Mặt hàng Việt Nam ê hề, Nhật Bản cạn kiệt nguồn cung, phải xả kho dự trữ khẩn cấp

Theo tờ Fortune, giá gạo bắt đầu tăng mạnh từ mùa hè năm 2024 khi người tiêu dùng lo ngại về khả năng xảy ra một trận động đất lớn ở khu vực ven biển Thái Bình Dương. Điều này khiến nhiều người đổ xô đi mua và tích trữ gạo, làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt nguồn cung.

Không chỉ do tâm lý lo sợ thiên tai, giá gạo tăng vọt còn chịu tác động từ nhiều yếu tố khác, bao gồm chi phí sản xuất leo thang, tình trạng thiếu hụt lao động trong ngành nông nghiệp và nhu cầu lớn từ ngành dịch vụ, đặc biệt là các nhà hàng và khách sạn phục vụ du khách.

Trước tình hình này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, ông Taku Eto, tuyên bố rằng chính phủ sẽ giải phóng một phần kho dự trữ gạo quốc gia nhằm giảm áp lực lên giá cả và đảm bảo nguồn cung ổn định. Tuy nhiên, ông Eto không đưa ra khung thời gian cụ thể về việc thực hiện kế hoạch này.

Giống như Mỹ có kho dự trữ dầu mỏ chiến lược, Nhật Bản cũng duy trì kho dự trữ gạo nhằm ứng phó với các tình huống khẩn cấp như thiên tai hoặc mất mùa. Hiện tại, kho dự trữ gạo của Nhật Bản chứa khoảng 1 triệu tấn – tương đương 1/7 tổng lượng tiêu thụ hàng năm của nước này. Lần gần đây nhất chính phủ Nhật Bản sử dụng đến nguồn dự trữ này là vào năm 2011, sau trận động đất Tohoku và thảm họa sóng thần khiến nhà máy điện hạt nhân Fukushima gặp sự cố rò rỉ phóng xạ.

Khác với cách Mỹ sử dụng kho dự trữ dầu mỏ để bình ổn giá xăng dầu, kho dự trữ gạo của Nhật Bản trước đây chủ yếu phục vụ mục đích đối phó với thảm họa thiên nhiên. Tuy nhiên, trong bối cảnh giá gạo tăng vọt và ảnh hưởng trực tiếp đến lạm phát cơ bản, chính phủ Nhật Bản buộc phải linh hoạt điều chỉnh chính sách để can thiệp vào thị trường.

Lạm phát là một trong những vấn đề nhức nhối của nền kinh tế Nhật Bản trong thời gian qua. Để kiềm chế đà tăng giá, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã quyết định tăng lãi suất lên mức cao nhất trong 17 năm qua. Đây được xem là một động thái mạnh mẽ nhằm kiểm soát giá cả, nhưng cũng đi kèm với rủi ro làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

Ngoài giá gạo, chi phí sản xuất các mặt hàng nông sản khác tại Nhật Bản cũng đang leo thang, ảnh hưởng đến nhiều ngành nghề, đặc biệt là chuỗi cung ứng thực phẩm. Trong bối cảnh đó, động thái giải phóng gạo dự trữ của chính phủ được kỳ vọng sẽ góp phần hạ nhiệt thị trường và giảm áp lực cho người tiêu dùng.

Nhật Bản đang thiếu gạo trầm trọng. Ảnh minh họa

>> Xung đột Ukraine và Nga khiến EU ‘khó thở’: Thuế tăng, nhưng mặt hàng này của 'xứ sở bạch dương' vẫn hot

Mặc dù giá gạo tăng cao gây áp lực lớn lên người tiêu dùng, nhưng lại mang lại lợi ích không nhỏ cho nông dân Nhật Bản. Theo báo Asahi Shimbun, nông dân trồng lúa tại Nhật Bản đang hưởng lợi từ giá gạo cao, giúp họ bù đắp chi phí sản xuất ngày càng tăng. Chính vì vậy, không phải tất cả các bên liên quan đều ủng hộ quyết định giải phóng gạo dự trữ của chính phủ.

Ông Eto thừa nhận rằng một số nhà sản xuất gạo có thể phản đối động thái này vì giá cao giúp họ duy trì lợi nhuận. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng nếu giá gạo tiếp tục tăng quá mạnh, người tiêu dùng có thể thay đổi thói quen ăn uống, khiến nhu cầu gạo trong nước giảm dần về lâu dài. Do đó, việc chính phủ can thiệp nhằm giữ giá ở mức hợp lý sẽ giúp cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng trong dài hạn.

Để tránh gây ra tình trạng giá gạo giảm đột ngột, chính phủ Nhật Bản cũng đã lên kế hoạch mua lại số gạo mà họ giải phóng trong vòng một năm. Đây được xem là một biện pháp nhằm cân bằng lợi ích giữa người tiêu dùng và người sản xuất.

Trong khi Nhật Bản đang loay hoay đối phó với tình trạng thiếu hụt gạo, Việt Nam vẫn duy trì được sản lượng ổn định. Theo thống kê, sản lượng gạo của Việt Nam đạt khoảng 43,5 triệu tấn vào năm 2023 và dự kiến vẫn ở mức cao với 43,2 triệu tấn vào năm 2024. Điều này giúp Việt Nam tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu, đặc biệt là đối với các thị trường có nhu cầu nhập khẩu gạo lớn như Nhật Bản.

Hiện tại, Nhật Bản là một trong những quốc gia nhập khẩu gạo từ Việt Nam, tuy nhiên, nước này chủ yếu mua gạo Japonica – loại gạo hạt tròn cao cấp với chất lượng đặc thù phù hợp với khẩu vị người Nhật. Trong bối cảnh khủng hoảng nguồn cung nội địa, khả năng Nhật Bản sẽ phải tăng cường nhập khẩu gạo trong thời gian tới nhằm đảm bảo an ninh lương thực.

>> Giá cà phê lập đỉnh mới ngay ngày đầu năm, nông dân phấn khởi