Nhìn thấy gò đất lạ từ trực thăng, huy động công nghệ cao vào cuộc, bất ngờ phát hiện thành phố 5.000 năm tuổi bị chôn vùi dưới lòng hoang mạc gây 'chấn động' giới khảo cổ

Giữa lòng sa mạc Rub' al-Khali khắc nghiệt, nơi từng được xem là vùng đất chết trải dài bất tận, một phát hiện khảo cổ học chấn động đã làm thay đổi cách nhìn của giới khoa học về lịch sử cổ đại của bán đảo Ả Rập. Dưới lớp cát dày của một trong những hoang mạc lớn và khắc nghiệt nhất hành tinh, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy dấu tích của một nền văn minh từng tồn tại cách đây khoảng 5.000 năm – một di chỉ mang tên Saruq Al-Hadid, nay được xem là minh chứng sống động cho sự phát triển vượt bậc của con người cổ đại trong điều kiện tưởng như không thể sinh tồn.

Câu chuyện bắt đầu từ một chuyến bay tình cờ vào năm 2002. Khi đó, Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum, người sau này trở thành Thủ tướng của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất đã quan sát thấy những hình thù lạ thường nổi bật trên bề mặt cát từ trực thăng. Cảm giác tò mò trước những dấu vết mờ ảo giữa sa mạc khô cằn đã thôi thúc ông chỉ đạo một nhóm chuyên gia khảo sát khu vực này. Từ đó, cuộc hành trình khám phá Saruq Al-Hadid bắt đầu, mở ra cánh cửa dẫn đến những bí mật được che giấu suốt hàng thiên niên kỷ.

Khu vực sa mạc Rub' al Khali (vùng khoanh), nơi AI tìm thấy vết tích của "thành phố cổ đại". Ảnh: Internet.

Trước điều kiện khí hậu khắc nghiệt và địa hình khô hạn của Rub' al-Khali, việc tiến hành khai quật truyền thống là điều bất khả thi. Để vượt qua trở ngại đó, các nhà nghiên cứu đến từ Đại học Khalifa tại Abu Dhabi đã triển khai một phương pháp tiếp cận đột phá: kết hợp công nghệ radar khẩu độ tổng hợp (SAR) và trí tuệ nhân tạo (AI) nhằm “xuyên thấu” qua những lớp cát dày để truy tìm dấu vết của sự sống cổ xưa. Công nghệ hiện đại này cho phép nhận diện các cấu trúc kim loại và hiện vật bị chôn vùi, từ đó định vị chính xác các khu vực có tiềm năng khảo cổ học cao mà không cần thực hiện bất kỳ cuộc đào bới nào.

Theo lời bà Diana Francis, trưởng bộ phận Khoa học Môi trường và Địa vật lý tại Đại học Khalifa, thách thức lớn nhất khi khảo sát sa mạc không phải là kỹ thuật mà là điều kiện thực địa. “Chúng tôi cần một giải pháp có thể nhìn xuyên qua những tầng cát dày, và đó là lý do dữ liệu vệ tinh kết hợp với AI trở nên thiết yếu trong hành trình giải mã lịch sử,” bà khẳng định.

Những dữ liệu thu thập được đã dẫn đến nhiều kết luận bất ngờ khu vực này từng là nơi định cư của một cộng đồng lớn với hệ thống giao thông, trao đổi hàng hóa và đời sống xã hội phát triển. Các hiện vật như mảnh gốm, công cụ chế tác bằng kim loại và xương động vật được phát hiện tại đây đã cung cấp cái nhìn chi tiết về cuộc sống và sinh hoạt của con người trong môi trường đầy thử thách cách đây hàng thiên niên kỷ. Bằng chứng vật chất này càng củng cố giả thuyết về sự tồn tại của một nền văn minh từng phát triển mạnh mẽ ở nơi ngày nay chỉ còn gió cát hoang vu.

Trong nhiều thế kỷ, sa mạc Rub' al-Khali (hình ảnh) ở Bán đảo Ả Rập - được gọi là Khu vực trống - bị coi là một biển cát vô hồn. Nhưng giờ đây, nó đang tiết lộ một bí mật đáng kinh ngạc

Phát hiện về Saruq Al-Hadid cũng khơi gợi liên tưởng đến truyền thuyết về thành phố huyền thoại Ubar – được mệnh danh là “Atlantis của sa mạc” từng được mô tả trong các ghi chép cổ và kinh Koran như một thành phố bị thiên nhiên nhấn chìm vì tội kiêu ngạo. Mặc dù vẫn chưa có bằng chứng xác thực cho thấy đây chính là Ubar huyền thoại, nhưng phát hiện này đã làm dấy lên hy vọng trong cộng đồng khảo cổ học rằng một ngày không xa, bí ẩn về thành phố đã mất có thể được giải mã.

Nhờ sự hỗ trợ từ cơ quan văn hóa Dubai Culture, các hoạt động khảo cổ tiếp theo tại Saruq Al-Hadid đã được chính thức cho phép triển khai. Những nỗ lực này không chỉ nhằm mở rộng phạm vi nghiên cứu mà còn đặt mục tiêu tạo lập một trung tâm hiểu biết sâu sắc hơn về lịch sử khu vực. Giới chuyên gia tin rằng với sự hậu thuẫn của các công nghệ hiện đại như AI và SAR, những khám phá vượt xa trí tưởng tượng sẽ tiếp tục được hé lộ không chỉ ở Rub' al-Khali mà còn tại các vùng sa mạc khác trên thế giới.

Các lớp tại địa điểm này cho thấy nền đá, cồn cát và các mảng thạch cao, với rất nhiều hiện vật, chất thải kim loại cổ đại và xương động vật được tìm thấy

Khám phá tại Rub' al-Khali không chỉ đem đến giá trị lịch sử to lớn mà còn chứng minh rằng, sự kết hợp giữa khoa học, công nghệ và khát vọng khám phá là chìa khóa giúp nhân loại tiếp cận và tái hiện những chương đã thất lạc trong cuốn sách lịch sử lâu đời của chính mình. Một lần nữa, sa mạc tưởng như câm lặng lại lên tiếng, kể về một thời đã qua – thời của những con người từng sống, xây dựng và để lại dấu ấn sâu đậm dưới lớp cát vĩnh hằng.

Tổng hợp

>> ‘Thành phố dưới lòng đất’ duy nhất Việt Nam: Mất tới 22 năm xây dựng, trải dài 250km, lọt top ‘Điểm du lịch gợi nhớ đau thương trên thế giới’