Ngành thép – Ít cơ hội phục hồi trong năm 2023

Đầu tư công hỗ trợ cho tiêu thụ thép nội địa

Theo báo cáo cập nhật tại Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), trong năm 2023,Chính phủ đẩy mạnh đầu tư vào các dự án cơ sở hạ tầng theo mục tiêu đảm bảo tăng trưởng kinh tế có thể hỗ trợ nhu cầu thép trong nước đặc biệt là thép xây dựng.

Theo kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, tổng vốn kế hoạch đầu tư công giai đoạn 2021-2025 đạt 2,87 triệu tỷ đồng, tăng 43,5% so với kế hoạch giai đoạn 2016-2020.

Các dự án giao thông chiếm tỷ trọng lớn khi tổng chi, đạt 507.400 tỷ đồng, chiếm 46,6% kế hoạch phân bổ vốn đầu tư trung hạn nguồn ngân sách trung ương.

Do đó, các nhà sản xuất thép xây dựng có thể hưởng lợi (HPG. Formosa, Pomina…). Giải ngân đầu tư công đã tăng tốc dần trong quý 4/2022.

Bên cạnh đó, ngành bất động sản trầm lắng trong năm 2022 và dự kiến sẽ chưa phục hồi trong năm 2023. Nguồn vốn vào các dự án bất động sản dân dụng từ đầu năm đến nay tắc nghẽn do sự thắt chặt kiểm soát tín dụng ngân hàng, phát hành TPDN riêng lẻ và niềm tin nhà đầu tư suy giảm sau các sự kiện pháp lý liên quan đến một số DN BĐS lớn.

Theo Bộ Xây dựng, số lượng dự án được cấp phép và đủ điều kiện mở bán nhà ở thương mại 9T2022 giảm 49% YoY và 24% YoY. Số lượng dự án đất nền và du lịch nghỉ dưỡng giảm 56% YoY và 54% YoY.

Vấn đề lệch pha cung cầu sẽ chưa sớm được giải quyết trong ngắn hạn, trong khi lãi suất cho vay mua nhà tăng nhanh sẽ làm giảm khả năng hấp thụ của các dự án.

Xuất khẩu thép sẽ tăng dần từ giữa năm 2023

Nhu cầu đầu tư và tiêu dùng toàn cầu và gián tiếp là nhu cầu sử dụng thép đã thu hẹp trong năm 2022 do lãi suất tăng và sức mua suy yếu.

Điều này sẽ còn tiếp diễn khi làn sóng thắt chặt chính sách tiền tệ được dự báo vẫn kéo dài đến tháng 5/2023. Áp lực tăng lãi suất dịu bớt trên toàn cầu từ quý 3/2023 sẽ khuyến khích nhu cầu thép toàn cầu.

Cụ thể, theo Hiệp hội Thép thế giới (WSA), nhu cầu thép thế giới sẽ giảm 2,3% trong năm 2022 và tăng 1% trong năm 2023. ASEAN sẽ dẫn đầu tăng trưởng về tiêu thụ thép nhờ định hướng đầu tư mạnh mẽ cho cơ sở hạ tầng.

VDSC kỳ vọng, đây sẽ tiếp tục là thị trường xuất khẩu chính của thép Việt Nam như trong 10T2022.

Theo các chuyên gia tại VDSC, Châu Âu sẽ đi vào suy thoái nhẹ trong năm 2023 khiến nhu cầu thép của khu vực này suy giảm liên tục năm thứ hai liên tiếp. Tăng trưởng sản xuất và tiêu dùng của châu Âu có thể bị giới hạn trong vài năm do giá năng lượng cao.

Tiêu thụ thép của Mỹ vẫn tăng trưởng trong năm 2022 và 2023 nhờ nhu cầu ô tô bật tăng sau dịch, chuỗi cung ứng bớt tắc nghẽn và đầu tư cho khai thác năng lượng tăng.

Tuy nhiên, VDSC cũng không kỳ vọng một sự bật tăng mạnh về xuất khẩu trong 2H2023, trong bối cảnh ngày càng nhiều thách thức về cạnh tranh và rào cản thương mại.

Nhiều thách thức với xuất khẩu thép trong các năm tới khi cạnh tranh và rào cản thương mại ngày càng gia tăng

Trung Quốc: Theo VDSC, Trung Quốc đang tăng xuất khẩu bù đắp cho nhu cầu trong nước yếu. Niềm tin người mua nhà suy giảm do chính sách Zero Covid kéo dài và nhiều nhà phát triển BĐS phá sản. Tăng đầu tư công là một yếu tố tích cực nhưng không đủ kích thích nhu cầu thép nội địa phục hồi mạnh.

Mỹ: Quốc gia này đã nới hạn ngạch nhập khẩu cho thép Nhật, EU và UK từ đầu năm 2022.

EU: Châu Âu gia tăng biện pháp bảo hộ đối với tôn mạ (nhóm 4A) của Việt Nam từ 1/7/2022 đến 30/6/2024. Ngoài Hàn Quốc, Ấn Độ và Vương Quốc Anh được quản lý theo hạn ngạch riêng, Việt Nam cùng với Thổ Nhĩ Kỳ là hai quốc gia xuất khẩu nhiều tôn mạ vào EU và sẽ được quản lý theo hạn ngạch chung “Các nước khác”.

Giai đoạn 1/7/2020 đến 30/6/2022, EC đã miễn hạn ngạch cho Việt Nam, là điều kiện thuận lợi giúp VN tăng mạnh xuất khẩu tôn mạ vào EU năm 2021 trong điều kiện thiếu cung thép trong nội địa EU. Ngoài ra, các nhà sản xuất thép EU đang vận động EC áp thuế chống bán phá giá với thép nhập khẩu.

Ấn Độ: Vào cuối tháng 11/2022 đã bỏ thuế xuất khẩu 15% đối với thép (áp dụng từ tháng 5/2022) và ký FTA với Úc bỏ thuế nhập khẩu than luyện kim và than nhiệt (2,5%) từ Úc.

Giá thép đã giảm đà rơi nhưng khó bật tăng mạnh

Nhu cầu giảm kéo giá thép giảm nhanh từ tháng 5/2022 nhưng đà giảm đã chậm dần và giá có xu hướng tạo đáy đầu quý 4/2022.Hầu hết các nhà sản xuất thượng nguồn như Formosa Hà Tĩnh, Hòa Phát, Pomina… đã giảm mạnh huy động công suất.

Tình hình tương tự cũng được ghi nhận tại nhiều nơi trên thế giới (Trung Quốc, EU, Nhật Bản,…). Nhờ đó, đà rơi của giá thép trên toàn cầu đã được kìm hãm.

Cạnh tranh giảm dần từ giữa năm 2023 tạo điều kiện cho giá thép phục hồi: Cạnh tranh giá bán nội địa giữa các nhà sản xuất Việt Nam sẽ giảm khi hàng tồn kho giá cao tích lũy trong năm 2022 được giải phóng dần trong các tháng tới.

Trong khi đó, cạnh tranh xuất khẩu và cạnh tranh với hàng nhập khẩu gia tăng khi nhiều đối thủ lớn (Trung Quốc, Ấn Độ) đẩy mạnh xuất khẩu sang Đông Nam Á trong nửa đầu năm 2023.

Biên lợi nhuận của các nhà sản xuất phục hồi chậm

Biên lợi nhuận (gộp và sau thuế) của các doanh nghiệp ngành suy giảm dần từ quý 2 và chuyển sang lỗi trong quý 3/2022, làm yếu tố giá giảm, nguyên vật liệu giá cao, kết hợp với áp lực giá và tỷ trọng gia tăng lãi suất.

VDSC cho rằng, bức tranh lợi nhuận của các doanh nghiệp vẫn chưa khá hơn trong thời hạn ngắn quý 4/2022 trong xu hướng giá thép tiếp tục đi xuống (dù chậm), tiêu thụ yếu cùng với lãi suất ngày càng cao.

Trong khi đó, triển vọng phục hồi biên lợi nhuận trong năm 2023 không có nhiều điểm sáng.

Sau một năm, một biến động rất mạnh ảnh hưởng đến chiến tranh Nga-Ukraina, giá hơn học võ, mài sắt và mặc giáp sẽ có một năm “êm dịu” hơn khi nhu cầu thép thế giới được dự báo trầm lắng vào năm 2023.

Tương tự giá thép, giá nguyên liệu sản xuất thép được kỳ vọng dao động ở biên giới, quanh mặt bằng giá cuối năm 2022 do nhu cầu dự kiến ​​kho nguyên liệu của các nhà máy thượng nguồn trên toàn cầu thấp và chỉ nhỉnh hơn to the end of year.

Biên lợi nhuận của các doanh nghiệp, cả thượng nguồn (HPG, Formosa, POM,…) và hạ nguồn (NKG, HSG, SMC,…) sẽ mở rộng nhẹ từ Q3 trở đi trên cơ sở xuất khẩu phục hồi.

Gánh nặng VND mất giá và tỷ lệ tăng vẫn lớn, tiếp tục ảnh hưởng lên chi phí tài chính. Các doanh nghiệp đang và sẽ giới hạn tác động của vấn đề Tỷ giá và lãi suất thông qua thắt lưng như cầu vay mượn và quản lý vốn lưu động thắt chặt hơn.