Nông dân Đắk Lắk nhổ bỏ cà phê trồng cây dại, quanh năm thu hoạch lá bán, đặc biệt 'hốt bạc' mùa hè
Từ Quảng Nam đến Tây Nguyên, mô hình trồng cây sương sâm đang mở ra hướng phát triển kinh tế bền vững.
Từ lâu, thạch sương sâm đã là món ăn quen thuộc trong đời sống người Việt, đặc biệt vào mùa nắng nóng. Vị mát lành, thanh nhẹ của món thạch này khiến nó luôn nằm trong danh sách thực phẩm giải nhiệt được ưa chuộng. Ít ai ngờ, nguyên liệu chính làm nên món ăn ấy lại đến từ một loại cây dại – dây sương sâm – mọc ven tường, bò dưới đất hoặc leo bám vào các cây khác trong tự nhiên.
Lá sương sâm có hình trái tim, phủ lông mềm, khi vò với nước nguội sẽ tạo nên hỗn hợp sánh đặc tự nhiên, không cần thêm phụ gia hay chất kết dính. Người dùng có thể sử dụng lá tươi hoặc phơi khô để dùng dần, tùy theo điều kiện bảo quản. Chính từ đặc điểm này, cây sương sâm không chỉ trở thành một phần trong ẩm thực Việt mà còn mở ra hướng phát triển kinh tế cho nhiều nông hộ nhờ khả năng trồng quanh năm, ít tốn công chăm sóc.
Ở Quảng Nam, ông Nguyễn Định, người được mệnh danh “ông hoàng sương sâm”, là một trong những người đầu tiên nhận ra tiềm năng của loại cây này. Cơ duyên đến vào năm 2013, khi ông vào Nam làm thuê và tình cờ biết đến mô hình trồng sương sâm. Nhận thấy cây dễ trồng, cho giá trị kinh tế cao, ông Định mang giống về quê thử nghiệm.
 |
| Lá sương sâm được dùng làm thạch, món ăn ngon bổ mùa hè. Ảnh minh họa |
Dù đất đai ở quê khô cằn, cây sương sâm vẫn phát triển mạnh mẽ, nhờ đặc tính chịu hạn tốt và dễ thích nghi với khí hậu nắng nóng. Không dừng lại ở việc trồng thông thường, ông Định còn nghiên cứu kỹ thuật làm giàn, bố trí trụ sắt, phủ bạt gốc giữ ẩm, thiết kế hệ thống tưới tự động. Nhờ cách làm bài bản, chỉ sau 5–6 tháng trồng, ông đã bắt đầu thu hoạch, với chu kỳ 25 ngày/lần. Hiện nay, trên diện tích khoảng 3.000m², ông thu về gần 20 tấn lá mỗi năm, bán với giá 100.000 đồng/kg, đặc biệt “cháy hàng” vào mùa hè.
Tại Đắk Lắk, mô hình trồng sương sâm cũng đang chứng minh hiệu quả rõ rệt. Chị Nguyễn Thị Tý, sống ở thị trấn Quảng Phú (huyện Cư M’gar), là một trong những người tiên phong tại Tây Nguyên đưa loại cây này vào sản xuất. Năm 2018, chị quyết định nhổ bỏ hai sào cà phê già cỗi để trồng sương sâm, một quyết định mạo hiểm trong bối cảnh chưa có nhiều người biết đến mô hình này ở địa phương.
 |
| Thạch sương sâm thường xuất hiện trong các món chè. Ảnh minh họa |
>> Nông dân Quảng Ngãi lập chợ 'quái lạ' mỗi tuần họp một lần, không bán cá thịt mà bán 'rác'
Những ngày đầu gặp không ít trở ngại: cây chết do thiếu kinh nghiệm, kỹ thuật chưa vững… Nhưng với tinh thần học hỏi và sự kiên trì, chị Tý dần làm chủ kỹ thuật trồng và nhân giống. Hiện nay, với tổng diện tích 5 sào, chị thu được 15–20kg lá mỗi ngày, bán với giá từ 60.000–70.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, thu nhập mỗi tháng ổn định ở mức 30–40 triệu đồng, mức thu mà trước đây gia đình chị chưa từng nghĩ tới.
Khách hàng chủ yếu là người quen, nhà hàng, các cơ sở chế biến thực phẩm giải nhiệt. Nhiều người đến tận vườn thu mua, số khác đặt qua xe khách chuyển về các tỉnh. Nhờ đầu ra ổn định, chị không cần mang sản phẩm ra chợ bán lẻ.
Không chỉ giúp tăng thu nhập, cây sương sâm còn mở ra hướng đi phù hợp với điều kiện canh tác nông nghiệp ở nhiều vùng. Đặc điểm nổi bật như ít sâu bệnh, chi phí thấp, không yêu cầu kỹ thuật cao khiến mô hình trồng sương sâm dễ tiếp cận đối với các hộ nông dân nhỏ lẻ, phụ nữ và người cao tuổi. Thời gian chăm sóc ngắn, chu kỳ thu hoạch nhanh là ưu điểm lớn, nhất là trong bối cảnh thời tiết ngày càng khắc nghiệt, giá vật tư tăng cao.
