Một số mặt hàng hải sản Việt Nam đối mặt với nguy cơ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ

Nhiều mặt hàng hải sản của Việt Nam đang đứng trước nguy cơ bị cấm nhập khẩu vào Mỹ từ năm 2026. Quyết định bất ngờ từ Cơ quan Quản lý Đại dương và Khí quyển Quốc gia Mỹ (NOAA) liên quan đến Đạo luật Bảo vệ Động vật Biển có Vú (MMPA) đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về những thách thức lớn đối với ngành thủy sản, cũng như ảnh hưởng trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân Việt Nam.

Theo thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Mỹ, NOAA đã đưa ra phán quyết cuối cùng, theo đó một số nghề cá của Việt Nam không được công nhận là “tương đương” với tiêu chuẩn của Mỹ. Điều này đồng nghĩa với việc các sản phẩm hải sản từ những nghề cá này có thể bị cấm xuất khẩu sang thị trường Mỹ kể từ ngày 1/1/2026.

Nhiều mặt hàng thủy sản có giá trị kinh tế cao của Việt Nam đang đối mặt lệnh cấm từ Mỹ

Cụ thể, trong báo cáo của mình, trong số 23 nghề cá được đánh giá, NOAA chỉ công nhận 11 nghề cá của Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn. Đây là những nghề sử dụng ngư cụ ít gây tác động, bao gồm khai thác cá ngừ, cá cơm, tôm biển và mực. Tuy nhiên, 12 nghề cá khác lại bị liệt vào danh sách không đạt yêu cầu, bao gồm việc đánh bắt cá mú, ghẹ, tôm hùm, cá thu, cá ngừ bằng lưới rê, lưới kéo hoặc câu vàng. Nguyên nhân chính là do nguy cơ ảnh hưởng đến các loài động vật biển có vú dễ bị tổn thương, cùng với những hạn chế trong việc giám sát và báo cáo hoạt động đánh bắt không chủ đích. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hải sản của 12 nghề cá này sang thị trường Mỹ đạt gần 512 triệu USD, chiếm khoảng 1/4 tổng kim ngạch xuất khẩu các loài này của Việt Nam. Trong đó, cá ngừ chiếm 18%, ghẹ 3% và mực gần 1%. Nếu lệnh cấm này có hiệu lực, thiệt hại không chỉ dừng lại ở con số hàng trăm triệu đô la mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng thủy sản, làm giảm uy tín của ngành trên thị trường quốc tế và đặc biệt là đe dọa trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân.

Mặc dù Việt Nam đã ban hành lệnh cấm khai thác và giết hại có chủ ý các loài động vật có vú biển, đồng thời quy định rõ ràng các hình thức xử phạt, từ hành chính cho đến hình sự theo Bộ luật Hình sự; đồng thời các biện pháp giám sát cũng đã được áp dụng, song những giải pháp giảm thiểu hiện nay vẫn chưa chứng minh được hiệu quả trong việc kiểm soát tình trạng đánh bắt không chủ đích dưới ngưỡng cho phép, đặc biệt đối với các loài dễ bị tổn thương.

Việc NOAA từ chối công nhận không chỉ đe dọa gây thất thu lớn cho ngành xuất khẩu hải sản sang Mỹ, mà còn tác động trực tiếp đến sinh kế của hàng trăm nghìn ngư dân, làm gián đoạn chuỗi cung ứng thủy sản, đồng thời ảnh hưởng đến uy tín của Việt Nam trên thị trường quốc tế trong lĩnh vực bảo tồn và phát triển bền vững.