Một tỉnh miền Trung xin cơ chế đặc thù để đẩy nhanh siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Ngày 27/5, UBND tỉnh Bình Định có văn bản gửi Bộ Xây dựng và Ban Quản lý Dự án Đường sắt, đề xuất một loạt kiến nghị nhằm tháo gỡ vướng mắc trong quá trình triển khai tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đi qua địa bàn tỉnh.

Theo đó, tỉnh đề nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo Ban QLDA Đường sắt phối hợp chặt chẽ với địa phương trong quá trình nghiên cứu, thiết kế chi tiết dự án, nhằm hạn chế tối đa việc chồng lấn với các quy hoạch hiện hữu. Những khu vực đặc biệt cần lưu ý gồm các khu dân cư hiện trạng, các khu tái định cư mới hoàn thành phục vụ dự án cao tốc Bắc – Nam phía Đông, cùng các dự án trọng điểm khác của tỉnh.

Ngoài ra, Bình Định đề nghị khảo sát kỹ lưỡng mức độ ảnh hưởng của dự án tới các di tích lịch sử trên địa bàn như Thành Cha (TX. An Nhơn), Ngã Ba Đình và Trận tập kích trụ sở ngụy quyền năm 1961 (TX. Hoài Nhơn).

Một số đoạn tuyến được xác định có nguy cơ tác động lớn đến quy hoạch và dân cư bao gồm: Đoạn qua xã Hoài Sơn, phường Hoài Hảo (TX. Hoài Nhơn); Đoạn đi qua xã Mỹ Hiệp (huyện Phù Mỹ); Đoạn qua huyện Tuy Phước, ảnh hưởng trực tiếp đến cụm công nghiệp Tây Hoàng Giang và khu tái định cư Bình An 1.

Đặc biệt, tỉnh kiến nghị điều chỉnh hướng tuyến đoạn từ Km953+500 đến Km962+000 và khu vực ga Diêu Trì – nơi đang có nguy cơ chồng lấn với tuyến cao tốc Bắc – Nam hiện hữu qua xã Phước An, huyện Tuy Phước.

> > Không 'đặc quyền, đặc lợi', sếp VinSpeed nói gì khi vay gần 50 tỷ USD làm siêu dự án đường sắt Bắc - Nam?

Kiến nghị mở rộng cơ chế chính sách để đẩy nhanh tiến độ

Về cơ chế triển khai, UBND tỉnh đề xuất Bộ Xây dựng báo cáo Chính phủ cho phép áp dụng các chính sách đặc thù tương tự như đối với dự án đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025. Theo đó, tỉnh mong muốn mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế đặc thù cho toàn bộ các hạng mục liên quan đến giải phóng mặt bằng và tái định cư, bao gồm việc đầu tư khu tái định cư, mỏ vật liệu, khu cải táng, di dời hạ tầng kỹ thuật…

Bình Định cũng đề nghị xử lý phần đất và công trình nằm ngoài ranh giới GPMB nhưng thuộc hành lang an toàn đường sắt; đồng thời kiến nghị giao HĐND tỉnh quyền quyết định chuyển đổi mục đích sử dụng rừng đối với các khối lượng phát sinh trong quá trình thực hiện dự án.

Một vướng mắc khác là việc khai thác tận dụng gỗ rừng tự nhiên thuộc loài thực vật thông thường hiện phải đấu giá qua nhiều bước, mất nhiều thời gian. Tỉnh đề xuất cho phép thực hiện chỉ định thầu nhằm rút ngắn thủ tục, đảm bảo tiến độ.

Dự án trọng điểm, cơ hội phát triển lớn cho Bình Định

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam có tổng chiều dài khoảng 1.541km, tốc độ thiết kế tối đa 350km/h, đi qua 20 tỉnh, thành từ Hà Nội đến TP. HCM. Dự kiến có 23 ga hành khách và 5 ga hàng hóa, với tổng vốn đầu tư lên đến 1,71 triệu tỷ đồng. Tổng diện tích sử dụng đất khoảng 10.827ha, số dân phải tái định cư lên tới hơn 120.000 người.

Riêng tỉnh Bình Định được quy hoạch 2 nhà ga: Bồng Sơn và Diêu Trì. Theo đánh giá của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc tại buổi tiếp xúc cử tri trước kỳ họp Quốc hội tháng 9/2024, việc được bố trí hai nhà ga là lợi thế rất lớn, không phải địa phương nào cũng có. Tuyến đường sắt mới này sẽ tạo cú hích lớn, mở ra cơ hội phát triển đột phá cho Bình Định.

Phó Thủ tướng cũng cho biết Chính phủ đang đẩy mạnh cải tạo tuyến đường sắt hiện hữu phục vụ vận tải hàng hóa thông thường, trong khi đường sắt tốc độ cao sẽ ưu tiên vận chuyển hành khách và hàng hóa đặc biệt, phục vụ cả phát triển kinh tế và quốc phòng – an ninh.

UBND tỉnh Bình Định kỳ vọng với sự vào cuộc của các Bộ, ngành và việc tháo gỡ các rào cản kỹ thuật – chính sách, địa phương sẽ tận dụng tốt cơ hội này để bứt phá, trở thành điểm sáng trong mạng lưới phát triển vùng Nam Trung Bộ.