Hơn 2.160 doanh nghiệp vào ‘tầm ngắm xanh’, Vingroup (VIC) chuẩn bị nửa thập kỷ để đón đầu cơ hội

Hơn 2.160 doanh nghiệp vào diện phải kiểm kê phát thải khí nhà kính

Trong giai đoạn từ nay đến hết năm 2028, các lĩnh vực phát thải khí nhà kính lớn như nhiệt điện, sản xuất sắt thép và xi măng sẽ được phân bổ hạn ngạch phát thải dựa trên tổng hạn ngạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Những cơ sở được cấp hạn ngạch sẽ có quyền mua bán hạn ngạch và tín chỉ carbon để bù đắp lượng phát thải vượt mức cho phép.

Việc phát triển thị trường carbon được xem là xu thế tất yếu, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh, hỗ trợ giảm phát thải khí nhà kính với chi phí thấp hơn cho doanh nghiệp và xã hội, khuyến khích công nghệ phát thải thấp, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam.

Ngoài ra, thị trường carbon còn được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 mà Việt Nam đã cam kết tại COP26. Sự hình thành và phát triển của thị trường này sẽ mở ra cơ chế tài chính cho hoạt động mua bán tín chỉ carbon, đồng thời thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế vào các dự án năng lượng tái tạo và công nghệ xanh.

Thị trường carbon được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050 (Ảnh minh họa)

Theo Đề án Thành lập và Phát triển thị trường carbon tại Việt Nam được Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 232/QĐ-TTg ngày 24/1/2025, Việt Nam sẽ triển khai thị trường carbon theo mô hình tập trung, đảm bảo nguyên tắc thị trường nhưng vẫn dưới sự quản lý và giám sát của Nhà nước.

Mục tiêu đặt ra là từ tháng 6/2025 đến hết năm 2028, sàn giao dịch carbon trong nước sẽ vận hành ở giai đoạn thí điểm; từ năm 2029 sẽ đi vào hoạt động chính thức. Các bộ, ngành đang được giao nhiệm vụ xây dựng Nghị định của Chính phủ về sàn giao dịch carbon; thiết lập, quản lý và vận hành Hệ thống đăng ký quốc gia về hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon, cùng các hệ thống giao dịch, lưu ký, thanh toán liên quan.

Theo Quyết định số 13/2024/QĐ-TTg ngày 13/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về danh mục lĩnh vực và cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê, cả nước có 2.166 doanh nghiệp thuộc diện này. Cụ thể, 6 lĩnh vực phải thực hiện kiểm kê gồm:

- Năng lượng: Sản xuất năng lượng; tiêu thụ năng lượng trong công nghiệp, thương mại, dịch vụ, dân dụng; khai thác than, dầu và khí tự nhiên.

- Giao thông vận tải: Tiêu thụ năng lượng trong ngành vận tải.

- Xây dựng: Tiêu thụ năng lượng trong ngành xây dựng; các quá trình công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng.

- Quá trình công nghiệp: Sản xuất hóa chất, luyện kim, công nghiệp điện tử; sử dụng sản phẩm thay thế các chất làm suy giảm tầng ozon; sản xuất và sử dụng các sản phẩm công nghiệp khác.

- Nông nghiệp, lâm nghiệp và sử dụng đất: Chăn nuôi, lâm nghiệp, thay đổi sử dụng đất, trồng trọt; tiêu thụ năng lượng trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; các nguồn phát thải khác trong công nghiệp.

- Chất thải: Bãi chôn lấp chất thải rắn; xử lý chất thải bằng phương pháp sinh học; thiêu đốt và đốt lộ thiên; xử lý và xả thải nước thải.

Danh mục này bao gồm các cơ sở như: Nhà máy nhiệt điện; cơ sở sản xuất công nghiệp tiêu thụ từ 1.000 tấn dầu tương đương (TOE)/năm trở lên; doanh nghiệp vận tải hàng hóa tiêu thụ từ 1.000 TOE/năm; tòa nhà thương mại tiêu thụ từ 1.000 TOE/năm; cơ sở xử lý chất thải rắn có công suất từ 65.000 tấn/năm trở lên.

Trong đó, có 1.805 cơ sở thuộc ngành công thương; 75 cơ sở thuộc ngành giao thông vận tải; 229 cơ sở thuộc ngành xây dựng; và 57 cơ sở thuộc ngành tài nguyên và môi trường phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính.

Vingroup và bước chuẩn bị dài nửa thập kỷ

Ngày 22/7/2025, tại Diễn đàn “Thúc đẩy doanh nghiệp tham gia cơ chế tín chỉ chung (JCM) hướng tới sẵn sàng cho thị trường carbon tại Việt Nam”, ông Trần Kỳ Anh – Quản lý giao dịch, Phòng Tín chỉ carbon của Tập đoàn Vingroup – đã chia sẻ về những bước đi của tập đoàn trong hành trình chuyển đổi xanh và định hướng phát triển thị trường carbon. Không chỉ tiên phong định hình xu hướng tiêu dùng xanh tại Việt Nam, Vingroup còn đặt mục tiêu tham gia sâu vào các thị trường tín chỉ carbon trong nước và quốc tế.

Diễn đàn Thúc đẩy doanh nghiệp tham gia cơ chế tín chỉ chung (JCM) hướng tới sẵn sàng cho thị trường carbon tại Việt Nam ngày 22/7/2025

Trong giai đoạn 2021–2024, Vingroup đã bàn giao hơn 140.000 ô tô điện và 243.000 xe máy điện ra thị trường. Riêng năm 2024, lượng xe điện VinFast đưa vào sử dụng được ước tính giúp cắt giảm khoảng 5,9 triệu tấn CO₂ trong suốt vòng đời vận hành.

Ở mảng giao thông công cộng, hệ thống 302 xe buýt điện VinBus đã được triển khai trên 31 tuyến tại Hà Nội, TP. HCM, Hải Phòng, Nha Trang và Phú Quốc, qua đó giảm khoảng 48.000 tấn CO₂ trong năm 2024. Dịch vụ taxi điện Xanh SM cũng đóng góp vào việc giảm phát thải với khoảng 150.000 tấn CO₂ được loại bỏ trong cùng năm.

Năm 2024, hệ thống khách sạn – khu nghỉ dưỡng Vinpearl đã sản xuất 16.338 kWh điện từ năng lượng mặt trời. Bên cạnh đó, 56 trung tâm thương mại Vincom Retail đã lắp đặt hệ thống điện mặt trời, giúp tiết giảm 10.000 tấn CO₂ mỗi năm. Dự kiến, ít nhất 4 hệ thống mới sẽ được bổ sung trong năm 2025.

Vingroup cũng đang xúc tiến nhiều dự án tín chỉ carbon theo tiêu chuẩn quốc tế, bao gồm: Dự án trạm sạc V-Green theo tiêu chuẩn VCS; Dự án xe máy điện VinFast theo tiêu chuẩn GS4GG; Dự án điện mặt trời tại Sơn La dự kiến áp dụng tiêu chuẩn GCC.

Ông Trần Kỳ Anh cho biết: “Vingroup đặt mục tiêu phát triển 14.000MW điện năng lượng tái tạo và 4.800MW điện khí LNG trong giai đoạn 2025–2030. Đến năm 2035, tổng công suất nguồn điện dự kiến đạt 47.100MW”.

Ngoài ra, tập đoàn cũng đang nghiên cứu hàng loạt dự án tiềm năng khác như: Năng lượng tái tạo (VinEnergo), đường sắt cao tốc (VinSpeed), dịch vụ vận tải điện VinBus và taxi Xanh SM… Vingroup bày tỏ mong muốn hợp tác cùng các đối tác Nhật Bản nhằm triển khai dự án tín chỉ carbon và tham gia Cơ chế Tín chỉ Chung (JCM) giữa Việt Nam – Nhật Bản.

Tiềm năng thị trường tín chỉ Carbon

Đầu năm 2024, Việt Nam đã nhận được toàn bộ khoản thanh toán trị giá hơn 51 triệu USD, tương đương 1.200 tỷ đồng từ việc bán tín chỉ carbon rừng, theo Thỏa thuận thực hiện giảm phát thải khí nhà kính vùng Bắc Trung Bộ mà Việt Nam ký với Ngân hàng Thế giới (WB). Cũng theo WB, Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở khu vực Đông Á - Thái Bình Dương nhận được khoản thanh toán dựa trên kết quả giảm phát thải này.

Theo Giám đốc quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, khoản chi trả mang tính bước ngoặt này đánh dấu một bước tiếp theo để Việt Nam tham gia thị trường tín chỉ carbon toàn cầu. Sau Bắc Trung Bộ, Việt Nam đang chuyển nhượng tiếp hơn 5,1 triệu tín chỉ carbon rừng tại vùng Nam Trung Bộ và Tây Nguyên trong giai đoạn 2022 - 2026, với giá tối thiểu 10 USD/tín chỉ.

Giá 1 tín chỉ carbon dao động từ 1-2 USD, thậm chí đến gần 200 USD (Ảnh minh họa)

Theo tính toán, chỉ riêng ngành nông nghiệp Việt Nam, tiềm năng có thể đạt 57 triệu tín chỉ carbon mỗi năm. Nếu thực hiện được các giao dịch tương xứng, nước ta có thể bán tín chỉ carbon với giá trị khoảng 300 triệu USD/năm.

Tại hội thảo "Phát huy giá trị nguồn lợi từ rừng gắn với mục tiêu NET - Zero và phát triển bền vững" tháng 9/2024, ông Hà Công Tuấn - Chủ tịch Hội Khoa học Nông nghiệp Việt Nam nhấn mạnh: “Hiện nay, thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đang diễn ra rất sôi động, với tín chỉ carbon được coi là một loại hàng hóa có thể giao dịch. Giá 1 tín chỉ carbon dao động từ 1-2 USD, thậm chí đến gần 200 USD”.