Nghề huấn luyện viên cuộc sống nở rộ tại Trung Quốc

Sau khi tốt nghiệp, Zhao đã phải đưa ra một số quyết định khó khăn: cô nhận được một lời mời làm việc, nhưng hoàn toàn không liên quan đến chuyên ngành lịch sử cô theo học. Mặc dù ghét ý tưởng phải đảm nhận một vai trò nhàm chán, nhưng cô cũng hiểu mức độ khốc liệt của thị trường việc làm, nấn ná sẽ khiến cô mất cơ hội.

“Tôi không biết phải quyết định làm gì và tôi sợ sẽ lựa chọn sai lầm", Zhao nói.

Cô gái 22 tuổi đã cố gắng tìm đến các bạn cùng lớp, giáo viên và thậm chí đăng bài trên hàng loạt trang web để xin lời khuyên, nhưng không ai cho cô câu trả lời hữu ích. Một ngày nọ, khi lướt mạng xã hội Xiaohongshu, Zhao tình cờ thấy một quảng cáo dịch vụ huấn luyện viên cuộc sống.

Tò mò, Zhao đã đăng ký một buổi tư vấn và vỡ ra nhiều điều. Thay vì đưa ra lời khuyên trực tiếp, huấn luyện viên giúp cô hiểu được những thái độ sâu sắc hơn đã thúc đẩy cô đưa ra quyết định. Sau một vài buổi tư vấn, Zhao quyết định nhận công việc mà cô được đề nghị và tập trung vào việc tạo ra thành tựu trong công việc hiện tại.

“Tôi nhận ra rằng mình không nên cố định vào cái gọi là sự nghiệp lý tưởng. Thay vào đó, tôi nên nhìn công việc đầu tiên của mình từ góc độ tích cực, tích lũy kinh nghiệm, khám phá điểm mạnh của bản thân và chuẩn bị cho công việc tiếp theo", cô cho biết.

Zhao không hề đơn độc. Chỉ cách đây vài năm, khái niệm huấn luyện viên cuộc sống gần như chưa từng được biết đến ở Trung Quốc. Nhưng tình hình đang thay đổi nhanh chóng khi hàng triệu sinh viên tốt nghiệp bước vào một trong những thị trường việc làm khắc nghiệt nhất trong lịch sử.

Trung Quốc đặt mục tiêu đào tạo gần 11,6 triệu sinh viên mới tốt nghiệp đại học vào năm 2023, một con số kỷ lục đối với nước này, nhưng nền kinh tế vẫn chưa bắt nhịp lại đà tăng trưởng sau giai đoạn dịch bệnh.

Trong môi trường cạnh tranh cao này, việc có kế hoạch nghề nghiệp rõ ràng có thể là một lợi thế rất lớn. Tuy nhiên, nhiều sinh viên Trung Quốc phàn nàn về việc các trường đại học trong nước thiếu hệ thống định hướng nghề nghiệp chất lượng. Trên nền tảng Weibo, nhiều người dùng mô tả lớp lập kế hoạch nghề nghiệp ở trường bằng những cụm từ như “không hữu ích” và “siêu nhàm chán”.

Điều này đã mở ra cánh cửa cho các huấn luyện cuộc sống, ngành nghề đang bắt đầu tạo ra tiếng vang lớn trên mạng xã hội. Đặc biệt, trên mạng xã hội Xiaohongshu có rất nhiều bài đăng của những người trẻ chia sẻ kinh nghiệm tư vấn nghề nghiệp cũng như hành trình trở thành huấn luyện viên cuộc sống của họ.

Không rõ chính xác có bao nhiêu huấn luyện viên cuộc sống ở Trung Quốc, nhưng ngành này dường như đang phát triển nhanh chóng. Số lượng huấn luyện viên cuộc sống từ Trung Quốc đăng ký với Liên đoàn Huấn luyện Quốc tế đã tăng gấp bốn lần từ năm 2017 đến năm 2022, tăng từ 346 lên 1.383.

Hội chợ việc làm dành cho sinh viên tốt nghiệp đại học ở Trịnh Châu, tỉnh Hà Nam. Ảnh: VCG

Trên thực tế, số lượng huấn luyện viên hành nghề tại Trung Quốc có thể còn lớn hơn nhiều vì ngành này được quản lý lỏng lẻo và hầu hết các chuyên gia đều hành nghề mà không có giấy phép.

Chloe Chan, huấn luyện viên cuộc sống làm việc tại Hồng Kông, cho biết số lượng khách hàng trẻ tìm đến để xin lời khuyên đã liên tục tăng kể từ khi cô bắt đầu hành nghề vào năm 2021. Mức tăng trưởng này không chỉ do thị trường việc làm khó khăn, Chan cảm thấy sinh viên tốt nghiệp ngày nay thường bị đè nặng bởi vô số ý tưởng nghề nghiệp mà họ nhìn thấy trên mạng xã hội.

“Họ nhìn thấy nhiều khả năng hơn, họ có nhiều ý tưởng hơn. Vì vậy, họ cần ai đó hướng dẫn hoặc truyền cảm hứng cho họ", Chan cho biết.

Dù vậy, nhiều khách hàng của Chan không thực sự hiểu vai trò của huấn luyện cuộc sống, đến mức họ hiểu sai những gì cô có thể và không thể làm để giúp họ. Nhiều người đang phải vật lộn với chứng trầm cảm thay vì gặp bác sĩ tâm lý lại tìm đến cô.

Chan thường nhắc nhở khách hàng: “Nếu bạn lo lắng, tâm trạng của bạn rất tiêu cực. Khi bạn trở lại bình thường, bạn ở mức 0. Tôi không thể giúp bạn đi từ âm về 0, nhưng tôi có thể đưa bạn từ 0 lên 1".

He Yuqi, làm nghề tiếp thị kỹ thuật số, cho biết huấn luyện viên cuộc sống đã thay đổi quan điểm của cô.

Người phụ nữ 30 tuổi lần đầu tiên tìm kiếm sự giúp đỡ vào cuối năm 2022, khi cô cảm thấy sự nghiệp của mình đã đi vào bế tắc. Sau 6 năm làm việc ở Thượng Hải, He cảm thấy sự nghiệp của cô tại công ty cũ đã hết đường thăng tiến. Nhưng cô cũng sợ phải thay đổi công việc vào thời điểm nhiều công ty công nghệ đang sa thải nhân viên.

Sau 12 buổi tư vấn, He đã cảm thấy tốt hơn nhiều về tình trạng của mình. Ban đầu, cô hy vọng nhận được những lời khuyên cụ thể, nhưng thay vào đó, huấn luyện viên lại giúp cô giải quyết những vấn đề sâu sắc hơn, đặc biệt là sự tự tin. Cô đã quyết định tiếp tục công việc tiếp thị kỹ thuật số của mình nhưng cũng mở các lớp lập kế hoạch nghề nghiệp trong thời gian rảnh rỗi.

“Huấn luyện cuộc sống là một khoản đầu tư tốt cho bản thân tôi. Huấn luyện viên hướng dẫn và cho phép tôi tự mình nhìn nhận mọi thứ. Và họ cũng cho tôi những công cụ để nhìn vào bên trong bản thân mình", He chia sẻ.

Tuy nhiên không phải ai cũng bị thuyết phục. Các huấn luyện viên cuộc sống nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp này ở Trung Quốc vẫn còn non nớt: Quy định lỏng lẻo, huấn luyện viên thường thiếu kinh nghiệm và khách hàng thường không chắc chắn họ muốn đạt được gì từ buổi tư vấn. Trong nhiều trường hợp, điều này hạn chế những gì huấn luyện viên có thể đạt được.

Zeng Jiaqi, 25 tuổi đến từ Bắc Kinh, đã có trải nghiệm đáng thất vọng với huấn luyện viên cuộc sống vào đầu năm nay. Cô đang tìm kiếm lời khuyên về cách phát triển sự nghiệp của mình, nhưng cô cảm thấy như huấn luyện viên không thể cung cấp hướng dẫn thực tế.

“Huấn luyện viên đã hỏi tôi những câu hỏi sâu sắc, nhưng cô ấy thực sự không thể giúp tôi trả lời những câu hỏi của mình", Zheng nói và cho biết cô sau đó đã tự mình giải quyết mọi vấn đề.

Bất cứ khi nào phải đối mặt với một quyết định lớn trong cuộc đời, Zheng sẽ vẽ sơ đồ tư duy để phân tích vấn đề. Cô cũng thích tham khảo ý kiến của những người bạn lớn tuổi vì họ có thể đưa ra những lời khuyên hữu ích cho bản thân cô.

“Dịch vụ huấn luyện cuộc sống rất tốn kém nên tôi thấy không có ích gì nếu tiếp tục sử dụng nó”, Zheng cho biết.

Đối với nhiều huấn luyện viên cuộc sống, thế hệ sinh viên mới tốt nghiệp Trung Quốc thường là nhóm khách hàng khó phục vụ. Scarlett Huo, một huấn luyện viên cuộc sống được chứng nhận có trụ sở tại Bắc Kinh, nói rằng hầu hết khách hàng của cô đều ở độ tuổi từ 25 đến 30 và muốn được giúp đỡ trong quá trình chuyển đổi nghề nghiệp.

Theo Huo, nhóm này có xu hướng cảm thấy bối rối hơn so với các thế hệ trước. Họ không chỉ đang cố gắng đối phó với một nền kinh tế hậu đại dịch phức tạp hơn, họ cũng hoang mang trước hàng loạt lời khuyên nghề nghiệp, thường khó hiểu hoặc mâu thuẫn.

“Một trong những vấn đề mà giới trẻ ngày nay phải đối mặt là họ có quá nhiều thông tin. Họ có những kế hoạch lớn lao nhưng lại có rất ít kỹ năng", Huo nói.

Trong khi đó, các cố vấn nghề nghiệp ở trường đại học nói rằng nhu cầu tư vấn đang lớn hơn bao giờ hết. Yang Mingyu, người từng là cố vấn tại một trường đại học có trụ sở tại Thượng Hải từ năm 2019, nói rằng sinh viên ngày nay bắt đầu lập kế hoạch cho tương lai sớm hơn các thế hệ trước.

Hầu hết sinh viên đại học cùng lứa với Yang không bận tâm nghĩ về nghề nghiệp của mình cho đến những năm cuối cấp. Tuy nhiên, hiện nay các sinh viên năm hai thường đến gặp anh với những kế hoạch chắc chắn.

“Tôi nghĩ môi trường việc làm buộc họ phải lên kế hoạch trước. Trước đây, có những lựa chọn tương đối dễ dàng hơn, cả về học thêm và việc làm, và mọi người cũng không bất an như hiện tại", Yang chia sẻ.