Nhà khoa học Việt Nam tìm ra chất ức chế tế bào ung thư trong hạt gạo

Trong một nghiên cứu chuyên sâu được công bố vào đầu tháng 10/2022, nhóm nhà khoa học người Việt đã chứng minh rằng hai hợp chất Momilactone A và Momilactone B chiết xuất từ nguồn gốc tự nhiên của hạt lúa gạo có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả mà không gây hại cho tế bào thường.

Nghiên cứu do GS.TS Trần Đăng Xuân, Trưởng phòng thí nghiệm Sinh lý thực vật và Hóa sinh, Đại học Hiroshima (Nhật Bản) cùng với đồng nghiệp, bao gồm Trợ lý Giáo sư TS Nguyễn Văn Quân, TS Lã Hoàng Anh, GS.TS Takami Akiyoshi và Thạc sĩ Vũ Quang Lâm tại Đại học Y khoa Aichi thực hiện.

Mặc dù trước đây các hợp chất này đã được công nhận có tiềm năng chống ung thư, nhưng cơ chế hoạt động cụ thể vẫn chưa được hiểu rõ. Tiến sĩ Nguyễn Văn Quân - một thành viên trong nhóm nghiên cứu cho biết: "Chúng tôi đã làm sáng tỏ cơ chế hoạt động của Momilactone A và B, phát hiện rằng chúng giúp đẩy mạnh quá trình tiêu diệt và ức chế sự phát triển của tế bào ung thư. Quan trọng hơn, với liều lượng tương đương, cả hai hợp chất này không gây hại cho tế bào thường, đảm bảo tính an toàn cao".

Thông qua các thí nghiệm chuyên sâu, GS Trần Đăng Xuân và cộng sự đã khám phá cơ chế tiêu diệt tế bào ung thư của hợp chất momilactone. Hợp chất này có khả năng kích thích quá trình tự chết của tế bào ung thư bằng cách điều hòa các protein liên quan như p-38, BCL-2 và caspase-3. Đồng thời, momilactone còn ngăn chặn chu kỳ phân chia của tế bào tại pha G2 thông qua việc kích hoạt protein p-38 và ức chế phức hợp CDK1 - cyclin B1, ngăn tế bào ung thư tiếp tục phát triển. Đặc biệt, momilactone không gây tác động tiêu cực đến tế bào khỏe mạnh, thể hiện tiềm năng to lớn cho việc phát triển thuốc điều trị ung thư hiệu quả và an toàn.

Phát hiện về đặc tính chống ung thư của momilactone đang mở ra triển vọng cho việc phát triển các loại thuốc mới trong tương lai, hướng tới những phương pháp điều trị hiệu quả hơn. Nhóm nghiên cứu cũng cho biết sẽ tiếp tục tìm hiểu về khả năng tiếp cận và hấp thu của momilactone thông qua các thử nghiệm, trước khi tiến hành giai đoạn thử nghiệm lâm sàng tiếp theo.

Trước đây, các nghiên cứu đã từng nhấn mạnh tiềm năng chống ung thư của momilactones, nhưng cơ chế hoạt động gây độc tế bào của chúng vẫn chưa được làm rõ. Việc thiếu vắng các nghiên cứu chuyên sâu trên thế giới chủ yếu do momilactones là hợp chất "đắt hơn vàng tới 30 nghìn lần", không có sẵn trên thị trường và việc phân lập, tinh chế gặp nhiều khó khăn.

Phòng thí nghiệm Sinh lý thực vật và Hóa sinh, Đại học Hiroshima do GS Xuân đứng đầu là một trong số ít các phòng thí nghiệm trên thế giới có thể tinh chế momilactones từ các nguồn tự nhiên.

Trong công bố hồi tháng 1/2019, nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc phân lập hai hợp chất này từ trấu và gạo trắng. Từ 20kg vỏ trấu, sau gần 3 tháng, họ đã tách chiết được khoảng 300mg momilactone A (MA) và 200mg momilactone B (MB), chiếm tỷ lệ rất nhỏ, chỉ khoảng 1/100 - 1/150 nghìn trọng lượng của vỏ trấu. Hợp chất này từng được trang web Carbosynth.com, thuộc công ty hóa sinh nổi tiếng của Anh, bán với giá 1,25 triệu USD cho mỗi gram - mức giá đắt gấp 30 nghìn lần so với vàng.

Các nghiên cứu sau đó cho thấy hai hợp chất quý này không chỉ có khả năng chống ung thư mà còn có tiềm năng ức chế tiểu đường và béo phì, mở ra nhiều triển vọng trong lĩnh vực y sinh học.

>> Giám đốc Bệnh viện K chỉ ra 80% nguyên nhân ung thư ở Việt Nam