Nhiều dự án chậm tiến độ, cảnh báo dòng vốn FDI sẽ rời khỏi thị trường điện gió Việt Nam?

Sáng 14/6/2023, Ban Kinh tế Trung ương đã tổ chức Chương trình Diễn đàn cấp cao thường niên về công nghiệp 4.0 năm 2023 - Industry 4.0 Summit 2023.

Nằm trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu đã thảo luận về chủ đề: "Xu hướng công nghệ và giải pháp phát triển ngành công nghiệp năng lượng của Việt Nam trong Chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” tại phiên chuyên đề 3.

Nhiều dự án điện chậm so với kế hoạch

Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển cho biết, Quy hoạch Điện VIII đã xác định mục tiêu cung cấp đủ nhu cầu điện trong nước, đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội với mức tăng trưởng GDP bình quân khoảng 7%/năm trong giai đoạn 2021 - 2030, khoảng 6,5 - 7,5%/năm trong giai đoạn 2031 – 2050.

Đặc biệt là việc phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo phục vụ sản xuất điện, đạt tỷ lệ khoảng 30,9 - 39,2% vào năm 2030, hướng tới mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo 47%. Định hướng đến năm 2050 tỷ lệ năng lượng tái tạo lên đến 67,5 - 71,5%.

Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương phát biểu tại tọa đàm. Nguồn: Ban Kinh tế Trung ương

Tuy nhiên, ngành năng lượng Việt Nam đang gặp một số thách thức như: Nhu cầu năng lượng đang phát triển rất nhanh trong khi đó ngành công nghiệp năng lượng Việt Nam cũng đang gặp một các nguồn cung trong nước không đủ đáp ứng yêu cầu, nhiều dự án điện bị chậm so với quy hoạch, kế hoạch, trữ lượng và sản lượng sản xuất ngày than, dầu thô và khí suy giảm hằng năm.

Điều này đặt ra yêu cầu nhập khẩu năng lượng ngày càng lớn, làm giảm khả năng tự chủ về năng lượng, tăng sự phù thuộc vào các nền kinh tế khác.

Tình hình phát triển của ngành công nghiệp năng lượng thế giới thời gian qua cho thấy có sự chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp năng lượng với sự thay đổi của các chính sách, cơ cấu, công nghệ: từ sản xuất, tiêu thụ các nguồn nhiên liệu hóa thạch truyền thống (than, dầu, khí tự nhiên) sang các nguồn năng lượng tái tạo bền vững (gió, mặt trời, sinh khối...).

Cảnh báo làn sóng doanh nghiệp điện gió rút khỏi Việt Nam

Về việc tham gia vào chuỗi cung ứng năng lượng tái tạo, cụ thể là điện gió, Tổng Giám đốc Tổng CTCP Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (PTSC) Lê Mạnh Cường cho biết: Việt Nam có tiềm năng về điện gió lớn nhất Đông Nam Á, vượt xa các quốc gia khác. Theo ước tính của Hội đồng năng lượng gió toàn cầu (GWEC), Việt Nam có khoảng 600 GWh điện gió chưa khai thác, gồm 300 GWh điện gió ngoài khơi và 300 GWh điện gió trên bờ.

Ông Cường cho hay, ngay khi Việt Nam có chủ trương sơ bộ về thu hút đầu tư vào điện gió thì các nhà đầu tư quốc tế đã đến và thành lập văn phòng ở Việt Nam.

Tuy nhiên, trong thời gian qua, công tác hướng dẫn chưa rõ ràng nên nhiều dự án đang trong giai đoạn khảo sát bị dừng lại. Giai đoạn trầm lắng của thị trường trong một vài năm trở lại đây khi chưa ban hành Quy hoạch điện VIII cũng như những vướng mắc về dự án năng lượng tái tạo, các nhà đầu tư quốc tế đã có vẻ chần chừ khi đầu tư vào Việt Nam.

Quang cảnh toạ đàm. Nguồn: Ban Kinh tế Trung ương

Trước đó, Tập đoàn Orsted, Tập đoàn năng lượng lớn nhất Đan Mạch đã tuyên bố giảm mục tiêu tham vọng của họ từ 30 GWh xuống 28GWh cho đến năm 2030 và rút khỏi thị trường Việt Nam.

Về kế hoạch đầu tư phát triển dự án,Orsted cho rằng, thị trường Việt Nam chưa đủ hấp dẫn so với các thị trường khác. Tuy nhiên, Tập đoàn này cũng đánh giá dù không có sự hấp dẫn về mặt đầu tư, song về mặt sản xuất và chuỗi cung ứng thì Việt Nam vẫn là quốc gia tiềm năng trở thành trung tâm của Đông Nam Á.

Ông Cường cũng nhấn mạnh, năng lượng gió thì vô hạn nhưng nguồn lực đầu tư, nguồn vốn thì hữu hạn. Vì vậy, nếu không có những chính sách, cơ chế hướng dẫn cụ thể thì nguồn lực đầu tư này sẽ chuyển từ Việt Nam sang những khu vực khác trên thế giới

Ông Nguyễn Đức Hiển đánh giá, các doanh nghiệp Việt Nam như PTSC hoàn toàn có khả năng tham gia vào các chuỗi cung ứng như phần sản xuất chân đế, lắp đặt. Tuy nhiên, dù có định hướng nhưng nếu không có cơ chế cụ thể thì doanh nghiệp rất khó để tham gia.

Tại hội thảo, các chuyên gia và các tổ chức quốc tế cũng bày tỏ vui mừng khi Chính phủ đã thông qua Quy hoạch điện VIII. Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần có cơ chế để thúc đẩy chuyển dịch năng lượng; các cơ chế, chính sách để sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong chuyển đổi năng lượng sạch.