Luật Đường sắt (sửa đổi): Vingroup, THACO rộng cửa tiếp cận vốn; Hòa Phát, Đèo Cả hưởng cơ chế phụ trợ, nguồn nhân lực

Sáng 16/6, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã trình bày trước Quốc hội tờ trình (bổ sung) dự án Luật Đường sắt (sửa đổi). Dự luật lần này được đánh giá có nhiều điều chỉnh quan trọng, trong đó đáng chú ý là loạt chính sách ưu đãi và cơ chế đặc thù nhằm mở rộng không gian phát triển cho ngành đường sắt và khơi thông dòng vốn ngoài Nhà nước – yếu tố được xem là điểm nghẽn nhiều năm qua.

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh

Ưu đãi lớn cho nhà đầu tư tư nhân

Lần đầu tiên, dự thảo Luật dành riêng một điều quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài ngân sách. Theo đó, Nhà nước khuyến khích tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư các dự án đường sắt theo quy định pháp luật về đầu tư.

Đáng chú ý, các dự án này sẽ được Nhà nước bảo đảm toàn bộ kinh phí bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với phần đất dành cho đường sắt bằng ngân sách. Đối với dự án đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP), phần chi phí đền bù không tính vào tỷ lệ vốn Nhà nước – giúp giảm áp lực tài chính cho nhà đầu tư tư nhân.

Trường hợp chỉ có một nhà đầu tư đề xuất dự án theo quy định, cơ quan có thẩm quyền được chấp thuận cả chủ trương đầu tư và nhà đầu tư. Với hình thức PPP, sau khi dự án được phê duyệt, cơ quan chức năng có thể áp dụng chỉ định nhà đầu tư, nhưng yêu cầu nhà đầu tư phải chứng minh năng lực tài chính, khả năng thu xếp vốn và kinh nghiệm triển khai dự án tương tự.

Trước khi quyết định chỉ định, các cơ quan chức năng phải lấy ý kiến bằng văn bản của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an nhằm đảm bảo các yêu cầu về quốc phòng, an ninh, và bảo mật thông tin quốc gia.

Dự thảo nhấn mạnh định hướng đưa đường sắt trở thành trụ cột trong mạng lưới giao thông vận tải quốc gia. Theo đó, Nhà nước ưu tiên phân bổ ngân sách để phát triển kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia và địa phương, công nghiệp đường sắt và đào tạo nhân lực. Đồng thời, dự thảo khuyến khích địa phương tham gia đầu tư, bồi thường, giải phóng mặt bằng cho các dự án đường sắt quốc gia đi qua địa bàn.

Hàng loạt ngành nghề như kinh doanh kết cấu hạ tầng đường sắt, vận tải, sản xuất thiết bị chuyên dụng, đào tạo nhân lực... được xếp vào nhóm ưu đãi đầu tư. Nhà đầu tư cũng được cấp dải tần số vô tuyến điện riêng để điều hành giao thông và vận hành hệ thống sức kéo chạy tàu – một bước cần thiết trong hiện đại hóa hệ thống vận tải đường sắt.

Ngoài ra, quỹ đất dành cho phát triển hạ tầng và công nghiệp đường sắt sẽ được đảm bảo theo quy hoạch.

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là công trình giao thông trọng điểm quốc gia (Ảnh minh họa)

Ưu đãi thuế, tín dụng và bảo lãnh vốn

Để tăng sức hút, dự luật quy định tổ chức, cá nhân trong nước tham gia dự án đường sắt sẽ được miễn thuế nhập khẩu máy móc, thiết bị, phương tiện và vật tư chuyên dụng chưa sản xuất được trong nước hoặc không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật.

Doanh nghiệp còn được miễn hoặc giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; được vay vốn tín dụng đầu tư Nhà nước hoặc được Chính phủ bảo lãnh vay để phát triển hạ tầng, phương tiện, thiết bị và công nghiệp đường sắt.

Tại các địa bàn kinh tế khó khăn, doanh nghiệp sẽ được hỗ trợ một phần vốn từ ngân sách và tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi, đồng thời hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp nếu tham gia đầu tư các lĩnh vực thuộc ngành đường sắt.

Một điểm mới đáng chú ý là với dự án đường sắt quốc gia đi qua địa bàn tỉnh, UBND cấp tỉnh có thể chỉ định nhà đầu tư theo quy định về phát triển đô thị theo mô hình TOD (phát triển định hướng giao thông).

Mở đường cho dự án 67 tỷ USD và doanh nghiệp nội

Với dự thảo Luật Đường sắt (sửa đổi), Chính phủ đang kỳ vọng tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá, hiện thực hóa chiến lược phát triển hạ tầng đường sắt quốc gia và thu hút dòng vốn xã hội hóa. Đây được xem là bước chuẩn bị pháp lý quan trọng trước khi triển khai các dự án quy mô lớn như tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, với tổng vốn dự kiến lên tới 67 tỷ USD.

Nếu được thông qua, luật mới sẽ mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp tư nhân từng đề xuất dự án như Vingroup, THACO, Đèo Cả… Trong đó, nhóm doanh nghiệp hạ tầng như Vinaconex, Fecon, Lizen... có thể được gỡ nút thắt về mặt bằng và nhân lực. Nhóm cung ứng nguyên vật liệu và thiết bị như Hòa Phát, THACO, cũng như hàng trăm doanh nghiệp phụ trợ trong ngành cơ khí – vận tải – tín hiệu sẽ có cơ chế mới để phát triển.

Đặc biệt, vấn đề về tiếp cận tín dụng và bảo lãnh vốn – một trong những rào cản lớn nhất trong đầu tư hạ tầng hiện nay – đã được đề cập trực tiếp trong dự luật, mở ra kỳ vọng về môi trường đầu tư minh bạch và thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

>> Sau 8 năm gầy dựng VinFast, tỷ phú Phạm Nhật Vượng bắt đầu hành trình mới ở tuổi 57