Ngăn tình trạng đa cấp 'treo đầu dê, bán thịt chó', Bộ Công Thương mạnh tay siết 'gọng kìm'

Một trong những điểm nổi bật trong dự thảo sửa đổi là đề xuất tăng mức ký quỹ bắt buộc từ 10 tỷ đồng lên 20 hoặc 50 tỷ đồng, tùy theo quy mô doanh nghiệp. Theo Bộ Công Thương, đây là biện pháp nhằm đảm bảo năng lực tài chính của các đơn vị tham gia thị trường, đặc biệt là trong việc trả thưởng, mua lại hàng hóa hoặc hoàn tiền cho người tham gia.

Bên cạnh yêu cầu về vốn, các doanh nghiệp đa cấp sẽ phải chứng minh năng lực tài chính, duy trì hệ thống kiểm soát nội bộ và minh bạch trong cơ chế chi trả hoa hồng. Đặc biệt, doanh nghiệp không được phép chỉ hoạt động từ trụ sở chính, mà bắt buộc phải có nhân sự và hiện diện pháp lý tại địa phương nơi triển khai hoạt động. Bước này nhằm tăng cường giám sát tại chỗ và xử lý vi phạm kịp thời.

Theo đại diện Bộ Công Thương, quy định mới nhằm sàng lọc các doanh nghiệp yếu kém, đồng thời ngăn chặn các tổ chức lợi dụng mô hình đa cấp để vận hành các hệ thống đầu tư tài chính trá hình.

Không chỉ siết điều kiện doanh nghiệp, dự thảo còn nâng chuẩn với người bán hàng đa cấp. Cụ thể, cá nhân muốn tham gia mô hình này phải vượt qua kỳ kiểm tra kiến thức pháp luật chuyên sâu. Nếu không đạt, người đó sẽ không được phép tham gia bất kỳ công ty đa cấp nào trên toàn quốc.

Thống kê từ kỳ thi tháng 6/2025 cho thấy, có đến hơn 90% người dự thi không đạt yêu cầu. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải chuẩn hóa chương trình đào tạo, thi cử và cấp chứng nhận một cách nghiêm túc, có hệ thống.

Không chỉ siết điều kiện doanh nghiệp, dự thảo còn nâng chuẩn với người bán hàng đa cấp. Ảnh minh họa

Chia sẻ tại Diễn đàn “Kinh doanh theo phương thức đa cấp tại Việt Nam”, nhiều chuyên gia và đại diện doanh nghiệp đều nhìn nhận: ngành bán hàng đa cấp đang đối mặt với những thách thức lớn, từ việc bị biến tướng thành công cụ lừa đảo đến những vướng mắc hành chính không thống nhất giữa các địa phương.

Theo ông Võ Đan Mạch, Tổng Thư ký Hiệp hội Bán hàng đa cấp Việt Nam, tình trạng tổ chức không phép, sử dụng hàng hóa kém chất lượng và chiêu trò mập mờ khiến người tiêu dùng mất niềm tin vào ngành. Trong khi đó, ông Nguyễn Phương Sơn, Trưởng ban Truyền thông - Đối ngoại của Hiệp hội cho biết, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó trong việc sử dụng hợp đồng điện tử, bị áp tiêu chí đại diện địa phương cứng nhắc và vướng mắc khi xin cấp phép kinh doanh không đồng bộ.

Để giải quyết những điểm nghẽn này, các chuyên gia kiến nghị cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp, đồng thời hoàn thiện khuôn khổ pháp lý phù hợp với bối cảnh kinh tế số. Việc số hóa toàn diện sẽ không chỉ tiết kiệm chi phí, nhân lực mà còn giúp minh bạch hóa thông tin và giám sát hiệu quả hơn.

PGS.TS Ngô Trí Long nhận định, những thay đổi trong dự thảo nghị định lần này là bước đi cần thiết để nâng chuẩn thị trường từ hai phía: cả doanh nghiệp lẫn người tham gia. Việc tăng ký quỹ và chuẩn hóa kiến thức pháp luật sẽ tạo ra rào cản tự nhiên đối với các đơn vị yếu kém, qua đó bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và tạo môi trường công bằng cho những doanh nghiệp làm ăn chân chính.