt với mức thuế quan “có đi có lại” là 24% bắt đầu từ ngày 9/7, trừ khi họ có thể đàm phán được một thỏa thuận với Washington.

Theo đó, thách thức về thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng đang đe dọa nặng nề đến hoạt động xuất khẩu ô tô của nước này, kéo theo đó là sự sụt giảm chung trong kim ngạch xuất khẩu.

Theo số liệu mới nhất do Chính phủ nước này công bố, tổng kim ngạch xuất khẩu trong tháng 5 của Nhật Bản chỉ đạt 8.100 tỷ yên, tương đương giảm 1,7% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này đảo ngược so với mức tăng 2% đạt được vào tháng 4 và đánh dấu lần giảm đầu tiên sau 8 tháng liên tiếp duy trì mức tăng trưởng dương.

Tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa của Nhật Bản - Nguồn: Tác giả tự tổng hợp

Riêng xuất khẩu sang Mỹ, đối tác thương mại lớn thứ hai của Nhật Bản và thị trường lớn nhất của nhà sản xuất ô tô nước này, trong tháng 5, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường này đã giảm tới 11,1% so với cùng kỳ năm ngoái, do bị kéo xuống bởi mức giảm 24,7% đối với ô tô và mức giảm 19% đối với linh kiện ô tô. Ngoài ra, mức giảm 11,1% cũng đánh dấu mức giảm lớn nhất kể từ tháng 2/2021, cho thấy thuế quan của Mỹ đang cản trở hoạt động xuất khẩu của nước này.

Tuy vậy, dù giá trị xuất khẩu sang Mỹ giảm mạnh nhưng khối lượng xuất khẩu ghi nhận mức giảm thấp hơn - giảm 3,9%, điều này cho thấy các nhà sản xuất ô tô tại Nhật Bản đang gánh chịu chi phí thuế quan và chưa tính vào chi phí giá thành sản phẩm bán cho khách hàng. Cho đến nay, các nhà sản xuất ô tô lớn của Nhật Bản vẫn chưa tăng giá sản phẩm tại Mỹ để giảm chi phí thuế quan, ngoại trừ hai nhà sản xuất Subaru và Mitsubishi Motors. Bên cạnh đó, việc đồng yên tăng giá cũng góp phần làm giảm giá trị của các lô hàng.

Ngoài ra, dữ liệu từ Chính phủ nước này cũng cho thấy kim ngạch nhập khẩu của Nhật Bản giảm 7,7% trong tháng 5. Kết quả là, Nhật Bản đã thâm hụt thương mại 637,6 tỷ yên vào tháng trước, con số này thấp hơn đáng kể so với mức thâm hụt dự báo là 892,9 tỷ yên.

Nền kinh tế Nhật Bản dần “ngấm đòn” thuế quan

Dữ liệu thương mại tháng 5 của Nhật Bản đã cung cấp thêm bằng chứng cho thấy tác động thuế quan của Tổng thống Trump đang dần lan tỏa trong nền kinh tế nước này - nền kinh tế vốn đang tăng trưởng ảm đạm và càng dễ bị tổn thương trước những “cú sốc” thuế quan.

Trong quý I năm nay, tiêu dùng tư nhân bị kìm hãm và xuất khẩu giảm tốc đã khiến tăng trưởng GDP của nền kinh tế lớn thứ tư thế giới giảm 0,7%, đánh dấu lần giảm đầu tiên sau một năm. Trong đó, tiêu dùng tư nhân, lĩnh vực đóng góp hơn một nửa sản lượng kinh tế của Nhật, chỉ đi ngang trong quý 1 thay vì tăng trưởng 0,1% như dự báo của thị trường.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia đánh giá, đây mới chỉ là những dấu hiệu ban đầu và nền kinh tế nước này có thể tăng trưởng chậm lại hơn nữa do áp lực từ thuế quan của Mỹ. Cuộc thử thách thực sự đối với nền kinh tế Nhật Bản có thể đến vào năm 2026. Trong đó, ngành ô tô, động lực chính của nền kinh tế Nhật Bản, sẽ phải chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Chính quyền Tổng thống Donald Trump trước đó đã áp dụng mức thuế mới 25% đối với các phụ tùng ô tô quan trọng như động cơ, một đòn giáng khác vào ngành công nghiệp ô tô trụ cột của Nhật Bản vốn đã chịu mức thuế tương tự đối với ô tô.

Tuy nhiên, trong nỗ lực giảm bớt tác động của thuế đối với ngành công nghiệp ô tô, chính quyền của ông Trump đã thực hiện các bước để giúp các nhà sản xuất di dời chuỗi cung ứng phụ tùng ô tô được sử dụng tại Mỹ trong 2 năm tới.

Mức thuế mới 25% đối với xe chở khách và xe tải nhẹ nhập khẩu đã có hiệu lực vào ngày 3/4, nhắm vào tất cả các quốc gia trên thế giới.

Theo đó, ước tính mới đây của Viện nghiên cứu Nhật Bản đã chỉ ra nếu tất cả các biện pháp thuế quan đối với Nhật Bản có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ của Nhật Bản sẽ giảm tới 20%-30%.

Đáng lo ngại hơn, một số nhà kinh tế cho rằng những “đòn đánh” thuế quan của ông Trump có thể làm giảm khoảng 1 điểm phần trăm GDP của Nhật Bản trong năm nay.

Tương tự, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) mới đây cũng đã hạ dự báo tăng trưởng kinh tế nước này do sự bất định liên quan tới chính sách thuế quan của Mỹ. Cụ thể, báo cáo triển vọng kinh tế cập nhật hàng quý của BOJ dự báo GDP của Nhật chỉ tăng trưởng ở mức 0,5% trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2026, con số này giảm hơn một nửa so với mức dự báo tăng trưởng 1,1% đưa ra hồi tháng 1 năm nay. Sang năm tiếp theo, BOJ dự báo nền kinh tế tăng trưởng 0,7% trong năm tài khóa kết thúc vào tháng 3/2027 và tăng 1% trong năm tài khóa sau đó.

Quan trọng hơn, nỗi lo về thuế quan có thể làm phức tạp thêm nhiệm vụ của BOJ là tăng lãi suất vẫn ở mức thấp và thu hẹp bảng cân đối kế toán vốn đã phình to lên gần bằng quy mô nền kinh tế Nhật Bản. Theo dự báo của giới phân tích, thuế quan của chính quyền Tổng thống Trump có thể đặt dấu chấm hết cho chu kỳ tăng lãi suất của BOJ, mặc dù ngân hàng trung ương này vẫn đang phải nỗ lực kiềm chế lạm phát tăng cao do giá thực phẩm tăng đều đặn.

Trước đó vào ngày 17/6, BOJ đã giữ nguyên lãi suất và quyết định giảm tốc độ thu hẹp bảng cân đối kế toán vào năm tới - cho thấy ngân hàng trung ương này muốn hành động thận trọng hơn trong việc loại bỏ phần còn lại của gói kích thích khổng lồ kéo dài hàng thập kỷ.

>>Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bắt đầu 'thấm đòn' thuế quan từ Mỹ