Miền Bắc đối mặt cú sốc tổng cung từ siêu bão Yagi và lũ lụt

Tác động của cú sốc tổng cung lên khu vực sản xuất

Tác động của thiên tai như bão và lũ lụt thường gây ra "cú sốc tổng cung", khi các yếu tố sản xuất như lao động, vốn, và tài nguyên bị gián đoạn. Cụ thể, cú sốc cung có thể dẫn đến giảm sản lượng sản xuất, tăng chi phí đầu vào, và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Số liệu từ Báo cáo Kinh tế tháng 9/2024 của Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính thuộc Ngân hàng Techcombank đã phản ánh rõ điều này. Miền Bắc Việt Nam, với các trung tâm sản xuất quan trọng như Bắc Ninh, Hải Phòng, Bắc Giang và Thái Nguyên, là nơi tập trung các ngành công nghiệp chủ lực, đặc biệt là điện tử, may mặc và chế biến chế tạo - những lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn trong GDP và xuất khẩu của quốc gia. Khoảng 65% các công ty điện tử FDI cũng đặt cơ sở sản xuất tại khu vực này.

Siêu bão Yagi đổ bộ không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng cho cơ sở hạ tầng, mà còn tác động mạnh đến chuỗi cung ứng, từ khâu sản xuất đến phân phối. Điều này làm gián đoạn việc sản xuất hàng hóa, đặc biệt đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, do khả năng tiếp cận nguồn cung ứng và vận chuyển bị hạn chế.

Khi bão Yagi đổ bộ, hạ tầng điện, nước, và đường sá bị hư hại nghiêm trọng, đặc biệt tại các khu công nghiệp. Sự gián đoạn chuỗi cung ứng đã kéo theo việc tạm ngừng hoạt động của nhiều nhà máy điện tử và dệt may - các ngành xuất khẩu lớn của miền Bắc. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu, khả năng vận chuyển và tiếp cận nguồn nguyên liệu bị hạn chế đáng kể​. Theo số liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, ngành điện tử và may mặc chịu thiệt hại nặng nhất, dẫn đến sự sụt giảm sản lượng và ảnh hưởng trực tiếp đến tăng trưởng xuất khẩu quốc gia​.

Hậu quả kinh tế ngắn hạn và dài hạn

Báo cáo của Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính (Ngân hàng Techcombank) cho thấy, chỉ số PMI sản xuất của Việt Nam trong tháng 8 đã ghi nhận mức 52,4, phản ánh sự tăng trưởng nhẹ trong sản xuất trước khi bão Yagi ập tới. Tuy nhiên, cú sốc từ siêu bão và lũ lụt có thể tác động lớn đến chỉ số PMI trong những tháng tiếp theo khi các nhà máy tại miền Bắc phải đối mặt với tình trạng gián đoạn nguồn cung điện, nước và nguyên liệu​.

Một trong những ngành chịu ảnh hưởng lớn nhất là dệt may. Nhiều nhà máy buộc phải tạm dừng sản xuất, gây ảnh hưởng đến xuất khẩu và làm giảm doanh thu từ các thị trường quốc tế. Theo dữ liệu từ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, sản lượng công nghiệp của khu vực Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên đã giảm mạnh trong những ngày sau cơn bão, với mức giảm ước tính lên đến 15% so với cùng kỳ năm trước​.

Ngoài ra, các doanh nghiệp điện tử - ngành xuất khẩu chủ lực của miền Bắc - đang gặp khó khăn trong việc duy trì sản lượng. Đây là lĩnh vực chiếm phần lớn trong tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, đặc biệt là các sản phẩm như linh kiện điện tử, điện thoại di động và thiết bị máy tính. Việc các chuỗi cung ứng quốc tế bị gián đoạn khiến nhiều doanh nghiệp trong nước gặp khó khăn trong việc đáp ứng các đơn hàng quốc tế, ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng kinh tế quốc gia.

Cú sốc tổng cung này không chỉ ảnh hưởng đến sản xuất mà còn gây ra những biến động trên thị trường lao động. Nhiều lao động tại các khu công nghiệp lớn có thể phải tạm ngừng công việc, ảnh hưởng đến thu nhập và sức mua của họ. Báo cáo của Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính (Ngân hàng Techcombank) chỉ ra rằng doanh số bán lẻ thực đã giảm đáng kể trong những tháng gần đây, chỉ đạt mức tăng trưởng 4,6% trong tám tháng đầu năm​. Việc phục hồi thị trường tiêu dùng trong nước sẽ phụ thuộc rất lớn vào khả năng duy trì việc làm và thu nhập của người lao động.

Liệu tác động sẽ kéo dài?

Mặc dù thiệt hại ban đầu là nghiêm trọng, các chuyên gia kinh tế từ ngân hàng Techcombank vẫn lạc quan về khả năng phục hồi của miền Bắc trong thời gian tới.

Theo báo cáo của bộ phận Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính (Ngân hàng Techcombank), một số yếu tố tích cực có thể giúp hạn chế tác động tiêu cực và hỗ trợ sản xuất trong ngắn hạn. Thứ nhất, bốn trong số năm tỉnh sản xuất lớn nhất của Việt Nam nằm ở khu vực miền Nam, nơi các hoạt động sản xuất không bị ảnh hưởng bởi cơn bão. Điều này giúp giảm thiểu tác động lan tỏa đến toàn bộ chuỗi cung ứng quốc gia. Ngoài ra hệ thống hạ tầng tại các khu công nghiệp trọng điểm đã được đầu tư mạnh mẽ trong những năm qua, giúp giảm thiểu tác động từ thiên tai. Các khu công nghiệp như Bắc Ninh và Thái Nguyên, nơi có nhiều doanh nghiệp FDI lớn như Samsung, đã được thiết kế để chịu được các điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Bên cạnh đó, điều kiện thời tiết cũng được dự báo sẽ cải thiện nhanh chóng, tạo điều kiện cho các ngành sản xuất hồi phục​. Các cơ quan Nhà nước từ Trung ương tới địa phương đã tham gia tích cực vào việc khắc phục cơ sở hạ tầng và hỗ trợ tài chính cho các doanh nghiệp bị ảnh hưởng​.

Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 29/CT-TTg, tập trung vào việc thúc đẩy giải ngân đầu tư công, đặc biệt vào các dự án hạ tầng thiết yếu​. Mặc dù tốc độ giải ngân trong các tháng đầu năm 2024 vẫn chậm, nhưng dự báo sẽ có sự cải thiện mạnh mẽ vào cuối năm​. Báo cáo từ Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính (Ngân hàng Techcombank) cho thấy, các hoạt động phục hồi có thể giúp hạn chế tác động tiêu cực của bão trong ngắn hạn​.

Hơn nữa, sự phục hồi của nhu cầu tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt là tại các thị trường lớn như Mỹ và EU, đang hỗ trợ tích cực cho ngành xuất khẩu của Việt Nam. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy cán cân thương mại trong tháng 8/2024 thặng dư đạt 4,5 tỷ USD, mức cao nhất kể từ tháng 8/2020​. Các đơn hàng xuất khẩu mới, đặc biệt là trong ngành điện tử, tiếp tục tăng mạnh, cho thấy dấu hiệu phục hồi của ngành sản xuất​.

Các dự báo từ Bộ phận Phân tích Kinh tế và Thị trường Tài chính (Ngân hàng Techcombank) cũng chỉ ra rằng tác động của siêu bão Yagi và lũ lụt lên lạm phát sẽ ở mức thấp, khoảng 3% cho cả năm 2024. Mức tăng giá một số mặt hàng thực phẩm, đặc biệt là rau và hải sản, sẽ không quá lớn và có thể được kiểm soát nhờ các biện pháp ổn định từ chính phủ.

Sản xuất điện tử – lĩnh vực chịu ảnh hưởng lớn nhất từ siêu bão – cũng được dự báo sẽ phục hồi tương đối nhanh, do nhu cầu quốc tế đối với các sản phẩm công nghệ vẫn duy trì ở mức cao. Sự tăng trưởng này tiếp tục được hỗ trợ bởi các đơn đặt hàng xuất khẩu mới từ các doanh nghiệp điện tử trong nước, vốn đã đạt mức tăng 20% YoY trong ba tháng liên tiếp.

Mặc dù siêu bão Yagi và các đợt lũ lụt đã gây ra cú sốc tổng cung lớn đối với các tỉnh miền Bắc, triển vọng phục hồi của khu vực vẫn sáng sủa nhờ vào sự can thiệp kịp thời từ Chính phủ và sự ổn định của các khu vực sản xuất khác trong nước. Tuy nhiên, để đảm bảo quá trình phục hồi nhanh chóng, các chuyên gia từ Techcombank khuyến nghị việc đẩy mạnh đầu tư công và cải thiện hạ tầng sẽ là yếu tố then chốt trong những tháng tới.

>> Siêu bão Yagi tàn phá nghiêm trọng, gây áp lực lạm phát chi phí đẩy tại Việt Nam