Mỹ cảnh báo nóng: Nếu Bắc Kinh không dỡ kiểm soát đất hiếm, 277.000 du học sinh Trung Quốc sẽ bị trục xuất

Trong cuộc phỏng vấn với kênh Fox Business gần đây, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cảnh báo rằng Washington có thể trục xuất hàng trăm nghìn sinh viên Trung Quốc nếu Bắc Kinh không dỡ bỏ lệnh kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.

Phát ngôn này phản ánh căng thẳng leo thang trong cuộc cạnh tranh tài nguyên chiến lược giữa 2 nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Được mệnh danh là “vitamin của ngành công nghiệp hiện đại”, đất hiếm là vật liệu cốt lõi trong sản xuất công nghệ cao, thiết bị quân sự và năng lượng mới.

Trung Quốc hiện chiếm khoảng 70% sản lượng toàn cầu cùng phần lớn công nghệ tinh chế – lợi thế mà Washington chưa thể thay thế dù đã nỗ lực nhiều năm qua.

Mỹ từng cố gắng khôi phục chuỗi cung ứng trong nước, trong đó có việc tái khởi động mỏ Mountain Pass ở California, song hạn chế về công nghệ tinh luyện khiến năng lực sản xuất vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu.

Trước tình thế này, chính quyền Mỹ đã tìm cách gia tăng sức ép với Bắc Kinh. Ông Bessent cho rằng trục xuất sinh viên Trung Quốc có thể là một trong những “biện pháp đáp trả” nếu Trung Quốc không nhượng bộ. Tuy nhiên, tính khả thi của lời đe dọa này vẫn gây tranh cãi.

Theo Viện Giáo dục Quốc tế (IIE), năm 2024 có khoảng 277.000 sinh viên Trung Quốc đang theo học tại Mỹ. Dù con số đã giảm so với năm 2019, nhóm sinh viên này vẫn mang lại nguồn thu hàng chục tỷ USD mỗi năm từ học phí và chi tiêu, đóng vai trò quan trọng đối với tài chính của nhiều trường đại học.

Giới phân tích cho rằng, nếu việc trục xuất diễn ra, hệ thống giáo dục và kinh tế Mỹ sẽ chịu ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt trong bối cảnh nhiều trường vẫn phụ thuộc lớn vào sinh viên quốc tế.

Thêm vào đó, nội bộ nước Mỹ chưa có sự đồng thuận cho biện pháp cứng rắn này. Hồi tháng 5, Thượng nghị sĩ Marco Rubio từng đề xuất siết thị thực du học sinh Trung Quốc, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ nhạy cảm, nhưng vấp phải phản đối mạnh mẽ từ giới học thuật và doanh nghiệp.

Đến tháng 9, Tổng thống Donald Trump cũng tuyên bố rằng “việc từ chối sinh viên Trung Quốc là một sự xúc phạm quốc gia”.

Những phát biểu trái chiều này cho thấy sự chia rẽ trong nội bộ Washington về chính sách đối với Trung Quốc, đặc biệt trong các vấn đề liên quan đến kinh tế và an ninh công nghệ.

Trong khi đó, nỗ lực của Mỹ nhằm thuyết phục đồng minh cùng hành động về vấn đề đất hiếm vẫn chưa đạt kết quả đáng kể. Các đối tác như Liên minh châu Âu và Ấn Độ có quan hệ kinh tế chặt chẽ với Trung Quốc, khiến họ khó đứng hẳn về phía Washington trong lĩnh vực tài nguyên chiến lược này.

Giới quan sát nhận định, phát biểu của Bessent phản ánh sự lo ngại và bất lực của Mỹ trước vị thế thống trị của Trung Quốc trong ngành đất hiếm – lĩnh vực được xem là “mạch máu” của nền công nghiệp hiện đại.

Theo Politico