Lan truyền 'robot mang thai' được phát triển tại Trung Quốc

Thông tin về một loại robot có thể mang thai từ thụ tinh đến sinh nở, dự kiến ra mắt đầu năm 2026 với giá dưới 100.000 nhân dân tệ (khoảng 370 triệu đồng), đã được nhiều tờ báo quốc tế dẫn lại. Thế nhưng, sự thật lại hoàn toàn khác: câu chuyện này chỉ là sản phẩm bịa đặt, nhưng đã mở ra cuộc thảo luận nghiêm túc về khả năng phát triển công nghệ tử cung nhân tạo trong tương lai.

“Nguồn tin không tồn tại và nhân vật bịa đặt”

Hàng loạt tờ báo như Newsweek, The Economic Times hay ChosunBiz đã nêu tên một tờ báo Trung Quốc, Kuai Ke Zhi, là nguồn tin cho bài viết. Nhân vật được cho là phát minh robot này, Zhang Qifeng, bị gắn danh xưng CEO của Kaiwa Technology, một công ty ở Quảng Châu, hoặc là tiến sĩ tốt nghiệp Đại học Công nghệ Nam Dương (NTU) của Singapore. Ông được trích dẫn phát biểu rằng robot sẽ cho phép người thật và máy móc “tương tác” để mang thai, dù chi tiết cách thức chưa được nêu rõ.

Tuy nhiên, khi kiểm chứng, không có công ty nào tên Kaiwa Technology tồn tại trên mạng. Đại học NTU cũng khẳng định chưa từng có ai tên Zhang Qifeng theo học tiến sĩ, và không có bất kỳ nghiên cứu nào về “robot mang thai” được tiến hành tại đây. “Chúng tôi xin thông báo rằng không có ai tên Zhang Qifeng tốt nghiệp NTU với bằng tiến sĩ”, phát ngôn viên của trường cho biết. Điều này cho thấy toàn bộ câu chuyện chỉ là tin bịa đặt, song vẫn lan truyền mạnh trên mạng xã hội nhờ yếu tố kỳ lạ và tính giật gân.

“Tử cung nhân tạo – công nghệ thật giữa làn sóng tin giả”

Dù robot mang thai chỉ là sản phẩm tưởng tượng, khái niệm tử cung nhân tạo lại là một hướng nghiên cứu khoa học có thật. Tại Bệnh viện Nhi Philadelphia (CHOP), các nhà khoa học đang phát triển thiết bị EXTEND – một hệ thống môi trường ngoài tử cung nhằm hỗ trợ trẻ sinh non ở giai đoạn từ 23 đến 28 tuần. Đây là thời điểm mà khả năng sống sót của trẻ gặp nhiều nguy hiểm do phổi và hệ thần kinh chưa hoàn thiện.

Thiết bị EXTEND hoạt động bằng cách đưa trẻ sinh non vào một túi chứa nước ối nhân tạo, kết nối dây rốn với máy tạo oxy bên ngoài, đóng vai trò một phần thay thế cho nhau thai. Môi trường bên trong được kiểm soát nhiệt độ, áp suất và ánh sáng, đồng thời cách ly vi khuẩn gây hại, giúp trẻ phát triển tiếp tục như trong bụng mẹ.

Năm 2017, nhóm nghiên cứu của CHOP công bố kết quả thử nghiệm thành công trên cừu non, duy trì phát triển bình thường trong vòng một tháng. Đến năm 2024, nhóm hợp tác với Đại học Duke để đánh giá tác động lên hoạt động gen của não. Kết quả cho thấy thiết bị giúp duy trì cấu trúc gen gần như tương đồng với những cá thể được nuôi dưỡng trong bụng mẹ lâu hơn.

Dù vậy, công nghệ này vẫn ở giai đoạn thử nghiệm và còn nhiều vấn đề đạo đức lẫn kỹ thuật chưa được giải quyết. Tiến sĩ Harvey Kliman, giám đốc Đơn vị Nghiên cứu Sinh sản và Nhau thai tại Trường Y Đại học Yale, nhận định: “Liệu chúng ta có nên làm điều đó không? Câu trả lời của tôi chắc chắn là không. Nhưng về mặt trí tuệ, việc suy ngẫm về những thách thức này rất thú vị, bởi nó cho thấy phép màu của một thai kỳ bình thường”.

Một số thách thức nổi bật là khả năng truyền kháng thể từ mẹ sang thai nhi trong thai kỳ tự nhiên. Trong cơ thể người, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh được hình thành một phần nhờ kháng thể từ máu mẹ truyền qua dây rốn. Ngoài ra, hệ vi sinh vật âm đạo của người mẹ cũng được cho là có ảnh hưởng tích cực đến sức khỏe trẻ sau khi chào đời. Những yếu tố sinh học tinh vi này rất khó để tái tạo trong môi trường máy móc.

Tiến sĩ Aghajanova, một chuyên gia khác, cho rằng robot mang thai chỉ là “một câu chuyện khoa học viễn tưởng hay”, nhưng không thực tế và cũng không cần thiết, nhất là khi nhiều quốc gia đã có các phương pháp điều trị vô sinh, hiến tặng trứng hoặc mang thai hộ.

Câu chuyện về robot mang thai dù là tin giả nhưng đã mở ra một chủ đề khoa học đầy tranh cãi: Liệu công nghệ có thể thay thế hoàn toàn quá trình mang thai tự nhiên của con người? Ít nhất, hiện tại, câu trả lời vẫn là “chưa”.