Loài cá bé xíu hóa đặc sản cực hiếm, mỗi năm chỉ có một mùa: Rẻ tiền mà không dễ mua, dân sành ăn săn lùng 'đỏ mắt'

Miền Tây Nam Bộ từ lâu được biết đến là vùng đất trù phú, nơi thiên nhiên hào phóng ban tặng cho cư dân nguồn thủy sản dồi dào từ sông ngòi, ao hồ đến đồng ruộng. Trong kho tàng sản vật ấy, cá rô non – còn gọi là cá rô bí, cá rô dăm – được xem như một đặc sản dân dã, để lại dấu ấn khó quên trong lòng thực khách.

Cá rô non thường xuất hiện nhiều nhất vào cuối mùa mưa, khi nước bắt đầu rút khỏi đồng ruộng. Những con cá nhỏ bằng ngón tay rời tổ, theo dòng nước bơi đi tìm nơi trú ngụ. Đây cũng là lúc người dân miền Tây giăng lưới, đặt dớn, đặt chài. Chỉ cần khéo léo đặt bẫy ở dòng nước chảy qua chân ruộng, vài giờ sau đã có thể thu về cả rổ cá rô non tươi rói.

Điều đặc biệt là cá rô non hiếm khi thấy trong các chợ lớn. Chúng chỉ xuất hiện ngắn ngày, chủ yếu phục vụ nhu cầu của người dân địa phương. Cũng vì vậy, nhiều người xa quê khi nhớ về bữa cơm nhà lại thèm đến nao lòng đĩa cá rô chiên giòn hay nồi cá kho tiêu đậm đà.
Cá rô non có thân nhỏ nhưng thịt chắc, vị ngọt tự nhiên, đặc biệt là ít xương dăm. Đây chính là lý do khiến món ăn từ loài cá này được ưa chuộng và giữ được nét riêng không lẫn với cá đồng khác.

Người miền Tây chế biến cá rô non thành nhiều món ăn quen thuộc. Dân dã nhất là chiên giòn: cá làm sạch, để nguyên con, tẩm chút muối rồi thả vào chảo dầu sôi. Khi cá vàng ruộm, giòn rụm, ăn kèm chén nước mắm chua ngọt, bữa cơm lập tức trở nên hấp dẫn.

Ngoài ra, cá rô non kho tiêu hay kho sả ớt cũng rất được ưa thích. Cá được ướp gia vị, rim đến khi săn lại, nước kho sánh đậm, mùi thơm quyện cùng vị béo ngậy khiến món ăn trở thành “linh hồn” của bữa cơm quê. Thỉnh thoảng, cá còn được đem nấu canh chua với me, dứa và rau thơm. Nồi canh nóng hổi, chua thanh, ngọt dịu thịt cá làm xua tan cái oi bức ngày hè.
Ngày nay, cá rô non không chỉ còn trong bữa ăn của người dân mà đã trở thành món đặc sản được nhiều nhà hàng, quán ăn ở miền Tây đưa vào thực đơn để phục vụ du khách. Tuy nhiên, nguồn cá ngày càng khan hiếm, sản lượng ít nên giá cũng tăng cao, dao động 100.000 - 120.000 đồng/kg. Người mua may mắn lắm mới tìm được mẻ cá ngon đúng mùa.

Có thể nói, cá rô non không chỉ là thực phẩm mà còn là “hương vị ký ức” của miền Tây sông nước. Dù chỉ hiện diện trong một mùa ngắn ngủi, loài cá nhỏ bé ấy đã góp phần làm phong phú ẩm thực Nam Bộ và gợi nhớ đến sự mộc mạc, đậm tình quê hương.