Ông Phan Văn Mãi: Chỉ áp dụng chấp thuận chủ trương đầu tư với trường hợp thật sự cần thiết

Sáng 11/11, tại phiên họp thẩm tra dự án Luật Đầu tư (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, ông Phan Văn Mãi, cho hay dự án Luật Đầu tư sửa đổi cần được rà soát kỹ, tránh tình trạng áp dụng cơ chế chấp thuận chủ trương đầu tư một cách đại trà.

“Chỉ áp dụng quy trình chấp thuận chủ trương đầu tư đối với trường hợp thật sự cần thiết. Nghiên cứu cơ sở của việc bỏ thẩm quyền của Quốc hội, bảo đảm phù hợp với nguyên tắc phân cấp, phân quyền,” ông nhấn mạnh.

Đồng thời, với các dự án có cơ chế, chính sách đặc thù, thẩm quyền phải thực hiện đúng quy định tại Luật Tổ chức Quốc hội, Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức Chính quyền địa phương và Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Trường hợp khác, thẩm quyền vẫn thuộc Quốc hội.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính cũng đề xuất làm rõ tiêu chí và thẩm quyền đối với các dự án không thuộc loại quan trọng quốc gia, tham khảo quy định của Luật Đấu thầu và Luật Đầu tư công. Ông gợi ý sửa đổi khoản 1, Điều 3 theo hướng đơn giản, tập trung vào các định hướng lớn, bảo đảm tính thống nhất và khả thi, chỉ căn cứ vào một loại quy hoạch mang tính định hướng.

Về ngành, nghề đầu tư kinh doanh, Ủy ban tiếp tục nhấn mạnh việc rà soát, tinh gọn, cắt giảm những ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, chỉ giữ lại các điều kiện thực sự cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh, trật tự, đạo đức và sức khỏe cộng đồng. Ông Mãi đề nghị phân định rõ ràng giữa điều kiện hành nghề của cá nhân và điều kiện đầu tư kinh doanh của tổ chức.

Trong lĩnh vực ưu đãi và hỗ trợ đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính khẳng định nguyên tắc xác định ngành, nghề ưu đãi phải nhằm thu hút hiệu quả đầu tư vào các ngành trọng điểm, ưu tiên phát triển. Ông đề xuất giao Chính phủ ban hành, sửa đổi, bổ sung danh mục cụ thể theo từng giai đoạn, bảo đảm phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội.

Liên quan đến đầu tư nước ngoài, ông Mãi yêu cầu thận trọng với quy định cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế mà không cần dự án đầu tư trước. Việc này chỉ nên áp dụng khi có cơ chế quản lý, kiểm soát thay thế hiệu quả. Ông nhấn mạnh cần tổng kết, đánh giá các chính sách thí điểm trước khi thể chế hóa, đặc biệt là hiệu quả đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo và quỹ đầu tư khởi nghiệp.

Về quản lý hoạt động đầu tư ra nước ngoài, nhiều ý kiến trong Ủy ban đề nghị giữ nguyên quy định như hiện hành, đồng thời cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian và chi phí. Trường hợp bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và giấy phép, chứng nhận đầu tư, cần bổ sung cơ chế thông báo hoặc đăng ký thông tin để hậu kiểm, đồng bộ dữ liệu với Ngân hàng Nhà nước về quản lý ngoại hối. Chính phủ cũng cần quy định mức trần đầu tư phù hợp với từng thời kỳ.

Nhấn mạnh quan điểm tổng thể, ông Mãi khẳng định việc tiếp tục nghiên cứu, lập luận kỹ lưỡng cơ sở, lý lẽ của việc bỏ toàn bộ thẩm quyền của Quốc hội trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư là rất quan trọng. Việc này phải đảm bảo nguyên tắc phân cấp, phân quyền và bảo vệ lợi ích quốc gia.

Đối với các dự án yêu cầu cơ chế, chính sách đặc thù chưa được quy định tại luật, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định thẩm quyền quyết định phải thuộc Quốc hội và được quy định tại văn bản do Quốc hội ban hành, bao gồm luật hoặc nghị quyết. Đồng thời, việc lựa chọn nhà đầu tư trong trường hợp đặc biệt cần tham khảo Luật Đấu thầu và các quy định về dự án đầu tư công đặc biệt.

Ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh, việc rà soát kỹ lưỡng, cắt giảm các điều kiện đầu tư kinh doanh không cần thiết, chuyển từ quản lý “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”, và tập trung ưu đãi đầu tư vào các ngành trọng điểm sẽ tạo ra môi trường đầu tư minh bạch, hiệu quả, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.