Lại nóng chuyện giao dịch nội gián, chuyên gia đề xuất tách hoạt động môi giới - tư vấn chứng khoán với khối tự doanh

Thời gian qua, báo giới, truyền thông đã phản ánh rất nhiều các vấn đề bất cập và phức tạp trên thị trường chứng khoán trong bối cảnh thị trường bị kéo chìm (có thời điểm về dưới 1.180 điểm).

Như chúng tôi đã thông tin, tại Chương trình Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV ngày 25/5/2022, Đại biểu Nguyễn Ngọc Bảo (đoàn Bắc Ninh) cho biết, việc phát triển thị trường chứng khoán, trái phiếu, bất động sản được đánh giá là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước để hình thành thị trường vốn; trên cơ sở đó có kênh huy động song song với kênh huy động tín dụng của ngân hàng nhằm hỗ trợ cho các doanh nghiệp và hỗ trợ cho việc phát triển của nền kinh tế.

Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, các lĩnh vực này đang rất "nóng", công tác quản lý cũng như một số việc tham mưu văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến nội dung này chưa bảo đảm được điều kiện để cho đối tượng có thể thao túng, bắt tay với một số quan chức thiếu trách nhiệm tạo ra những sai phạm lớn.

Mới nhất, tại Tọa đàm "Giải pháp phát triển thị trường chứng khoán bền vững", do Báo Người Lao Động tổ chức ngày 25/5, nhiều chuyên gia cho rằng, để lành mạnh hóa thị trường, cơ quan quản lý nhà nước cần kiểm soát chặt các thông tin mang tính chất nội gián, làm giá, thổi giá,…

Theo Tiến sĩ Vũ Đình Ánh, chuyên gia tài chính, hiện tiềm lực tài chính, trình độ, khả năng cũng như khả năng thao túng thị trường của một bộ phận nhà đầu tư chuyên nghiệp/bán chuyên nghiệp, tổ chức/cá nhân là khá lớn. Do đó, đã đến lúc cần có quy định rõ ràng hơn về những hành vi thao túng thị trường để có những biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn.

Tiến sĩ Vũ Đình Ánh cho rằng, vấn đề lớn nhất của thị trường và lành mạnh hoá thị trường nằm ở thông tin, nhất là thông tin mang tính chất nội gián, làm giá, thổi giá,… Tất cả những thông tin đó có điểm mạnh nhưng nếu không kiểm soát được sẽ thành điểm xấu, không chỉ làm thị trường chao đảo mà còn gây thiệt hại lớn cho nền kinh tế. Vì vậy, phải kiểm soát và minh bạch hoá thị trường.

“Nhìn chung, phải ngay lập tức nâng cao chất lượng quản lý thị trường chứng khoán, chống hành vi nội gián, thao túng gắn với phát triển công nghệ để thích hợp với quy mô phát triển của thị trường. Đó là trách nhiệm của cơ quan quản lý, công ty chứng khoán và nhà đầu tư. Nếu xử lý tốt vấn đề này thì thị trường sẽ phát triển tốt, trở thành kênh thu dẫn vốn phù hợp với sự phát triển kinh tế Việt Nam”, ông Ánh nói.

Theo bà Nguyễn Hoài Thu, Giám đốc Điều hành Khối đầu tư chứng khoán đại chúng và trái phiếu, Công ty Quản lý Quỹ VinaCapital cũng cho rằng, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các Sở Giao dịch Chứng khoán cần có cơ chế theo dõi những biến động giá cổ phiếu bất thường và yêu cầu doanh nghiệp giải trình bởi doanh nghiệp không có hoạt động đột biến thì cổ phiếu không thể tăng trần liên tục được. Nếu kiểm soát chặt việc này sẽ hạn chế được giao dịch nội gián và tình trạng "bơm thổi" giá cổ phiếu, do một hay vài nhóm nhà đầu tư nào đó thực hiện.

Bên cạnh đó, cần quy định rõ hơn về thông tin nội gián, có quy chế chia sẻ thông tin sao cho công bằng với tất cả các nhà đầu tư.

Theo bà Thu, ở nước ngoài, nếu giao dịch nội gián sẽ bị xử lý hình sự, còn ở ta chưa chặt chẽ. Vì quan hệ thân thiết, nội bộ thường chia sẻ thông tin cho các nhóm đối tượng trước khi công bố công khai khiến giá cổ phiếu tăng giảm bất thường, đến khi nhà đầu tư biết thì đã quá muộn.

Mặt khác, cơ quan quản lý có thể xem xét việc không cho người nội bộ bình luận về giá cổ phiếu của doanh nghiệp mà họ đang quản lý, không được phép nói cổ phiếu rẻ hay đắt bởi điều này có thể định hướng thị trường, hàm ý là chia sẻ thông tin trọng yếu trong khi ở nước ngoài không được phép.

“Chúng ta cũng nên tách hoạt động tư vấn - phân tích của các công ty chứng khoán ra khỏi khối tự doanh để phía tự doanh không gây ảnh hưởng cho bộ phận phân tích và ngược lại bởi điều này không công bằng, minh bạch cho các nhà đầu tư. Vấn đề này ở thị trường chứng khoán nước ngoài đã quy định rất rõ trong khi ở Việt Nam thì chưa”, bà Nguyễn Hoài Thu đề xuất.

Ngoài việc kiểm soát chặt chẽ thông tin nội gián, thổi giá, các chuyên gia cũng khuyến nghị nhà đầu tư cần trang bị kiến thức trước khi tham gia thị trường.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia tài chính, trong giai đoạn 2020 - 2021, thị trường chứng khoán đã có sự tăng trưởng nóng. Đặc biệt, các nhà đầu tư cá nhân thường đi theo tiếng gọi đám đông chứ khả năng phân tích, tình hình tài chính của doanh nghiệp hay yêu cầu phòng ngừa rủi ro không có, kiến thức về thị trường mỏng. Vì vậy, khi thị trường có sự biến động như vừa qua đã dẫn tới việc rút vốn ồ ạt. Điều này cho thấy hơn 2 triệu tài khoản đầu tư mới có nhận thức về thị trường tương đối thấp. Do đó, nhà đầu tư cần phải tự trang bị, nâng cao trình độ kiến thức để tránh bị các đội lái lôi kéo vào quá trình làm giá của họ.

Dù thị trường có sự chao đảo trong 2 tháng gần đây song về mặt trung và dài hạn, các chuyên gia cho rằng, thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn rất tiềm năng nhờ kinh tế Việt Nam tăng tưởng cao, ổn định; lãi suất, lạm phát được kiểm soát, dự trự ngoại hối tốt. Cùng với đó, lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết doanh nghiệp vẫn tăng trưởng cao, trên 15% được xem là hấp dẫn so khu vực và những khu vực khác cùng khối cận biên thậm chí là mới nổi.