Mặt trái của thị trường giao đồ ăn Trung Quốc

Thị trường giao đồ ăn của Trung Quốc đang mở rộng với tốc độ nhanh chóng ngay cả sau đại dịch, tăng hơn gấp đôi trong 3 qua để đạt 1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ (208 tỷ USD).

Đáng chú ý, hai "ông lớn" của ngành này bao gồm Meituan và Ele.me hiện tuyển dụng tổng cộng 10 triệu lao động. Dù đang làm giàu cho các nhà đầu tư, nhưng lực lượng tài xế giao hàng lại than phiền về thu nhập thấp, cùng với chế độ làm việc khắc nghiệt.

Trong giờ ăn trưa cao điểm các ngày trong tuần, các tòa nhà văn phòng ở thành phố Quảng Châu tràn ngập tài xế lái xe máy điện. Nếu mặc áo khoác vàng, họ là nhân viên của Meituan, nếu mặc xanh nhạt, đó là tài xế của Ele.me.

Dịch vụ giao đồ ăn tại Trung Quốc bùng nổ nhằm ứng phó với đại dịch COVID-19. Ngay cả khi những hạn chế đi lại đã được dỡ bỏ, sự tiện lợi của việc trả phí giao hàng 5 nhân dân tệ (17.000 đồng) để nhận đồ ăn được giao trong khoảng 30 phút đã giúp ngành này bén rễ trong đời sống thị dân.

Thị trường giao đồ ăn của Trung Quốc đạt 1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2023, gấp 2,3 lần quy mô vào năm 2020, theo ước tính của công ty iiMedia Research. Guolian Securities dự đoán thị trường này có thể vượt quá 2,2 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm 2030.

Nhu cầu lớn khiến các hãng giao đồ ăn tiếp tục tuyển dụng nhiều tài xế. Meituan cho biết 6,2 triệu người đã kiếm được thu nhập từ việc giao hàng vào năm 2022, tăng hơn gấp đôi so với 2,7 triệu vào năm 2018.

Ele.me báo cáo rằng hơn 4 triệu nhân viên giao hàng đã hoạt động trên nền tảng của họ từ tháng 5 năm 2022 đến tháng 9 năm 2023.

Trong khi việc giao đồ ăn đã trở thành một phần của cuộc sống hàng ngày ở Trung Quốc thì những người giao đồ ăn lại phải đối mặt với những điều kiện làm việc khó khăn.

Lu, 19 tuổi, người giao hàng cho Meituan ở Quảng Châu, kiếm được 7 nhân dân tệ cho mỗi đơn. Mặc dù phải xử lý khoảng 30 chuyến giao hàng mỗi ngày, nhưng thu nhập hàng tháng của Lu chỉ hơn 4.000 nhân dân tệ (13 triệu đồng) sau khi trừ tiền thuê phòng và các chi phí khác, ngang bằng hoặc thấp hơn một chút so với làm việc tại một nhà máy gần đó.

Lu làm công việc giao hàng trong khoảng 6 tháng sau khi tốt nghiệp cấp ba, nhưng dự định nghỉ việc để về quê.

“Tôi chỉ được nghỉ hai ngày mỗi tháng và không thể về thăm nhà”, Lu nói. "Công việc này rất khó khăn".

Trong một cuộc khảo sát năm 2021 do một tổ chức phi lợi nhuận ở Bắc Kinh thực hiện với hơn 300 nhân viên giao hàng tại các thành phố trên khắp Trung Quốc, khoảng 40% người được hỏi cho biết họ không có ngày nghỉ nào trong tháng. Làm việc nhiều giờ và lương thấp là những vấn nạn mà ngành công nghiệp giao đồ ăn chưa giải quyết được.

Mạng lưới an sinh xã hội được cho là chưa đảm bảo quyền của tài xế, nhiều nhân viên giao hàng không có hợp đồng, bảo hiểm y tế hoặc bảo hiểm thất nghiệp.

Mặc dù Meituan và Ele.me đã quảng bá những lợi ích to lớn mà ngành này đem lại, nhưng các nhà lập pháp Trung Quốc vẫn đề xuất cải thiện điều kiện làm việc cho tài xế giao hàng.

Các nền tảng giao hàng được kêu gọi thay đổi thuật toán mà họ sử dụng để buộc tài xế giao hàng nhanh chóng. Ngoài ra, chính phủ Trung Quốc đã tăng cường giám sát bằng cách hướng dẫn các công ty bảo vệ quyền lợi của nhân viên giao hàng.

Trào lưu thuê bạn tâm sự của giới trẻ Trung Quốc